Key takeaways

• De Russische gasleveringen aan Europa via Oekraïne nemen af en kunnen na 1 januari 2025 worden stopgezet.
• De mogelijke stopzetting is het gevolg van de weigering van Kiev om met Moskou te onderhandelen over nieuwe doorvoervoorwaarden tijdens de oorlog tussen Oekraïne en Rusland.
• De volledige stopzetting van de Russische gasstromen door Oekraïne zou een domino-effect kunnen hebben, ook al gaat het om een relatief bescheiden volume.

De leveringen van Russisch gas aan Europa via Oekraïne worden steeds kleiner. Na 1 januari 2025 zou deze pijpleiding volledig kunnen worden stilgelegd wanneer de huidige vijfjarige overeenkomst afloopt. Deze mogelijke stopzetting is het gevolg van de weigering van Kiev om met Moskou te onderhandelen over nieuwe doorvoervoorwaarden tijdens de aanhoudende oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

Hoewel het volume Russisch gas dat via Oekraïne naar Europa stroomt relatief bescheiden is en slechts 8 procent uitmaakt van de piekstromen tussen 2018 en 2019, zou de volledige stopzetting toch een domino-effect kunnen hebben.

Europese inspanningen voor energiediversificatie

De pijpleiding Urengoy-Pomary-Uzhgorod, een infrastructuur uit het Sovjettijdperk, transporteert Siberisch gas via Oekraïens grondgebied naar Slowakije, waar hij aftakt naar Tsjechië en Oostenrijk. Ondanks inspanningen om energiebronnen te diversifiëren, blijven landen als Oostenrijk, Hongarije en Slowakije afhankelijk van de invoer van Russisch gas via deze route. De resterende operationele Russische gaspijpleidingen naar Europa zijn TurkStream en Blue Stream, die gas leveren aan Turkije en waarvan sommige volumes uiteindelijk Hongarije bereiken.

Dilemma voor de EU

Hoewel deze relatief lage volumes van gasdoorvoer onbeduidend lijken in vergelijking met de vroegere dominantie van Rusland op de Europese energiemarkt, vormen ze een complex dilemma voor de EU. Het blok worstelt met uiteenlopende standpunten van lidstaten als Frankrijk en Duitsland, die hebben beloofd de invoer van Russisch gas stop te zetten, in tegenstelling tot landen als Slowakije, Hongarije en Oostenrijk, die nauwere banden met Moskou onderhouden en stellen dat Russisch gas economisch economisch haalbaar blijft. Deze situatie benadrukt de uitdagingen van het bereiken van een verenigde Europese benadering van energiezekerheid.

Consequenties voor Rusland

De mogelijke beëindiging van de Oekraïense doorvoerroute onderstreept de strijd van Rusland om zijn greep op de Europese energiemarkt te behouden. Na de invasie van Oekraïne in 2022 begon de EU inspanningen te leveren om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen, wat resulteerde in een aanzienlijke daling van het marktaandeel van Moskou. Als gevolg daarvan boekte Gazprom, de Russische staatsgasgigant, in 2023 zijn eerste jaarlijkse verlies sinds 1999.

Ondanks deze financiële tegenslag heeft Rusland zich bereid verklaard om de doorvoerovereenkomst te verlengen. Oekraïne heeft dit voorstel echter consequent afgewezen, waardoor de toekomst van de gasstromen door Oekraïne onzeker blijft.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!