Uit een wereldwijd onderzoek van 27 consumentenbeschermingsautoriteiten, waaronder de Economische Inspectie van de FOD Economie, blijkt dat drie op de vier internetwinkels gebruikmaken van minstens één dark pattern. Wat is dat juist?

Context: Dark patterns zijn technieken die gebruikt worden op websites of applicaties om consumenten te misleiden, beïnvloeden, dwingen of te manipuleren.

• “Op die manier maken consumenten keuzes die ze in principe niet zouden maken en die niet in hun voordeel zijn. Ze zijn vaak subtiel en misleiden consumenten zonder dat ze het doorhebben”, verduidelijkt de FOD Economie. “Het gaat dan bijvoorbeeld om het verbergen van belangrijke informatie of op voorhand aangevinkte vakjes die je moet uitvinken. Maar ook om fictieve timers die suggereren dat je een beperkte tijd hebt om op een aanbieding in te gaan of de vermelding van ‘nog maar 2 beschikbaar’, wat ook een bijkomende druk oplegt.”

Merendeel internetwinkels maakt gebruik van dark patterns

In het nieuws: 27 consumentenbeschermingsautoriteiten onderzochten 642 onlinewinkels wereldwijd. De focus van het onderzoek lag op websites en applicaties die abonnementen voor producten of diensten aanbieden. Denk aan het wekelijks leveren van maaltijden of bloemen maar ook abonnementen voor streamingplatformen of onderhoudscontracten.

• En wat blijkt? 75,7 procent van de gecontroleerde websites maakt gebruik van minstens één dark pattern. Bij 66,8 procent werden er zelfs twee of meer aangetroffen.
  • In vergelijking met enkele jaren geleden neemt het aantal bedrijven dat zich schuldig maakt aan dergelijke wanpraktijken toe. Zo toonde een gelijkaardig onderzoek twee jaar geleden bij 399 webshops aan dat 142 sites, oftewel een op de drie, dark patterns gebruikt.
• De Economische Inspectie van ons land controleerde 13 ondernemingen. Op de websites van alle onderzochte handelaren werd minstens één dark pattern aangetroffen, en bij 69,23 procent zelfs twee of meerdere.
• De onderzochte Belgische winkels maken zich schuldig aan vermoedelijke “sneaking” praktijken, zoals het niet kunnen uitzetten van de automatische verlening van een abonnement tijdens de aankoop, en “interface interference’ praktijken”, bijvoorbeeld het vooraf aanvinken van abonnementen.

Klacht tegen Temu

Opgemerkt: Consumentenorganisaties treden op tegen dark patterns. Zo hebben Testaankoop en organisaties uit zestien andere Europese landen in mei een klacht ingediend tegen Temu omdat de Chinese gigant zich onder meer schuldig maakt aan dergelijke wanpraktijken.

• “Temu geeft vaak geen cruciale informatie over de verkoper van de producten en kan daarom niet aangeven of het product voldoet aan de EU-eisen voor productveiligheid”, liet Testaankoop in mei weten.
• Dat is uiteindelijk maar één van de redenen waarom de organisaties een klacht tegen in Temu hebben ingediend. De voornaamste zijn gebaseerd op het niet naleven van de DSA of Digitaledienstenverordening. Deze Europese wet legt verplichtingen op aan online platformen zoals Temu om hun digitale omgeving veiliger, eerlijker en transparanter te maken.
• Temu laat in een reactie aan onze site weten dat de klachten nu grondig bestudeerd worden. “We kijken uit naar de voortzetting van onze dialoog met de belanghebbenden om de dienstverlening van Temu aan de consument te verbeteren”, klinkt het. “We streven naar transparantie en volledige naleving van alle toepasselijke wet- en regelgeving.”

Wil je op de hoogte blijven van alles wat er zich afspeelt in de financiële wereld? Niels Saelens, een journalist met een passie voor financiën, volgt alles op de voet op. Via deze link kan je je inschrijven op zijn dagelijkse nieuwsbrief.