Na een referendum op zondag heeft de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko besloten om voortaan Russische kernraketten toe te laten op zijn grondgebied. Daarmee maakt Wit-Rusland komaf met zijn non-nucleaire status waar het land zich sinds de val van de Sovjet-Unie aan hield.

Dubieuze resultaten

Volgens de Wit-Russische overheid zou 78 procent van de bevolking opgedaagd zijn om voor het referendum te stemmen. Ongeveer 65 procent van die kiezers heeft voor de grondwetswijziging gestemd, waarmee Loekasjenko voortaan het recht heeft om Russische kernraketten te installeren in Wit-Rusland.

“Als het Westen kernwapens naar Polen of Litouwen verplaatst, bij onze grenzen, dan zal ik mij tot Poetin wenden om de kernwapens die ik weggaf terug te brengen zonder enige voorwaarde”, zei Loekasjenko. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie erfde Wit-Rusland enkele kernwapens, maar schonk die terug aan de Russische federatie.

Bij de bekendmaking van de resultaten trokken heel wat Wit-Russen de straten op. De legitimiteit van het referendum wordt namelijk sterk in twijfel getrokken. Het is moeilijk om de resultaten te controleren, aangezien onafhankelijke toezichthouders niet meer welkom zijn in Wit-Rusland. Op zondag zouden ongeveer 800 mensen gearresteerd zijn die tegen de uitslag van het referendum kwamen betogen.

Macht in grondwet gecementeerd

Het is niet alleen de schrikwekkende nucleaire oorlogstaal waar het de Wit-Russen om te doen is. Dankzij het referendum heeft Loekasjenko zijn machtspositie ook nog eens extra stevig gecementeerd in de grondwet.

Zo krijgt elke president voortaan een levenslange juridische immuniteit, zelfs wanneer die zijn ambtspositie verlaat. Daarmee is Loekasjenko in Wit-Rusland kogelvrij voor de wet. De 67-jarige president heeft zijn machtspositie ook gegarandeerd tot 2035 – daarmee treedt hij in de voetsporen van Poetin, die wettelijk gezien tot 2036 aan de macht kan blijven.

Door enkele nieuwe voorwaarden in te voeren die nodig zijn om in aanmerking te komen als presidentskandidaat, heeft Loekasjenko de politieke oppositie – die sowieso al zo goed als onmogelijk is in het autoritaire land – opnieuw een hak gezet. Voortaan zal het verboden zijn om deel te nemen aan de verkiezingen voor alle Wit-Russen die de afgelopen 20 jaar in het buitenland hebben gewoond. Dat is een rechtstreekse zet om de Wit-Russische oppositieleidster Svetlana Tichanovskaja buitenspel te zetten. Tichanovskaja leeft sinds 2020 in ballingschap in Litouwen. In december vorig jaar werd haar man – eveneens politiek activist – veroordeeld tot een celstraf van 18 jaar omwille van zijn oppositie.

(fjc)