Lagere vruchtbaarheidscijfers en vergrijzing zijn een wereldwijd probleem. De Verenigde Naties hebben de fenomenen geïdentificeerd als een van de belangrijkste sociale transformaties van de eenentwintigste eeuw. In de geïndustrialiseerde wereld blijft de problematiek echter acuter dan in de rest van de wereld. Dat zegt een rapport van het Pew Research Institute.

De onderzoekers merken daarbij op dat de landen van de G7 – Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten – zich al in het midden van de voorbije eeuw met hun lagere geboortecijfers en vergrijzing lieten opvallen.

Reproductieniveau

“De grootste kloof situeerde zich tijdens de eerste helft van de jaren zeventig, toen de groep van toonaangevende industriële landen werd opgericht,” aldus het Pew Research Center. “Op dat ogenblik kende de wereld een gemiddelde vruchtbaarheidsgraad van 4,47 geboortes per vrouw.”

“In de G7 viel dat cijfer echter terug tot 2,03 geboortes. De vruchtbaarheidskloof tussen de G7 en de rest van de wereld is sindsdien wel sterk teruggevallen. De Verenigde Naties verwachten ook dat die verschillen in de toekomst nog verder zullen verminderen.”

Om een bevolking op peil te houden is een vruchtbaarheidscijfer van 2,1 geboortes per vrouw noodzakelijk. Momenteel kent de wereld een vruchtbaarheidsgraad van 2,42 geboortes per vrouw. In de G7 valt dat cijfer terug tot 1,61 geboortes. Tegen het einde van de eeuw zal de wereld 1,94 geboortes per vrouw tellen, terwijl de G7 op dat ogenblik een niveau van 1,74 geboortes zal halen.

Vooral Japan heeft een bijzonder lange geschiedenis van lage vruchtbaarheid. Het land kende lange tijd een vruchtbaarheid die onder het reproductieniveau lag. Vorig jaar rapporteerde de Japanse regering het laagste aantal geboortes sinds het einde van de negentiende eeuw, toen deze gegevens voor het eerst werden verzameld.

Ook Italië registreerde vorig jaar het laagste totaal aantal geboortes uit zijn geschiedenis. In de Verenigde Staten zou na een aanhoudende periode van onophoudelijke daling het laagste niveau in tweeëndertig jaar zijn bereikt.

Uitdagingen

De Verenigde Naties benadrukken dat de eenentwintigste eeuw niet alleen door een algemene daling van de vruchtbaarheidscijfers wordt gekenmerkt. Ook maakt de organisatie gewag van een vergrijzende wereldbevolking. Tegen het einde van deze eeuw zal volgens de studie de wereldbevolking een mediane leeftijd van 41,9 jaar hebben. In de G7 zal er sprake zijn van 48,5 jaar.

Vooral Japan en Italië vallen op door hun oudere bevolking. Tegen het midden van het volgende decennium is de mediane leeftijd in Japan naar verwachting iets ouder dan 50 jaar. Italië zal naar verwachting vijf jaar later dat niveau bereiken.

Aan het einde van deze eeuw zullen de Verenigde Staten (45,5 jaar) en Canada (46,8 jaar) naar verwachting de jongste mediane leeftijd van alle G7-landen hebben. “Dat zal grotendeels te wijten zijn aan immigratie uit de rest van de wereld,” zegt Pew Research. “Ondanks deze toestroom zullen zowel de Verenigde Staten als Canada nog steeds oudere populaties hebben dan de wereldwijde mediaan.”

Sommige experts zeggen dat vergrijzing een uitdaging vormt voor nationale economieën en overheden. Anderen beweren echter dat vergrijzing minder problematisch is dan wordt vermoed. “Een oudere demografie kan tot arbeidstekorten – zoals het geval is in Japan, leiden,” aldus het rapport. “De problematiek kan echter ook het pensioenstelsel van een land belasten. Dat is een dilemma waarmee Italië moet afrekenen.”