De opvallende reclameaffiches van Starcasino.be met de sexy Pommeline worden verboden vanwege te vrouwonvriendelijk. Zo’n verbod valt niet te verdedigen: zij is helemaal geen toonbeeld van vrouwonvriendelijkheid. Dat maakt echter niet dat ze meteen een goed voorbeeld is voor onze jeugd.
Het verdict ‘verboden’ kwam van de ‘Jury voor Ethische Praktijken inzake reclame’ (JEP), zo valt te lezen in Het Laatste Nieuws van vier mei. De JEP stelt namelijk vast dat de affiche “denigrerend is voor de vrouw en haar menselijke waardigheid aantast”. Maar al vroeger gaf Jonathan Holslag aan dat de affiche van weinig respect voor de vrouw getuigde. Pommeline, bekend van ‘Temptation Island’, is helemaal geen lustobject, daar is ze veel te actief voor. Ze is geen object, maar verzinnebeeldt opperste lust in twee richtingen: ze beoefent zelf de ongebreidelde lust, terwijl ze anderen ertoe aanzet diezelfde lust te bedrijven. Ze staat voor de adoratie van ongeremde lust zelf. Het gaat dus niet zozeer om ongelijkheid tussen man en vrouw, maar het is net een uiting van een soort gelijkheid: lust voor iedereen. Overdadige lust gaat echter niet samen met een verantwoordelijke levensstijl. Vrouwen en mannen die wat koketteren, geen probleem. Lust is des mensen, zal er altijd zijn. De betere mens is echter diegene die zijn eigen lust onder controle heeft en er niet zijn identiteit van maakt. Het verband met vrouwonvriendelijkheid is echter maar bijkomend en bovendien betwistbaar.
Een zekere Pommeline
Wie de reclame voor de online casinosite nog niet gezien heeft, is de laatste dagen niet buiten geweest. Niet alleen omdat de affiches overal afgebeeld staan, maar vooral vanwege de opvallend veel lust uitstralende, sexy jongedame in bikini op de foto. Ik zal zwijgen over de tatoeages. Het gaat om een zekere Pommeline. Zij heeft, niet verwonderlijk, meegedaan met Temptation Island ““ een televisieprogramma waar zwaar ingezet wordt op de lustige lijven van enkele hormonaal overactieve jongeren. Dat past helemaal in het plaatje. Nu, zowel die Pommeline, online casinospelletjes en Temptation Island zelf vind ik het minst interessante gedeelte van de discussie. Wel interessant is hoe er gereageerd wordt op deze fenomenen. Kritiek ontbreekt namelijk niet. De reactie van JEP besprak ik boven al. Jonathan Holslag, bekende politicoloog, verwoordde die als volgt op Facebook (op 29 april):
‘Vrouwelijk schoon is mij dierbaar. In de discussie over de “superioriteit” van onze samenleving van de voorbije dagen, vraag ik me toch af wat dat zegt over onze samenleving en over ons respect voor vrouwen: dit soort reclame, prominent op elk NMBS-perron.’
De vragen die hij hierbij oproept hebben een terechte grond: is dit een teken van onze hoogstaande samenleving? Holslag voelt hier correct aan dat er met een drempel wordt geflirt: hoever gaan we in het tonen van naakt (en lust ““ mijn toevoeging) op affiches? En, kan men hierop kritiek hebben terwijl men vrouwelijk schoon, ook in het openbaar, normaal blijft vinden? Echter, Holslag toont zich niet in staat een volledige analyse te stellen. Die Pommeline, zij straalt hier geen lustobject uit. Ze straalt wel degelijk lust uit, maar niet dat ze een object is. Ze geeft een zelfverzekerde indruk. Ze weet goed wat ze wil en hoe ze haar gulzige, lustige behoeften kan bevredigen, waarbij ze de kijker probeert te verleiden om hetzelfde te doen. Ze straalt zeker niet uit dat ze een arm, passief wezen is dat zich als een gewillige slavin aan de eerste de beste macho zal overleveren. Het gaat hier niet om een slachtoffer van discriminatie tegenover de vrouw, maar om iets heel anders. Het is vandaag echter gemakkelijker om ‘seksisme’ te roepen dan te wijzen op de pornoficatie van onze samenleving. In het eerste geval wijst men namelijk op discriminatie, in het tweede geval op een mogelijk gebrek aan zelfcontrole in de seksuele sfeer. In het eerste geval kan je op zijn slechtst als enigszins politiek correct neergezet worden, in het tweede geval als een bemoeizieke, preutse kwezel die zijn frustraties op anderen botviert. Dat laatste is natuurlijk veel erger.
Lust voor iedereen!
