Het meest opmerkelijke aan het Commonwealth (of Gemenebest van Naties) is dat het überhaupt nog bestaat. Ondanks de dekolonisatie en de val van het ‘British Empire’ omvat het Commonwealth nog steeds 53 landen.

Het Gemenebest bestaat voornamelijk uit het Verenigd Koninkrijk en de meeste van zijn voormalige koloniën en mandaatgebieden. Dat betekent dat bijna een derde van de hele wereldbevolking koningin Elizabeth II op vrijwillige basis als zijn staatshoofd erkent.

Commonwealth

In de praktijk hebben de meeste burgers van Commonwealth-landen geen enkel idee waarom ze nog tot het Gemenebest behoren.

Het is alleszins geen unie van landen die respect voor mensenrechten en de rechtsstaat afdwingt. Enkele argumenten voor die stelling:

• Het autoritaire regime van Sri Lanka mocht al eerder ongestraft een topmeeting organiseren.
• Nigeria kreeg slechts gedeeltelijk een berisping nadat de overheid in 1995 de mensenrechtenactivist Ken Saro-Wira ophing.
• Het Commonwealth-leiderschap hecht evenmin veel aandacht aan de onderdrukking van religieuze minderheden in Pakistan.
• 41 van de lidstaten van het Gemenebest hebben wettelijke restricties op homoseksualiteit.

Voordelen

Toch zijn er bepaalde voordelen verbonden aan lidmaatschap van de club en deze zorgen er voor dat ze nog steeds bestaat en nog niet direct zal worden opgeheven:

• Een gemeenschappelijke taal, gemeenschappelijke rechtsbeginsels en bepaalde aspecten van een gemeenschappelijke cultuur.
• Afrikaanse Commonwealth-landen presteren gemiddeld beter dan hun buren die er niet toe behoren. Dit dreef Rwanda (dat door Duitsland en België en niet door het VK werd gekoloniseerd) om ook lid te worden.
• Rechtse eurosceptici zien in het Commonwealth een alternatieve vrijhandelszone voor de EU.
• De vierjaarlijkse Commonwealth Games.
• Een goed georganiseerd internationaal beursprogramma.
• De – vrij ineffectieve en bureaucratische – programma’s ten voordele van economische ontwikkeling.

Om het Gemenebest nieuw leven in te blazen en het de internationale politiek op een goede manier te doen beïnvloeden, schreef The Economist een tijd geleden dat er beter leiderschap nodig was. Dat kan, als gevolg van het koloniaal verleden, niet van het VK of van andere rijke landen als Canada en Australië komen. Jammer genoeg lijken potentiële Indische, Zuid-Afrikaanse en Nigeriaanse leiders niet bepaald geïnteresseerd.