In China heeft president Xi het startschot gegeven van de BRICS-top, de jaarlijkse vergadering van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, die deze keer virtueel plaatsvindt. Ook de Russische autocraat Vladimir Poetin neemt deel, wat meteen een statement is naar het Westen.

BRICS is het acroniem dat sinds een jaar of twintig gebruikt wordt voor de vijf grote opkomende economieën in de wereld, al hebben ze zich in die periode wel niet in hetzelfde tempo ontwikkeld. De vijf – samen goed voor 40 procent van de wereldbevolking – komen voor de 14de keer samen, deze keer via een videoconferentie. De staatshoofden die, met China als virtuele gastheer, gaan vergaderen:

• Brazilië: Jair Bolsonaro
• Rusland: Vladimir Poetin
• India: Narendra Modi
• China: Xi Jinping
• Zuid-Afrika: Cyril Ramaphosa

Poetin mag, ondanks zijn oorlogszucht in Oekraïne, dus nog eens deelnemen aan een grote internationale top. Het viel de voorbije weken al op dat de vier overige BRICS-landen de Russische inval in Oekraïne niet krachtig veroordeelden. Bij het begin van de oorlog verklaarde de Braziliaanse president Jair Bolsonaro “neutraal” te zullen blijven in het conflict. Ook India houdt zich liever op de vlakte.

Verdoken kritiek op NAVO

Het lijdt weinig twijfel dat Xi en Poetin de top zullen aangrijpen om de BRICS als tegenblok te positioneren voor de Verenigde Staten, de NAVO, de G7 of de EU. China is uiteraard het economische zwaargewicht van de vijf. President XI zou graag hebben dat de BRICS meer gecoördineerd optreden en hun posities op elkaar afstemmen bij grote geopolitieke kwesties.

In zijn openingstoespraak haalde Xi uit naar de recente uitbreiding van de NAVO, zonder daarbij de westerse defensie-alliantie bij naam te noemen. “Landen zullen onvermijdelijk in een veiligheidsimpasse belanden als ze blind geloven in hun posities van macht, militaire allianties uitbreiden en hun eigen veiligheid nastreven ten nadele van anderen”, zo verklaarde hij.

Eigen reservemunt

Poetin lanceerde een charme-offensief en zei dat er “onderhandelingen aan de gang zijn om Indiase winkelketens in Rusland te openen en het aandeel van Chinese auto’s, apparatuur en hardware op de Russische markt te vergroten”.

En ook opvallend: “We zijn de mogelijkheid aan het onderzoeken om een internationale reservemunt op te richten op basis van een korf van de BRICS-munten.” Het gaat niet om een nieuwe munt voor burgers of bedrijven, maar om reservepapier dat landen en centrale banken kunnen gebruiken.

Het nieuwe reservepapier – gebaseerd dus op de Braziliaanse real, de Russische roebel, Indiase rupees, de Chinese renminbi en de Zuid-Afrikaanse rand – zou een alternatief kunnen vormen voor wat vandaag de internationale standaard is: de zogeheten speciale trekkingsrechten (Special Drawing Rights, of SDR) die het Internationaal Monetair Fonds (IMF) uitgeeft. SDR’s zijn gebaseerd op een andere korf: dollar, euro, pond, yen en renminbi.

Het opzet van Xi en Poetin is duidelijk: een alternatief wereldwijd financieel-economisch stelsel opzetten waar het Westen – en vooral dan de Verenigde Staten – niets in de pap te brokken heeft.

(fjc)