Op protesten staan draconische straffen in Thailand en dissidenten hebben er de neiging om plots ‘te verdwijnen’. Dat schrikt de Thaise jeugd niet af om op straat te komen om te pleiten voor minder militaire junta, minder monarchie en meer democratie.

Het is lang onder de radar van westerse media gebleven, maar Thailand is al maanden in de ban van studentenbetogingen. Dat is op zich al opmerkelijk omdat het gaat om ‘grassrootsprotesten’, een beweging die van onderuit ontstaan is. Traditioneel worden betogingen in het land namelijk georkestreerd door machtige politieke figuren die het volk inschakelen om hun invloed te vergroten.

Militaire junta

Bovendien is betogen verboden. Thailand heeft namelijk onlangs de noodtoestand verlengd tot eind augustus. Officieel is dat vanwege het coronavirus, hoewel er al 2,5 maanden geen lokale besmetting meer is vastgesteld. De noodtoestand beperkt de bewegingsvrijheid op allerlei manieren, en op demonstraties zoals de studentenbetogingen staat een gevangenisstraf van twee jaar.

Aanvankelijk richtten de protesten zich voornamelijk tegen premier Prayuth Chan-ocha. De studenten vragen de ontbinding van zijn regering en democratische hervormingen. Hij is een militaire leider die in 2014 aan de macht kwam na een staatsgreep, sindsdien leven de Thai de facto onder een militaire dictatuur. Dat is geen unicum in het Zuidoost-Aziatische land, militaire staatsgrepen komen er bijna even vaak voor als verkiezingen.

Gedurfde majesteitsschennis

De voorbije weken gebeurde er echter iets uitzonderlijk: de studenten stelden openlijk de macht van de koning in vraag, iets wat absoluut not done is. Thailand heeft namelijk een van de strengste wetten tegen majesteitsschennis ter wereld. Op laster of beledigingen van leden van de koninklijke familie staat een gevangenisstraf tot 15 jaar. De wet smoort kritiek op een afwezige koning in de kiem.

Maha Vajiralongkorn (68), officieel Koning Rama X, vertoont zich alleen nog voor officiële ceremonies in zijn land. Hij spendeert het meeste van zijn tijd in een hotel in de Beierse Alpen, waar hij een exuberant luxebestaan leidt. Ondanks zijn afwezigheid slaagde Vajiralongkorn erin om meer macht en rijkdom te vergaren dan eender welke koning sinds de constitutionele monarchie werd geïnstalleerd in 1932.

Er heerst namelijk een goeie symbiose met de militaire junta onder leiding van premier Prayuth. De koning steunt de harde aanpak van de voormalige generaal. In ruil tolereert Prayuth de institutionele corruptie van de koninklijke familie, en treedt hij hard op tegen het minste commentaar op de monarchie.

Voldemort

Het was dus een moedig staaltje van weerspannigheid toen studenten de voorbije weken opriepen om de macht van de koning aan banden te leggen. Afgelopen maandag kwamen duizenden studenten bij elkaar in de Thammasat Universiteit van Bangkok, waar tien concrete eisen werden voorgelezen om de monarchie te hervormen. Kritiek moet kunnen, de dotatie van de koning moet sterk verminderd worden, en de koning mag zich niet bemoeien met politiek, waren de belangrijkste punten.

Tijdens zulke bijeenkomsten verschijnen steeds vaker betogers in kostuums van Harry Potter, de jonge tovenaar die zijn aartsvijand Heer Voldemort versloeg. Ook diens naam mocht niet genoemd worden, een beetje zoals koning Rama X. De Thaise jeugd gebruikt wel vaker verwijzingen naar de popcultuur om gecodeerde politieke statements te maken.

De protesten kwamen de voorbije maanden vanuit verschillende hoeken, maar vanuit de verschillende groepen komen drie actiepunten steeds naar voren: de ontbinding van de conservatieve regering van Prayuth, stoppen met de intimidatie van activisten, en het herschrijven van de grondwet.

Tegenstanders verdwijnen

Het waren namelijk de generaals die de laatste versie van de grondwet opgesteld hebben, waardoor de macht van het leger geïnstitutionaliseerd is. Verkiezingen kunnen daar weinig aan veranderen.

Het stoppen met de intimidatie van activisten is ook een belangrijke eis. Afgelopen juni verdween de populaire prodemocratische actievoerder Wanchalearm Satsaksi in buurland Cambodja. Ooggetuigen zagen dat mannen zonder uniform hem oppakten en in een ongemarkeerde auto gooiden. Sindsdien werd er niets meer van hem vernomen. Zo zijn er de voorbije jaren wel meer tegenstanders van het regime verdwenen.

Wat er nu gebeurt in Thailand is echt wel ongezien. De militaire junta van Prayuth Chan-Ocha kenmerkte zich in de jaren na zijn staatsgreep door arrestaties en mishandeling van tegenstanders. De militaire politicus draait er ook zijn hand niet voor om, om populaire oppositiepartijen te ontbinden. Zo was het verbod door het Thaise Grondwettelijke Hof van de populaire oppositiepartij Future Forward Party afgelopen februari de vonk die het vuur van deze protesten aanstak. Velen zagen hier de hand van de premier in.

Dat de betogers het al zo lang uithouden, en zo ver durven gaan om de monarchie in vraag te stellen, is dus opmerkelijk. Of de beweging daadwerkelijk tot verandering zal leiden, moet nog blijken. Internationale waarnemers zeggen dat de protesten breed gedragen worden onder de jeugd, maar minder onder de algemene bevolking.