Key takeaways
- Astronomen ontdekken een sterrenstelsel dat al 7 miljard jaar lang vrijwel onveranderd gebleven.
- KiDS J0842+0059 heeft de tweede fase van sterrenstelselvorming, waarbij fusies plaatsvinden en significante veranderingen in grootte en stellaire populaties optreden, overgeslagen.
- Wetenschappers denken dat toekomstige waarnemingen andere sterrenstelsels aan het licht zullen brengen.
Een team van astronomen heeft een baanbrekende ontdekking gedaan door een sterrenstelsel te observeren dat al 7 miljard jaar onveranderd is gebleven. KiDS J0842+0059, zoals het heet, biedt een unieke inkijk in het verre verleden en geeft nieuwe inzichten in de evolutie van sterrenstelsels.
Het stelsel bevindt zich op ongeveer 3 miljard lichtjaar van de aarde. Wat het onderscheidt, is zijn uitzonderlijke stabiliteit. Waar de meeste sterrenstelsels na verloop van tijd samensmelten en dynamisch evolueren, bleef dit object grotendeels onaangeroerd. Door zijn compact formaat en immense stellaire dichtheid wijkt het sterk af van typische sterrenstelsels zoals de Melkweg.
Doorbraak in het vormingsproces
De ontdekking werpt een nieuw licht op het tweefasige vormingsproces van sterrenstelsels. De eerste fase omvat een snelle explosie van stervorming, die resulteert in een dichte, compacte kern. In de tweede fase leiden interacties tussen naburige sterrenstelsels tot fusies en significante veranderingen in grootte en stellaire populatie. KiDS J0842+0059 lijkt die tweede fase te hebben overgeslagen. Sinds de initiële stervorming behield het ongeveer 75 procent van zijn massa. De redenen voor die uitzonderlijke onbeweeglijkheid blijven onduidelijk.
Astronomen vermoeden dat superzware zwarte gaten een rol spelen. Dit meldden zij aan CNN. Zij zouden het gas verhitten of uitdrijven, waardoor nieuwe stervorming stopt. Er is echter verder onderzoek nodig om deze hypothese te bevestigen.
Observaties
De bevestiging van KiDS J0842+0059 als een fossiel sterrenstelsel vergde gedetailleerde observaties met de Large Binocular Telescope in Arizona. Die telescoop staat bekend om zijn scherpte, zelfs bij atmosferische verstoring. Dankzij de precisie van de telescoop konden astronomen de leeftijd, grootte en massa van het sterrenstelsel met opmerkelijke nauwkeurigheid bepalen.
KiDS J0842+0059 sluit zich aan bij een kleine groep eerder ontdekte fossiele sterrenstelsels. Eén van de bekendste voorbeelden is NGC 1277, dat eerder werd onderzocht met de Hubble ruimtetelescoop. Hoewel beide stelsels opvallend veel gemeen hebben, bevindt KiDS J0842+0059 zich op een grotere afstand van de aarde.
Toekomst
De toekomst van KiDS J0842+0059 blijft onzeker. Zijn huidige staat blijft waarschijnlijk bestaan door een onbekend mechanisme dat interacties met andere sterrenstelsels verhindert. Wetenschappers denken dat het stelsel onveranderd zal blijven. Het gebrek aan inzicht in zijn isolatie maakt voorspellingen echter moeilijk.
Het identificeren en bevestigen van fossiele sterrenstelsels is een grote uitdaging. Ze zijn zeldzaam en veel kleiner dan typische stelsels. De voortdurende inspanningen met geavanceerde telescopen zoals Euclid zouden echter moeten leiden tot de ontdekking van meer van deze raadselachtige sterrenstelsels. Daarmee hopen ze beter te begrijpen hoe sterrenstelsels ontstaan en evolueren. (ns)