Key takeaways

• Afvalenergiecentrales worden steeds kritischer bekeken vanwege milieuproblemen zoals lucht-, water- en bodemvervuiling.
• De EU heeft de financiering van afvalverbrandingsprojecten verminderd, omdat ze de potentiële nadelen ervan inziet.
• Recycling en afvalvermindering worden gezien als duurzamere alternatieven voor verbranding.

In heel Europa zijn honderden afvalenergiecentrales gebouwd, die een schoner alternatief voor storten beloven door afval te verbranden om elektriciteit op te wekken. Er zijn echter steeds meer aanwijzingen dat deze installaties niet zo milieuvriendelijk zijn als oorspronkelijk werd beweerd, meldt Politico.

Activisten eisen actie en transparantie

De afvalenergiecentrale van Gipuzkoa in Spanje is een goed voorbeeld van dit probleem. Hoewel het ontworpen was om de afhankelijkheid van stortplaatsen te verminderen, beschuldigen lokale bewoners en activisten de exploitanten en de regionale overheid van het schenden van EU-milieuwetten door gevaarlijke verontreinigende stoffen in de lucht, het water en de bodem te lozen. Er zijn strafrechtelijke procedures gestart om deze problemen aan te pakken.

De bezorgdheid over vervuiling reikt verder dan Gipuzkoa. Studies wijzen steeds meer op de nadelige milieu- en gezondheidseffecten van afvalenergiecentrales. De EU heeft de financiering van deze projecten aanzienlijk verminderd, omdat ze de potentiële nadelen ervan inziet. Gemeenten zitten vaak opgezadeld met aanzienlijke schulden in verband met de bouw van deze faciliteiten.

Het risico van “gestrande activa”

Critici waarschuwen dat afvalenergiecentrales kunnen uitgroeien tot verouderde overblijfselen van een gebrekkige afvalbeheerstrategie, ook wel ‘gestrande activa’ genoemd.

De centrale in Gipuzkoa moet tot 2047 onafgebroken draaien om aan haar financiële verplichtingen te voldoen, ongeacht de milieueffecten.

Terwijl voorstanders van afvalverbranding beweren dat het essentieel is om de afvalreductiedoelstellingen van de EU te halen en afval van stortplaatsen te houden, beweren milieugroeperingen dat dit een te eenvoudige voorstelling van zaken geeft. Zowel verbranden als storten heeft aanzienlijke gevolgen voor het milieu, en geen van beide moet worden gezien als een duurzame oplossing voor de lange termijn.

Gezondheidsrisico’s

Daarnaast groeit de bezorgdheid over de gezondheidsrisico’s van het wonen in de buurt van verbrandingsinstallaties. Hoewel de exploitanten van de installaties beweren dat technologische oplossingen de vervuiling kunnen beperken, zijn deze potentiële gevaren onvoldoende onderzocht. Het verzet van de bevolking tegen afvalverbrandingsinstallaties groeit, zoals blijkt uit de demonstraties in Rome tegen een verbrandingsproject en het voorstel van de Franse Senaat om de bouw van nieuwe verbrandingsinstallaties te verbieden.

De reactie van de EU was om de financiële steun voor afvalenergiecentrales te verminderen en prioriteit te geven aan recyclinginitiatieven. Er worden nu strenge milieuvoorwaarden gesteld aan projecten die EU-financiering aanvragen, waardoor er aanzienlijk minder overheidsgeld wordt uitgetrokken voor verbranding dan voor milieuvriendelijkere alternatieven zoals recyclinginstallaties. De EU heeft met name afvalenergie uitgesloten van haar lijst van in aanmerking komende groene investeringen vanwege de bezorgdheid over de koolstofvoetafdruk ervan.

Levensvatbaarheid van afvalenergiecentrales in twijfel getrokken

Naarmate landen steeds meer inzetten op duurzame afvalbeheerstrategieën, lopen deze grootschalige energiecentrales het risico overbodig te worden. Omdat het lokale restafval niet volstaat, zijn veel installaties al aangewezen op import, wat leidt tot overcapaciteit en vraagtekens zet bij hun levensvatbaarheid en nut op de lange termijn. (fc)