De voormalige Amerikaanse president Bill Clinton heeft gezegd spijt te hebben dat hij Oekraïne in 1994 onder druk heeft gezet om zijn kernkoppen op te geven. Dat zei hij op dinsdag in een interview met de Ierse nieuwsdienst RTÉ.
Bill Clinton zegt spijt te hebben van denuclearisatie Oekraïne: “Ik voel me persoonlijk verantwoordelijk”
Waarom is dit belangrijk?
Het Memorandum van Boedapest zijn de veiligheidswaarborgen die Wit-Rusland, Oekraïne en Kazachstan in 1994 van Rusland, de VS en het VK hebben gekregen in ruil voor het verwijderen van alle Sovjet-kernwapens op hun grondgebied. Het memorandum besloot ook dat de grenzen van de voormalige Sovjet-staten zouden worden gerespecteerd.De essentie: In het interview met RTÉ betuigt Clinton spijt voor zijn rol in de overeenkomst tussen Rusland, Oekraïne en de VS in 1994, het zogenaamde “Memorandum van Boedapest”.
- “Ik voel me persoonlijk verantwoordelijk, omdat ik ze (Oekraïne, red.) heb laten instemmen met het opgeven van hun kernwapens”, aldus de Amerikaan. “Niemand gelooft dat Rusland deze stunt zou hebben uitgehaald als Oekraïne nog steeds zijn wapens had”.
- Clinton erkende daarnaast dat Poetin sinds zijn aantreden als president een vooruitziende blik had op de verzwakking van Oekraïne. De Russische inval van de Krim in 2014 zou hij lange tijd hebben voorbereid.
- “Toen het hem uitkwam brak president Poetin de overeenkomst en nam hij de Krim in. En dat vind ik verschrikkelijk, want Oekraïne is een heel belangrijk land.”
Denuclearisatie was een logisch besluit
- Simon Miles, een historicus gespecialiseerd in de geschiedenis van de betrekkingen tussen de VS en de Sovjet-Unie, zegt tegen Insider dat Rusland zonder de overeenkomst hoogstwaarschijnlijk Oekraïne niet was binnengevallen in 2014 en 2022.
- “Een nucleair bewapend Oekraïne zou veel vertrouwen hebben in zijn territoriale integriteit”, aldus Miles. “We zouden deze invasie naar alle waarschijnlijkheid niet zien.”
- Echter was een denuclearisatie van Oekraïne volgens Miles destijds een logisch besluit: “Veel had te maken met de uitdagingen om kernwapens veilig te houden. Dat was de grootste motivatie van de Amerikanen. Landen zoals Oekraïne en Kazachstan hadden in de jaren negentig veel op hun bord en eventuele politieke instabiliteit in combinatie met de beschikbaarheid van kernwapens, vormde een mogelijk dodelijke cocktail.”
De achtergrond
- Volgens de Wall Street Journal moest Clinton in 1994 veel moeite doen om de eerste Oekraïense president, Leonid Kravtsjoek, over te halen het memorandum te ondertekenen. Die wilde aanvankelijk de kernwapens in zijn land niet opgeven, vanwege wantrouwen in Moskou.
- Maar in ruil voor “sterke veiligheidsgaranties” van Washington en 700 miljoen dollar voor Kyiv, besloot de Oekraïner zijn land te denucleariseren.
- Echter bleef Kravtsjoek wantrouwend. Volgens deskundigen zou hij kort na de ondertekening van het memorandum hebben gezegd: “Als Rusland morgen de Krim binnenvalt, zal niemand zijn wenkbrauwen optrekken.”
(nd)