Ebrahim Raisi, hoofd van de rechterlijke macht in Iran, is de favoriet om de presidentsverkiezingen op 18 juni in zijn land te winnen. Deze 60-jarige traditionalistische geestelijke is een nauwe bondgenoot van de Iraanse opperste leider, ayatollah Ali Khamenei, wiens vertrouwen hij in de loop der jaren heeft bevestigd bij het bekleden van sleutelposities in de macht. Hij geldt als een sadist, bedreven in het folteren van dissidenten.

• De extreem behoudsgezinde Raisi is een van de slechts zeven overgebleven kandidaten in de race, waaronder vijf conservatieven, die van het Iraanse verkiezingscontrole-orgaan toestemming hebben gekregen om zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen op 18 juni.
• Na op 25 mei de kandidatuur van de meeste prominente hervormingsgezinden te hebben verboden, lijkt de Iraanse Raad van Hoeders de overwinning op een presenteerblaadje aan te bieden aan Raisi. Hij was al de favoriet, maar nu noemt de hervormingsgezinde Iraanse pers hem de ‘ongeëvenaarde kandidaat’.
• Het besluit van de raad werd aanvankelijk gesteund door Khamenei, hoewel hij afgelopen vrijdag enigszins terugkrabbelde door te zeggen dat sommige van de kandidaten die waren afgewezen voor de presidentsverkiezingen van deze maand ‘onrecht was aangedaan’. Desondanks zei de Raad van Hoeders dat zijn oorspronkelijke besluit om hen uit te sluiten nog steeds van kracht was.
• Als mislukte kandidaat bij de verkiezingen van 2017 tegen Hassan Rohani, keert Raisi dit keer terug naar de voorgrond van het Iraanse politieke toneel met een nieuw momentum achter hem, gesterkt door de 38 procent van de stemmen die hij behaalde tijdens de vorige verkiezingen tegen de nu vertrekkende president.
• Raisi is een vertrouweling van Khamenei, die een van zijn seminarieleraren was. Net als de opperste leider is Raisi afkomstig uit de heilige stad Mashhad, in het noordoosten van Iran. Het was geen toeval dat Khamenei hem in 2016 benoemde tot hoofd van de machtige religieuze stichting Astan Quds Razavi. De stichting beheert het heiligdom van imam Reza – de achtste opvolger van de Profeet volgens sjiieten – en bevindt zich in dezelfde stad Mashhad.
• Raisi heeft de strijd tegen corruptie tot een van zijn centrale campagnethema’s gemaakt. In een verklaring presenteerde hij zichzelf als ‘de tegenstander van corruptie, inefficiëntie en aristocratie’ en beloofde hij onophoudelijk te strijden ‘tegen armoede’ als hij zou worden verkozen.

Foltering en doodstraf

In maart 2019 koos Khamenei Raisi uit tot hoofd van de Iraanse rechterlijke macht. Aangenomen wordt dat hij alleen al in zijn eerste twee jaar meer dan 500 executies heeft bevolen. Iran bekleedt de tweede stek (na China) ter wereld wat het gerapporteerde totale aantal doodstraffen betreft dat per jaar wordt uitgevoerd. Critici merken echter op dat er waarschijnlijk nog veel meer worden uitgevoerd, zij het niet-gedocumenteerd. Iran blijft ook een van de slechts zeven landen waarvan bekend is dat ze de doodstraf op kinderen uitvoeren. 

‘Iran past de doodstraf veelvuldig toe, ook voor misdrijven als drugssmokkel (…)’, aldus John Gay, uitvoerend directeur van The John Quincy Adams Society in het Amerikaanse geopolitieke tijdschrift The National Interest. ‘De Iraanse rechterlijke macht heeft een sleutelrol gespeeld bij het opsluiten van dissidenten (…) op basis van verzonnen of verzonnen aanklachten.’

Eén zo’n dissidenten was Farideh Goudarzi, die de ‘fout’ had gemaakt folders tegen het regime te verspreiden. Ondanks het feit dat ze nog maar enkele dagen verwijderd was van de geboorte van haar eerste kind, herinnerde Goudarz zich dat ze op barbaarse wijze met elektrische kabels over bijna elke centimeter van haar trillende lichaam werd gegeseld en dat ze zo veel in haar gezicht werd geslagen dat ze nu nog steeds last heeft van kaakartritis en pijnscheuten. 

‘Ongeveer acht mannen stonden daar om me te geselen. Maar één man herinner ik me het best – hij was jong, misschien 21 of 22, en droeg een donker hemd. Hij stond in de hoek toe te kijken hoe de andere mannen me maar bleven afranselen,’ zei Goudarzi, nu 59. ‘Hij leek ervan te genieten. Die man was Ebrahim Raisi.’

Een figuur die het Westen vijandig gezind is

Als Raisi president wordt, zal deze voorstander van een ‘door de staat geleide’ visie naar verwachting niet pleiten voor het openstellen van de Iraanse economie voor buitenlandse investeerders. ‘Iran onder Raisi zal hoogstwaarschijnlijk blijven investeren in infrastructuur, water, elektriciteit en gezondheid, met een economie die gedomineerd wordt door de stichtingen die hij goed kent en de Revolutionaire Garde (die ook veel bedrijven bezit, red.),’ zei econoom en Iran-specialist Thierry Coville in gesprek met France 24.

Wat het Iraanse nucleaire akkoord betreft waarover momenteel wordt onderhandeld, gedraagt Raisi zich weliswaar provocatief ten opzichte van het Westen, maar hij zal zich er naar verwachting niet expliciet tegen verzetten, aldus Coville. Hij wijst erop dat het altijd ‘de opperste leider is die de toon zet voor deze onderhandelingen’.

(jvdh)