China heeft enkele maanden geleden zijn eigen digitale munt gelanceerd. Na zes jaar ontwikkeling heeft het land in vier grote steden een proefproject gelanceerd. Er wordt zelfs een loterij georganiseerd om digitale yuans te winnen. Maar achter deze munt gaat vooral een nieuwe manier schuil om de bevolking te controleren.

Digitale yuans hebben niets te maken met cryptomunten zoals bitcoin. Cryptomunten zijn onafhankelijk van de staat en worden niet gecontroleerd of uitgegeven door één enkele instelling. In tegenstelling tot een cryptomunt is de digitale yuan een digitale munt die door de Centrale Bank (CBDB) is gecreëerd. Dat betekent dat ze wordt beheerd door een staatsinstelling die de financiële richtlijnen van de overheid volgt.

Alle transacties worden gebundeld in een digitaal register, zodat het mogelijk is om te achterhalen wie op welke locatie hoeveel geld heeft gespendeerd. Die gegevens zijn onmogelijk te achterhalen wanneer er met cash betaald wordt. De staat heeft ook geen controlerecht op transacties die via een rekening bij een particuliere bank worden uitgevoerd.

Financiële controle

Voor China is dat altijd een probleem geweest. Volgens de communistische regering is het lastig om haar financieel beleid te controleren zolang er een gebrek is aan transactiegegevens. De overheid maakt zich vooral zorgen over de ontwikkeling van betaaldiensten door grote technologiebedrijven zoals Alipay van Ant Group of WeChat Pay van Tencent. Die bedrijven zijn zodanig groot dat ze bij een grote crisis de Chinese economie kunnen destabiliseren.

‘De digitale yuan kan helpen om het staatstoezicht en de controle over de economie en de maatschappij te versterken’, zei Frank Xie van de Universiteit van Zuid-Carolina aan CNN. ‘Het versterkt het centrale toezicht van de overheid. Dat kan de fundamentele reden zijn waarom de overheid de yuan zo snel mogelijk in de maatschappij wil krijgen.’

Daarnaast wil China de uitstroom van kapitaal uit het land kunnen beheersen via de digitale yuan. Vorig jaar werd 50 miljard dollar aan cryptomunten naar het buitenland overgemaakt, terwijl het land de aankopen van vreemde valuta beperkt tot 50.000 dollar per jaar per burger. Het gebruik van digitale yuan zou inzicht geven in de kapitaalvlucht.

‘Gecontroleerde anonimiteit’

‘Momenteel wordt de munt op grote schaal getest in vier steden: Shenzhen, Suzhou, Chengdu en Xiong’an. 2 miljard digitale yuan (ongeveer 252 miljoen euro) zijn in omloop. 20 miljoen yuan moet binnenkort worden toegevoegd dankzij een grote loterij georganiseerd door JD.com. Het Chinese bedrijf wordt het eerste internetplatform dat de digitale munt accepteert. Om dat te vieren gaat de Chinese centrale bank 100.000 ‘packs’ met 200 digitale yuan verdelen via JD Digits, JD.com’s fintechpoot. Dat meldt CNBC.

De centrale bank heeft het over ‘gecontroleerde anonimiteit’. Dat betekent dat de twee partijen bij een transactie geen gegevens over de andere partij hebben, maar dat de privé-informatie wel geregistreerd wordt door de toezichthouder. Die kan op elk moment die gegevens raadplegen.

De Europese Centrale Bank (ECB) wil ook graag een eigen digitale munt invoeren, maar het verzamelen van privégegevens is een van de knelpunten. De ECB maakt zich sterk dat de digitale euro pas in uiterste noodzaak zal gecontroleerd worden. De kans is wel groot dat alle transacties geregistreerd worden. Christine Lagarde, voorzitter van de ECB, zei echter al dat de bescherming van de privacy van de gebruikers essentieel is.

Yuan vs. dollar

Als China een van de eerste centrale banken is die zijn digitale valuta ontwikkelt, dan is dat niet alleen om de financiële transacties te controleren. Het kan ook als alternatief dienen voor de dollar. Als het economische conflict tussen China en de VS zou escaleren, zou het communistische land simpelweg kunnen worden afgesneden van de meest gebruikte valuta ter wereld. De dollar is namelijk goed voor 88 procent van de internationale betalingen. Bovendien zou de internationale geldovermakingsdienst Swift mogelijk niet meer toegankelijk zijn vanuit China.

Particulieren en bedrijven zouden de digitale yuan kunnen gebruiken om aankopen te doen buiten de binnenlandse markt. Het land zou dan iets minder afhankelijk zijn van het Amerikaanse financiële systeem.

De overheid legt ook uit dat de mensen die geen toegang hebben tot een zichtrekening dankzij de digitale munt alsnog in staat zullen zijn om gebruik te maken van digitale betaaldiensten. Dat geldt bijvoorbeeld voor de leider van Hongkong, Carrie Lam, die vorige maand een bankrekening werd geweigerd vanwege Amerikaanse sancties.

Financiële analisten hebben echter twijfels over het succes van de digitale yuan. In China maken 800 miljoen burgers, meer dan de helft van de bevolking, al gebruik van mobiele betaaldiensten zoals Alipay en WeChat Pay. Die betaaloplossingen bieden niet dezelfde garanties als de valuta van de centrale bank, maar ze bieden wel soortgelijke diensten aan. Bovendien garanderen ze veel meer anonimiteit dan de digitale yuan, wat een enorm voordeel is voor grote transacties of transfers naar het buitenland.