Al meer dan een week circuleert op sociale media een video-opname waarin de Democratische kandidaat voor het presidentschap Joe Biden tegenover een groep mensen zegt dat in de VS 120 miljoen mensen aan Covid-19 zijn overleden. Op een audio-opname van hetzelfde gesprek is te horen, dat Biden die fout onmiddellijk corrigeert en het over 120 duizend heeft. Maar voor zijn tegenstanders was deze zoveelste ‘gaffe’ te mooi om te laten liggen. Biden is seniel, klinkt het en weet niet meer wat hij vertelt.
Op een andere video is te zien hoe president Trump na een speech te hebben gegeven aan de militaire academie van West Point een stelling afdaalt als een oude man. Genoeg om daags daarna in de pers te lezen dat hij ziek is. Beide mannen, die in november zullen strijden om het presidentschap van de VS, mengen zich nu zelf in het debat. Beide proberen de cognitieve capaciteit van hun tegenstander in twijfel te trekken.
Amerika is een gerontocratie
Amerika is een gerontocratie. De Amerikaanse president Trump is net 74 geworden. Zijn uitdager Joe Biden is 77. Mitch McConnell, de voorzitter van de Amerikaanse Senaat, is 79. Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, is 80. Bernie Sanders tenslotte, de man die voor Biden de duimen moest leggen, is 78.
In deze context beginnen beide kandidaten te begrijpen dat hun cognitieve capaciteiten steeds vaker in vraag worden gesteld. Ze spelen dat nu ook tegen elkaar uit. De voorbije dagen kwamen een reeks Amerikaanse media met het bericht dat Rusland Afghaanse vrijheidsstrijders zou hebben betaald om Amerikaanse soldaten te doden en dat Trump daarvan op de hoogte was, maar geen enkele actie ondernam.
Waarom moet Biden zo vaak getest worden?
Trump zelf ontkent door zijn veiligheidsdiensten te zijn gebriefd, terwijl diezelfde diensten beweren de informatie in nota’s aan de president te hebben doorgespeeld. De president staat erom bekend niet graag te lezen. Het welles-nietesspel daarrond zal nog dagenlang de nieuwscyclus beheersen.
Biden reageerde dinsdag door te stellen dat ‘de president cognitief niet lijkt te begrijpen wat er aan de gang is’. Dat leverde hem de vraag van een journalist op die wilde weten of Biden cognitieve testen ondergaat? ‘Ik ben getest en wordt regelmatig getest’, was het antwoord van de voormalige vicepresident. Hij voegde daar aan toe: ’Ik ben ongeduldig om mijn cognitieve capaciteit te vergelijken met die van de man waartegen ik het opneem’. Waarop Team Trump op Twitter de vraag stelde ‘waar de uitslag van die tests dan wel zijn en waarom Biden zo vaak getest moet worden?’
Leeftijd was zelden een punt. Nu des te meer…
Amerika had met Bill Clinton (46 jaar oud bij zijn eerste verkiezing), George W. Bush (54) en Barack Obama (47) meer dan twee decennia lang redelijk jonge presidenten. De jongste Amerikaanse president ooit was niet Clinton, maar John F. Kennedy, die 43 was toen hij aan de macht kwam. Donald Trump was bij zijn ambtsaanvaarding met 70 jaar wel de oudste Amerikaanse president ooit. Mocht Biden het straks halen dan zal hij bij het einde van zijn eerste ambtstermijn 81 jaar oud zijn.
Galant zijn is outdated
Leeftijden vergelijken heeft weinig zin. De evolutie maakt dat we ouder worden en velen onder ons ook langer actief blijven. Toen Bill Clinton tijdens zijn herverkiezingscampagne werd gevraagd of de leeftijd van zijn tegenstander Bob Dole – die toen 73 was en jonger dan Trump vandaag – een probleem was, bedacht Clinton, zoals enkel hij dat kon, onmiddellijk een galant antwoord. ‘Het is niet de leeftijd van Bob Dole die me zorgen baart, het is de leeftijd van zijn ideeën waar ik ongerust over ben.’
Leeftijd was tijdens de voorbije campagnes dan ook zelden een punt. Dat is nu gans anders. Beide kandidaten hebben de voorbije maanden meer dan eens uitspraken gedaan waarbij vraagtekens kunnen worden gesteld. Toen Trump vorige week werd gevraagd wat zijn plannen voor een tweede ambtstermijn waren, rammelde hij een antwoord af dat volledig naast de kwestie was. Biden – die als jonge kerel het stotteren overwon – staat al langer bekend om zijn versprekingen. Wie ‘Biden gaffes’ googelt krijgt het ganse repertorium voorgeschoteld.
Een andere factor die meespeelt is het feit dat zowel Biden als Trump sinds de jaren ’80 van vorige eeuw publieke personen zijn. Vele mensen hebben beide gekend toen ze nog jonge mannen waren, terwijl de ene naar de 75 gaat, de andere naar de 80. Dat hoeft op zich geen probleem te vormen. Veel mensen zijn tot hun tachtigste, zelfs negentigste productief en scherp van geest.
Jimmy Carter (95) pleit voor een leeftijdsgrens
Jimmy Carter is een van hen. Die werd tot president verkozen op zijn 52-ste en is ondertussen 95. Hij pleit wel voor een leeftijdslimiet. ‘Mocht ik vandaag 15 jaar jonger zijn, 80 dus, dan denk ik niet dat ik zou kunnen doen wat ik deed toen ik president was.’
Carter sluit zich aan bij een groeiende groep mensen die suggereren dat een leeftijdsgrens het presidentsambt ten goede zal komen. ‘Je moet in staat zijn om onmiddellijk van het ene onderwerp op het andere over te schakelen, je op elk onderwerp te concentreren en alle onderwerpen dan op overtuigende manier aan elkaar te koppelen.’
De relevantie van de uitspraak van deze 95-jarige kan in de huidige context moeilijk worden overschat.
