In het Europees Parlement is een akkoord bereikt over de invoering van een uniform Eurovignet voor het wegtransport. Daarmee is een laatste hindernis weggenomen voor de introductie van een homogene Europese heffing op het vervoer van goederen over de Europese wegen.

De nieuwe regels moeten onder meer uitbaters van een duurzame vloot vrachtwagens belonen. Daarnaast zal de heffing voortaan op het daadwerkelijk aantal afgelegde kilometers – in plaats van een vergoeding voor een bepaalde tijd – zijn gebaseerd. Critici zeggen echter dat de nieuwe regelgeving de lidstaten nog te veel uitwijkmogelijkheden biedt.

De gebruiker betaalt

De Europese Unie begon vijf jaar geleden gesprekken over de invoering van een uniforme heffing op het wegtransport. De nieuwe regelgeving werd in het Europese Parlement goedgekeurd door de Socialisten en Democraten (S&D) en Renew Europe, maar stuitte wel op zware kritiek van de Europese Volkspartij en de Groenen.

De nieuwe regelgeving voorziet dat zware vrachtwagens op de grote Europese verbindingswegen tegen eind dit decennium een heffing op het daadwerkelijk aantal afgelegde kilometers zullen moeten betalen. “Daarmee kan worden bereikt dat het principe van ‘de gebruiker betaalt’ wordt gerespecteerd”, luidt het.

Er zijn echter een aantal uitzonderingen voorzien. Lidstaten kunnen de bestaande systemen blijven hanteren indien ze kunnen aantonen dat de wijziging tot een belangrijke daling van de inkomsten zou leiden. Landen die momenteel ook ander vervoer, zoals personenwagens en bestelwagens, een heffing aanrekenen, kunnen eveneens kiezen om het oude systeem aan te houden.

Verder is bepaald dat de lidstaten verschillende tarieven, afhankelijk van de uitstootwaarden van de wagens, moeten voorzien. Exploitanten van uitstootvrije vrachtwagens – op elektriciteit of waterstof – zouden daarbij tot 50 procent korting kunnen genieten. Dat is een belangrijke financiële stimulans, aangezien de heffing op een vrachtwagen tot 25.000 euro per jaar kan oplopen.

In de nieuwe regelgeving zit ook de bijdrage van het wegtransport aan de luchtvervuiling vervat. Ook hier kan echter een uitzondering worden verkregen indien de lidstaten kunnen aantonen dat het systeem de trajecten van de transporten op een negatieve manier zou verschuiven.

Wilde Westen?

Om te vermijden dat occasionele reizigers – zoals toeristen – bij hun doortocht door de verschillende landen met torenhoge rekeningen zouden worden geconfronteerd, zal een maximumprijs worden ingevoerd die aan personenwagens mag worden opgelegd.

In een commentaar op het akkoord beklemtoonde rapporteur Giuseppe Ferrandino (S&D) dat de nieuwe regelgeving een einde maakt aan een lappendeken van heffingen, terwijl tegelijkertijd milieuvriendelijke transportmiddelen worden aangemoedigd.

Tegenstanders maakten daarentegen gewag van een dreigend Wilde Westen op de Europese wegen. Opgemerkt werd daarbij dat alle onderdelen van de nieuwe heffing door de lidstaten naar eigen goeddunken kunnen worden aangepast.

Tijdens de onderhandelingen had rapporteur Ferrandino gepoogd te verkrijgen dat de inkomsten van de heffingen verplicht zouden worden gebruikt voor de financiering van duurzame mobiliteit. In de uiteindelijke tekst wordt daarbij echter enkel gewag gemaakt van congestieheffingen.

De lidstaten van de Europese Unie krijgen nu twee jaar tijd om de nieuwe regels in hun nationale wetgeving te integreren.

(am)