De luchtvaartmaatschappijen South African Airways (SAA) en Kenya Airways (KQ) hebben een samenwerkingsakkoord gesloten. Die overeenkomst zou in praktijk moeten uitmonden in een entiteit die zich uiteindelijk als een pan-Afrikaans luchtvaartconcern zou moeten kunnen profileren. Dat hebben de twee bedrijven gemeld.

“We spreken hier niet over een fusie, maar wel wordt gewerkt aan een partnership dat de activa van de twee bedrijven wil omvormen tot een ecosysteem dat de concurrentiekracht van beide partijen gevoelig moet kunnen versterken”, merken de betrokken maatschappijen op.

“Bovendien zal de collaboratie tot belangrijke kostenbesparingen kunnen leiden.” Er wordt echter wel aan toegevoegd dat het pact geen van bedrijven belet om een commerciële samenwerking met andere luchtvaartmaatschappijen na te streven.

Financiële problemen

De twee partners komen uit een moeilijke periode. South African Airways herstartte recent zijn binnenlandse vluchten en maakte bekend ook opnieuw aan te knopen met een beperkte internationale dienst, waarbij routes naar vijf Afrikaanse hoofdsteden worden aangeboden. 

De Zuid-Afrikaanse maatschappij worstelt met aanslepende financiële problemen, die door de uitbraak van de coronapandemie nog verder werden verergerd.

Dankzij een tussenkomst van de Zuid-Afrikaanse staat kon het bedrijf uit een faillissement worden gehaald. De Zuid-Afrikaanse overheid heeft nu een belang van 51 procent in South African Airways, maar zegt dat aandeel opnieuw aan een lokaal consortium te zullen verkopen. 

Ook bij Kenya Airways heeft het passagiersvervoer door de uitbraak van de coronacrisis zware klappen gekregen. De maatschappij heeft zich de voorbije periode toegespitst op het vervoer van vracht om de verliezen tot een minimum te beperken. De Keniaanse overheid koestert plannen om het bedrijf opnieuw te hernationaliseren.

Grensoverschrijdend

“De samenwerking kan de twee verlieslatende maatschappijen helpen om voor hun aanslepende problemen een oplossing te vinden”, merken waarnemers op.

“In Afrika wordt al lange tijd over grensoverschrijdende samenwerking gesproken, maar in de praktijk is daarvan tot nu toe weinig in huis gekomen. Met de opkomst van nieuwe markten kunnen bredere collaboraties echter lucratieve opties blijken.”

De waarnemers wijzen er nog op dat de twee carriers met belangrijke uitdagingen worden geconfronteerd. Onder meer wordt daarbij gewezen op een noodzakelijke vernieuwing van de vloot en wijzigingen in de regelgeving.

“Omdat interne groei of een overname van concurrenten vaak bijzonder moeilijk blijkt, vormt een samenwerking een logisch alternatief”, voeren de experts aan. “Dit kan voor de luchtvaartmaatschappijen een cruciale hefboom aanreiken om nieuwe markten te betreden of om hun positie in snel groeiende gebieden te versterken.”

Sterk groeipotentieel

Daarbij wordt opgemerkt dat de Afrikaanse luchtvaart over een sterk groeipotentieel beschikt. Volgens de International Air Transport Association (IATA) zal Afrika de volgende twintig jaar voor de sector één van de snelst groeiende regio’s van de wereld worden.

Er wordt daarbij een jaarlijkse groei van bijna 5 procent verwacht. Internationale en Afrikaanse maatschappijen voeren hun activiteit in de regio verder op. Bovendien tonen nu ook budgetmaatschappijen interesse in het continent, vooral op routes die niet door de traditionele maatschappijen worden verzorgd.

Tegelijkertijd moet de Afrikaanse luchtvaart echter met heel wat problemen afrekenen. De Afrikaanse luchtvaartmaatschappijen beschikten begin vorig jaar over een gezamenlijke vloot van amper 740 vliegtuigen.

Daarmee is de volledige Afrikaanse luchtvaart kleiner van American Airlines, de grootste maatschappij van de Verenigde Staten. De Afrikaanse vloot neemt bovendien amper 3 procent van het wereldwijde luchtverkeer voor zijn rekening.

De meeste maatschappijen opereren ook uitsluitend op het eigen continent, want het grootste deel van hun vloot bestaat uit regionale jets en turboprops met een beperkt bereik.

Bovendien bestaat er tussen de verschillende Afrikaanse landen op het gebied van luchtvaart slechts een beperkte samenwerking. Ook op het gebied van veiligheid zijn er nog veel problemen.