Grote vastgoedgroepen die in Berlijn massaal woningen en appartementen verhuren, moeten worden onteigend. Dat blijkt uit een referendum dat in Berlijn samen met de verkiezingen voor het bondsparlement is gehouden. Uit de volksraadpleging bleek dat 56 procent van de Berlijners achter een onteigening van grote immobiliëngroepen zoals Vonovia en Deutsche Wohnen staat. Slechts 39 procent kon zich met de maatregel niet akkoord verklaren.
Berlijn worstelt al lang met een crisis op zijn vastgoedmarkt. Vele Berlijners kunnen zich geen eigen woning veroorloven en worden ook voor een huurpand vaak naar goedkopere districten buiten het stadscentrum geduwd.
Vastgoedimperium
Vonovia, de grootste verhuurder van residentieel vastgoed van Duitsland, heeft recent aangekondigd zijn kleinere sectorgenoot Deutsche Wohnen te kopen. Daardoor ontstaat een vastgoedimperium dat ongeveer 550.000 appartementen, met een gezamenlijke waarde van meer dan 80 miljard euro, omvat.
In Berlijn, een stad met meer dan 3,6 miljoen inwoners, groeit echter de publieke verontwaardiging over een tekort aan betaalbare woningen en gebrekkige huurdersrechten.
Dat heeft geleid tot de oprichting van de beweging ‘Deutsche Wohnen & Co Enteignen”, die ter gelegenheid van de Duitse parlementsverkiezingen een referendum liet houden over de invoering van een wet die vastgoedgroepen in Berlijn zou verbieden meer dan drieduizend woningen in bezit te hebben.
De andere panden zouden moeten worden onteigend tegen een vergoeding die beduidend onder de marktprijs moest blijven. Daarna zouden deze woongelegenheden op de sociale markt moeten worden gebracht.
De campagnevoerders hopen dat de stad uiteindelijk ruim 240.000 appartementen zal overnemen. “Het negeren van het referendum zou een politiek schandaal zijn”, waarschuwt Kalle Kunkel, woordvoerder van de actievoerders in een reactie op de resultaten van de volksraadpleging.
“We zullen niet opgeven tot de socialisatie van de vastgoedgroepen is doorgevoerd.”
Hooggerechtshof
“Onteigeningen lossen de vele uitdagingen op de Berlijnse woningmarkt niet op”, waarschuwde Rolf Buch, topman van Vonovia, op zijn beurt in een reactie op het referendum. Hij riep op tot een grotere samenwerking tussen alle partijen op de Berlijnse woningmarkt om meer constructieve oplossingen te vinden .
In de aanloop naar de verkiezingen hadden Vonovia en Deutsche Wohnen een plan aangekondigd om bijna 15.000 appartementen aan het Berlijnse stadsbestuur te verkopen voor een bedrag van 2,46 miljard euro. Dat voorstel vormde een onderdeel van een poging om politieke steun voor de fusie tussen de twee groepen te krijgen.
De sociaal-democraten hebben bij de recente verkiezing de controle over Berlijn behouden. Franziska Giffey, lijstaanvoerder van de Berlijnse Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD), wordt daardoor de eerste vrouwelijke burgemeester van de Duitse hoofdstad.
Giffey bevestigde geen voorstander te zijn van onteigeningen – zoals ze eerder ook al had verklaard – maar benadrukte anderzijds dat de resultaten van het referendum moeten worden gerespecteerd.
“Ik ben nog steeds van mening dat onteigeningen niet zullen helpen om zelfs maar een enkel nieuw appartement te creëren of het probleem van betaalbare woningen op te lossen”, merkte ze op. “De Berlijnse regering zou over de materie een wetsvoorstel moeten opstellen en juridisch evalueren. Indien het ontwerp niet grondwettelijk is, kunnen dergelijke onteigeningen nooit worden doorgevoerd.”
De uittredende Berlijnse coalitie – waarbij de sociaal-democraten regeerden met de Linke en de Grünen hadden eerder een wet gestemd waarbij een tijdelijke bevriezing van de huurprijzen werd opgelegd. De wet werd in april dit jaar echter door het Duitse hooggerechtshof afgewezen.
De rechters benadrukten daarbij dat dergelijke bevoegdheden uitsluitend tot het federaal niveau behoorden en niet door een individuele deelstaat mocht worden opgeëist.
De uitslag van het referendum is weliswaar niet bindend, maar het volgende Berlijnse bestuur wordt nu alvast gedwongen om de materie te behandelen.
(NS)