Metrostellen zorgen in de London Underground voor een ernstige luchtvervuiling. De wielen voor de metrostellen blijken bijzonder kleine metaaldeeltjes te produceren. Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers bij het Centre for Risk Studies aan de University of Cambridge. De onderzoekers merken daarbij op dat deze deeltjes ijzeroxide vaak een bijzonder beperkte omvang hebben – veel kleiner dan een enkele rode bloedcel – hebben.

Op deze manier kan de vervuiling volgens de onderzoekers gemakkelijk worden geïnhaleerd en uiteindelijk doordringen tot in de bloedsomloop van de vijf miljoen reizigers die de Londense metro elke dag gebruiken. Eerder onderzoek heeft deze vorm van blootstelling in verband gebracht met een hoger risico op ernstige problemen zoals de ziekte van Alzheimer en bacteriële infecties.

Maghemiet

Er wordt aangevoerd dat een gelijkaardig fenomeen ook in andere metrosystemen elders in de wereld moet worden vastgesteld. Wel wordt aangegeven dat de Londense metro bijzonder slecht wordt geventileerd.

“Het vrijgekomen stoffen zijn bijproducten van de herhaaldelijke werking van de remblokken van de treinen, collectorschoenen en motorborstels”, beklemtoont onderzoeksleider Hassan Sheikh, risicospecialist aan de University of Cambridge.

“Ze kunnen ook vrijkomen door de wrijving die veroorzaakt wordt door de interactie tussen de metalen wielen van de wagons van het systeem en de stalen rails. Het eindresultaat van dat proces is maghemiet, een magnetisch mineraal dat door de wrijving vrijkomt en door het voortdurende passeren van volgende treinstellen door het metrosysteem wordt rondgeslingerd.”

Uit eerdere onderzoeken was al gebleken dat de algemene niveaus van luchtverontreiniging in de Londense metro hoger zijn dan de grenswaarden die door de World Health Organization naar voor worden geschoven. Ook die studies wezen naar fijnstof dat afkomstig was van de interactie tussen wielen, sporen en remmen.

Het nieuwe onderzoek verzamelde monsters op perrons, in de lokettenhallen en in de stuurcabines van de metrostellen op de belangrijkste lijnen van de Londense metro. Daarbij werd vastgesteld dat overal in het metrosysteem een overvloed aan maghemiet kon worden geïdentificeerd.

Experts waarschuwen dat het probleem niet enkel tot de Londense metro beperkt blijft. Een studie met het National Institute of Environmental Health Sciences in de Verenigde Staten wees ook de slechte luchtkwaliteit – met vooral fijnstof dat kan worden ingeademd – als een dreigend probleem voor het Amerikaanse openbaar vervoer, dat dagelijks tientallen miljoenen pendelaars ontvangt.

Oplossingen binnen handbereik

Aaron Bernstein, directeur van het Center for Climate Health and the Global Environment van de Harvard University in Boston, erkent het probleem eveneens, maar zegt de reiziger niet te willen aanraden de metro te mijden.

“De metro’s van de grote steden slagen er immers in om het wegverkeer, met de daarmee gepaard gaande luchtvervuiling, aanzienlijk te verminderen”, werpt Bernstein op. “Bovendien hebben ze vaak kortere reistijden dan hun bovengrondse tegenhangers. De studies tonen aan dat de luchtkwaliteit in de metro’s moet worden aangepakt. Dat is ook perfect mogelijk.”

Hassan Sheikh ziet daarbij mogelijkheden in het gebruik van magneten. “Die kunnen worden ingezet om de zwevende delen ijzervijzel aan te trekken en vast te houden, zodat ze niet meer door de metrosystemen kunnen zwerven”, betoogt Sheikh.

“In dit stadium zijn er tegenstrijdige aanwijzingen over de schadelijkheid van dit specifieke type verontreiniging, vergeleken met de uitlaatgassen van het bovengrondse stadsverkeer in de buitenlucht”, benadrukt Sheikh nog.

“Om over die risico’s meer informatie te kunnen verstrekken, is meer onderzoek noodzakelijk. Ondertussen zou echter het dragen van een masker bij de pendelaars de directe blootstelling aan het ijzeroxide in de metro kunnen beperken.”