Voor het betere circus moest u vorige week bij de Vlaamse regering zijn. De manier waarop de Septemberverklaring tot stand kwam – inclusief roepende en mokkende ministers en een partijvoorzitter die spectaculairder bochten nam dan Max Verstappen – was opnieuw van die aard dat de kloof met de burger, die uitstekend geanalyseerd wordt in het net verschenen Wanhoop in de Wetstraat van Ivan De Vadder, verder uitgediept wordt.

Dat circus heeft doen ondersneeuwen waar het echt om ging: de begrotingsmaatregelen die de regering-Jambon I nam om de crisis te bekampen. Ze verdwenen in de marge van de kranten en de nieuwssites. Nochtans heeft de Vlaamse regering een aanzienlijk pakket aan maatregelen genomen, goed voor liefst 4 miljard van uw en mijn belastinggeld: van een verhoging van de kinderbijslag over een uitbreiding van de jobbonus tot een steunpakket voor ondernemingen die het moeilijk hebben om hun energiefacturen te betalen.

Komt dit geld wel goed terecht?

“We hebben elke euro omgedraaid om te verzekeren dat de centen die we bijkomend uittrekken goed terechtkomen”, zei minister-president Jan Jambon tijdens de Septemberverklaring. “Bij de Vlamingen en bij de bedrijven waar de echte noden zitten. Want het zou onzinnig en onrechtvaardig zijn om in deze economische crisis geld uit te delen aan mensen die het niet nodig hebben.”

Maar is dat wel zo? Komt dit geld goed terecht? Laten we eens kijken naar de nieuwe, uitgebreide jobbonus, een zogenaamde ‘trofee’ van Open Vld (die terminologie is overigens problematisch, we zitten in een economische en weldra sociale oorlog, die win je niet door de zege in een los gevechtje te claimen, maar door een allesomvattende strategie).

Inefficiënt

Experts zoals Ive Marx (UAntwerpen) en André Decoster (KU Leuven) noemen die maatregel inefficiënt, omdat ze betwisten dat hij activerend werkt. Het is eigenlijk een simpele en zeer beperkte koopkrachtmaatregel, die de belastingbetalers 100 miljoen kost, en bovendien volgens expert sociaal beleid Wim Van Lancker (UAntwerpen) niet bij de juiste personen terecht zal komen. Volgens Van Lancker zal de bonus de mensen met de laagste levensstandaard namelijk niet bereiken.

Een confettikanon

Het is een euvel waar onze overheden al langer mee kampen: subsidies en premies transparant en efficiënt verdelen. De manier waarop het nu gebeurt lijkt eerder op een confettikanon: afknallen en maar hopen dat de geldconfetti bij de kwetsbare burgers en ondernemingen terechtkomt. Naar aanleiding van de zaak-El Kaouakibi gaf Vlaams minister van Financiën Matthias Diependaele toe dat het Vlaamse subsidiesysteem structureel twee problemen kent: fraudegevoeligheid en een gebrek aan doelmatigheid. Hij kondigde aan dat er meer gecontroleerd zal worden of subsidies hun doel bereiken en of ze niet misbruikt worden. “Als we nu een subsidie geven, gaan we na twee à drie of maximaal vijf jaar controleren of die het maatschappelijk doel bereikt dat we willen bereiken”, zei de minister.

Waarom wachten?

Maar waarom twee tot vijf jaar wachten? De technologie bestaat al om zowel vooraf als in real time de besteding van overheidsgeld te monitoren. Die technologie maakt gebruik van zogenaamde closed loop systems, waarbij na de nodige pre-audits geen cash wordt uitbetaald maar de subsidies via blockchaintechnologie worden omgezet in virtuele munten, die in een afgesloten systeem terechtkomen. Zo kunnen alle betrokkenen elke stap volgen van de besteding, in volle transparantie. Op het eind wordt de virtuele munt in euro omgezet.

De pre-audits voorkomen dat er belastinggeld – inclusief de 1 miljard aan leningen die ondernemingen van de Vlaamse overheid gaan krijgen, waarvan maar te hopen is dat het echte leningen zullen blijken en geen subsidies – gaat naar mensen of ondernemingen die eigenlijk niet het doelpubliek van de maatregel zijn. Zo garandeert deze technologie dat het geld laserscherp terechtkomt bij de mensen die het echt nodig hebben. Dat noemt men goed huisvaderschap. Het is dan ook een raadsel waarom onze overheden deze technologie, in tijden waarin elke euro telt, niet omarmen, maar blijven geloven in een verouderd systeem waarmee men met een bazooka op een mug schiet.

Kloof met de burger diept uit

Ik verwees al naar de kloof met de burger. Die wordt niet enkel uitgediept door politiek circus, maar ook door het inefficiënt inzetten van overheidsmiddelen. Aan de bevolking die lijdt onder een hoge inflatie en een dalende koopkracht de boodschap geven dat de correcte en efficiënte besteding van miljoenen belastinggeld in deze economisch troebele tijden over vijf jaar eventueel gecontroleerd wordt, is niet van die aard om het vertrouwen in een herverdelende overheid te herstellen. Meer nog: het haalt het draagvlak voor die herverdeling onderuit. Waartoe dat kan leiden, leren recente peilingen en dito verkiezingen in het buitenland: traditionele beleidspartijen verdampen en extreme winnen.

Ik vang nu al signalen op dat de lagere middenklasse doktersbezoek uitstelt omdat ze het zich momenteel niet meer kan veroorloven. Gaan we dan nog steeds met de bazooka schieten? Gebruik een precisiewapen. De technologie is er.

De auteur Erik Saelens is CEO van Unbox. Hij schrijft in eigen naam.