Deze reclameboodschap wil natuurlijk net niet discrimineren ““ het is het soort reclame dat zich tot iedereen wil richten. Iedereen moet naar de online casino gaan, natuurlijk, niet enkel sexy vrouwen of gespierde mannen. Die boodschap proberen ze te brengen door de belofte van pure lust voor iedereen. Een dergelijke affiche heeft dan ook alleen maar effect als het idee van ‘pure lust’ niets nieuws is: velen onder ons zijn al lang verleid om een lustige levensstijl na te streven. Zelfs als ze ondertussen van een kale reis zijn teruggekomen, speelt dat nog mee. Nu nog allemaal lustig online ons geluk beproeven. Hierbij bedoel ik absoluut niet dat ‘lust’ gebannen moet worden. Het gaat hier niet om een puriteinse kritiek. Ik heb niets tegen wat koketterie, of tegen vrouwen die hun attributen enigszins accentueren. OK, de meeste mensen hebben hun lust niet volledig onder controle. Ook dat verdient de mantel der liefde: wij zijn geen robotten. Er zijn echter grote gradaties tussen koketterie, een onvolledige zelfcontrole en het uitdragen van lust als levensstijl. ‘Lust’ heeft vandaag een onaantastbaar karakter gekregen in onze samenleving. Dat kwam ikzelf al snel tegen toen ik op Facebook discussieerde over dit thema. Zelfs met alle nuances die ik ook in dit artikel meegeef, reageren sommigen daarop alsof ik van lust iets vuil wil maken. Ik gaf een duidelijk genuanceerd betoog, toch lazen velen dat er niet in. Hoe duidelijk ik ook probeer te zijn tijdens de discussies, blijkt bij sommigen geen invloed te hebben ““ dat zal ook wel zo zijn met deze tekst. Het komt me wel meer voor in gelijkaardige discussies: wie vandaag in het openbaar zegt dat het misschien beter is om zich enigszins te beheersen, wordt al snel weggezet als iemand die mensen wil verbieden nog iets leuks te doen. Het wijst op een diep taboe, en op een grote leemte in wat publiekelijk hierover nog gezegd wordt. Inderdaad, dit soort kritiek komt nog maar zelden publiek aan bod, en dan nog meestal om het belachelijk te maken. Gaat dat niet wat te ver?
Geen superieure samenleving?
Jonathan Holslag begon er al over: in hoeverre trekt dit een schaduw over de recent geuite bewering van Gwendolyn Rutten, nadien nog bekrachtigd door Maarten Boudry, over onze superieure levensstijl? Met andere woorden: is de manier waarop wij losbandige lust etaleren in het openbaar nu een afbreuk aan onze samenleving? Deze vraag kunnen we in twee delen: enerzijds kunnen we onze lust in het openbare leven etaleren tot op een vrij expliciet niveau. In vele andere landen is dit vlakaf verboden. Dat is ontegenzeggelijk positief: de samenleving kreunt niet onder vele moralistische verboden en geboden. Zelfs als we kritiek hebben op het feit dat dit gebeurt, kunnen we nog tegenstander zijn van door de overheid met strenge hand opgelegde beperkingen. Echter, anderzijds etaleren sommigen uitbundig hun lust in openbaarheid. Daarop is inderdaad morele kritiek mogelijk. Morele kritiek betekent namelijk een aanmaning om uit vrije wil afstand te doen van bepaalde uitingen. Stel dat dit verboden was, men zou er geen afstand van kunnen doen. In landen met dergelijke verboden zijn perversies zoals verkrachtingen schering en inslag ““ dat mag ons niet verwonderen. De moralist verbiedt, maar de echt morele hanteert de vrije wil. Het is dus enerzijds lovenswaardig aan onze maatschappij dat dit soort affiches niet verboden zijn. Ook dat dergelijke affiches op straat komen, is op zich niet erg. Wel erg is de maatschappelijke dynamiek die erachter zit. Weinig weerwerk krijgt het etaleren van ééndimensionale lust in deze samenleving. Wie wel durft, wordt al snel weggezet als een vieze extremist. Het gevolg is dan ook dat veel jonge meisjes, en ook jongens, opzien naar de geëtaleerde levensstijl. Zij willen zijn als Pommeline en haar lovers. Een levensstijl waar misschien veel seks en andere uitbundigheden aan te pas komen. Dat dit een aantrekkingspool vormt bij jongeren kan ik wel begrijpen. Echter, seks kan bij de meeste mensen niet los gezien worden van andere, minder lustige dimensies. De hoeveelheid dames of heren die na een vluchtige onenightstand meer verlangden van hun sekspartner, zijn niet te tellen, zelfs als ze op voorhand de droge spelregels hadden afgesproken. Seks valt niet ongestraft los te zien van de behoefte om een trouwe partner te vinden, blijkbaar. De losse levensstijl heeft dus heel wat gebroken harten, en zelfs gebroken levens, tot gevolg gehad. Jongeren die al te sterk gefocust zijn op lust, zijn niet goed voorbereid op dit soort aspecten. Als ze het al leren, zal dit zijn in scha en schande. Een maatschappij die dergelijke lust, begeerte, niet meer enigszins kan afzwakken, zit in een crisis. Daar waar zelfbeheersing geen deugd meer is, ontstaat uiteindelijk grote chaos. Hoe zit het dan met onze superioriteit? Het antwoord is niet eenduidig. Vele niet-westerse culturen doen het alvast zeker niet beter dan wij ““ ofwel vanwege een totaalverbod op lust in het openbare leven, ofwel omdat ze dezelfde fouten maken. Daarbij: elke samenleving heeft zijn ritme, komt tot crisissituaties die hij al dan niet oplost. De toekomst zal dus moeten uitmaken in hoeverre we superieur zullen blijven.
De auteur Rob Lemeire, kernredacteur De Bron. Deze opinie vertolkt enkel zijn mening en verscheen eerst op De Bron
