Vanuatu, een eilandengroep met ongeveer 300.000 inwoners in de Stille Oceaan, heeft met de verkoop van paspoorten vorig jaar meer dan tweeduizend mensen – waaronder een reeks figuren die door de politie worden gezocht – onder meer een visumvrije toegang tot de Europese Unie en het Verenigde Koninkrijk verstrekt. Dat blijkt uit een onderzoek van de Britse krant The Guardian.

“Vanuatu is één van de landen die met de verkoop van zogenaamde gouden paspoorten een nieuwe inkomstenbron heeft aangeboord”, merkt The Guardian op. “Het systeem laat buitenlanders de mogelijkheid om tegen de betaling van een bedrag van 130.000 Amerikaanse dollar officieel een onderdaan van Vanuatu te worden.

Dat proces neemt meestal slechts iets meer dan een maand in beslag. Met die nieuwe nationaliteit kunnen de bezitters van het gekochte paspoort zonder verdere problemen vrij naar onder meer de Europese Unie of het Verenigd Koninkrijk reizen. Het systeem leent zich echter ook tot misbruik door een aantal figuren van bedenkelijk allooi.”

Drugshandel

The Guardian stelde vast dat ook het gouden paspoort van Vanuatu onder meer een aantal personen heeft gelokt die in diverse landen door de politie worden gezocht. “Het systeem kan hen heel wat voordelen bieden”, oppert de krant. “Met het paspoort van Vanuatu kan visumvrij naar honderddertig landen in de hele wereld worden gereisd. Vanuatu is bovendien ook een fiscaal paradijs. Het land heeft geen bedrijfsbelasting, maar kent ook geen fiscale heffingen op inkomen of vermogen.”

Volgens analisten heeft Vanuatu één van de snelste, goedkoopste en meest lakse gouden paspoorten ter wereld. Zij waarschuwen echter tevens voor een potentieel misbruik. “Niet alleen wordt een toegang tot de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk gecreëerd, het systeem biedt grote criminele syndicaten de kans om in de Stille Oceaan een nieuwe basis te vestigen. Daardoor zou het gebied onder meer een knooppunt voor de illegale drugshandel kunnen worden.”

“Bovendien kan de fiscaal vriendelijke wetgeving van Vanuatu het land tot een belangrijke locatie voor het witwassen van illegaal geld maken. Daarnaast kunnen deze nieuwe burgers vervolgens in Vanuatu ook legaal hun naam veranderen, waardoor ze in feite een nieuwe identiteit krijgen en voor politiediensten in andere landen spoorloos kunnen verdwijnen.”

De verkoop van gouden paspoorten leverde Vanuatu vorig jaar 116 miljoen dollar op. In totaal werden ongeveer 2.200 paspoorten verkocht. Er werden daar 1.200 paspoorten geleverd aan Chinese staatsburgers.

De grootste groepen klanten kwamen daarna uit vervolgens Nigeria, Rusland, Libanon, Iran, Libië, Syrië en Afghanistan. The Guardian telde ook twintig inwoners van de Verenigde Staten, zes personen uit Australië en een handvol individuen uit Europa.

Begrotingsoverschot

In een reactie benadrukte Ronald Warsal, voorzitter van het Vanuatu Citizenship Office and Commission, dat het land de meeste internationaal verdragen voor de bestrijding van criminele activiteiten heeft ondertekend.

“Daardoor worden transnationale criminele syndicaten verboden om binnen de jurisdictie van Vanuatu te opereren”, aldus Warsal. “Het is voor dergelijke organisaties dan ook bijzonder moeilijk om in Vanuatu een uitvalsbasis uit te bouwen. Bovendien worden aanvragen voor een naamswijziging altijd aan uitgebreide controles onderworpen.” 

De verkoop van paspoorten vormt voor Vanuatu echter een cruciale bron van inkomsten. Vanuatu is een van de armste landen ter wereld. De Wereldbank schat het bruto binnenlands per hoofd van de bevolking in Vanuatu op 2.780 dollar.

Het land wordt, grotendeels als gevolg van de natuurrampen, met een zware schuldenlast geconfronteerd. De verkoop van paspoorten is voor de regering van Vanuatu de grootste bron van inkomsten. Die activiteit vertegenwoordigde vorig jaar 42 procent van alle overheidsinkomsten uitmaakte.

Door het systeem van de gouden paspoorten kon Vanuatu dit jaar, ondanks de uitbraak van de coronacrisis, voor de eerste keer in lange tijd een begrotingsoverschot voorleggen. Het land maakte daarvan gebruik om een aantal schulden af te lossen.

(jvdh)