Opvallend nieuws uit het kamp van de sponsors van de Rode Duivels. 13 van de 14 bedrijven zullen geen sponsoractiviteiten organiseren in Qatar. Ze geven hiermee aan dat ze niet akkoord gaan met het beleid van de Qatarese overheid en de FIFA. Bedrijven lijken meer dan ooit gevoelig te zijn voor de publieke opinie en voor de reacties van hun eigen personeel en klanten. Ook het WK in Qatar verzamelt dus – na het vorige debacle in Rusland – alle ingrediënten om een besmeurde editie te worden.

De Rode Duivels hebben 14 hoofdsponsors: Adidas, Besix, BMW, Carrefour, Coca-Cola, Connections, Côte d’Or, GLS, Herbalife, ING, Jupiler, Lotto, Proximus en PwC. Volgens een rondvraag van De Standaard leverde dat in dertien gevallen een duidelijk antwoord op: ‘Wij nodigen geen klanten uit naar het WK in Qatar.’ In de meeste gevallen wordt daarbij verwezen naar de mensenrechten. Ook blijft homoseksualiteit in de Golfstaat strafbaar en hebben vrouwen niet dezelfde rechten als mannen.

Opvallend is dat deze reden 4 jaar geleden niet speelde, toen er in een ander schurkenregime werd gevoetbald: Rusland. Dat land heeft geen wet die homoseksualiteit verbiedt, maar het regime doet er alles aan om het leven van LGTBQ-burgers moeilijk te maken De beslissing om geen sponsoractiviteiten te organiseren geeft vooral aan dat de woke-agenda met stip op 1 is gekomen in de PR-beslissingen van heel wat bedrijven.

Er waren anders genoeg andere redenen om Qatar te boycotten. Qatar is het zoveelste bewijs dat voetbal en haar wereldfederatie FIFA heel ver willen gaan om geld binnen te halen. En als er iets is dat die rijke oliestaten hebben, dan is het wel geld. Qatar werd zo letterlijk een ‘binnenkopper’ want alles aan dit WK zit dan ook fout. 

De corrupte toewijzing

Het begon in 2015 toen het Zwitserse gerecht en het Amerikaanse FBI binnenvielen tijdens het jaarlijks congres van de Wereldvoetbalbond FIFA. Zij onderzochten de geruchten over grootschalige corruptie bij de aanwijzing van Rusland voor het WK in 2018 en Qatar in 2022. Als gevolg van deze affaire moesten uiteindelijk voorzitter Sepp Blatter van de FIFA en zijn ambtsgenoot Michel Platini van de Europese voetbalbond UEFA opstappen.

De westerse regeringen gaan absoluut niet vrijuit. Volgens bronnen zouden de Franse en Duitse regering de kandidatuur gesteund hebben. PSG heeft bijvoorbeeld via Qatar al meer dan één miljard euro op zijn rekening bijgeschreven. De Parijse fusieclub en Mbappé zijn dan ook een prestigeproject voor de Fransen. Zo zou president Macron hoogstpersoonlijk zijn tussengekomen om het supertalent niet te laten verkassen naar Real Madrid.

De bouwwoede

Het beterde daarna niet. Qatar had nu de ambitie om één van de grootste bouwwerven in de geschiedenis te lanceren en had daar heel veel arbeiders voor nodig. De Qatarezen zelf zijn maar met 2,8 miljoen inwoners en zijn helemaal niet happig om migranten een Qatarees paspoort te gunnen. Het zijn dan ook veelal Bangladeshi, Filipino’s, Nepalezen en Pakistani die alle nieuwe infrastructuur moesten neerzetten van dit extravagante bonanza. Met 1,7 miljoen arbeiders, allemaal migranten, werden dan ook bijna honderd hotels, gloednieuwe stadions en musea gebouwd en kwam er een forse uitbreiding van het openbaar vervoer.

De abominabele arbeidsomstandigheden

Alleen leek er toch iets te weinig geld te zijn voor die arbeiders. Amnesty International deed hier het meest uitgebreide onderzoek naar en kwam tot de volgende vaststellingen:

• Eerst en vooral waren er mensenhandelaars die die buitenlandse arbeiders een commissie van 500 tot 4.300 dollar aanrekenden om te mogen werken.
• Het gemiddelde loon bedroeg een schamele 220 dollar per maand, hoewel de beloften hieromtrent veel hoger lagen. Deze lonen werden ook vaak niet direct uitbetaald.
• Door de ‘kafala’-wet waren die arbeiders ook verplicht bij dezelfde werkgever te blijven, waardoor de uitbuiting niet kon worden onderbroken. Diezelfde werkgevers hielden ook de paspoorten van de migranten in zodat ze ook niet meer konden terugkeren naar hun land.
• De faciliteiten waar deze arbeiders werden ondergebracht waren ondermaats. Velen moesten in kamers van 8 slapen en hadden geen toegang tot basisfaciliteiten. 
• Bovendien werden klokkenluiders bedreigd en werd hen opgedragen verder te werken indien ze ooit nog naar huis wilden terugkeren.

Volgens een onderzoek van The Guardian, die daarvoor de ambassades polste van de voornaamste landen waarvan de arbeiders vandaan kwamen, zouden er ook 6.500 arbeiders zijn gestorven.

Eis tot compensatie

Het moet gezegd dat in 2017 en 2018, na herhaaldelijke internationale protesten, de Qatarese regering hervormingen heeft doorgevoerd om de voornaamste misstanden uit te roeien. Zo werd bijvoorbeeld ‘kafala’-wet afgeschaft. 

Amnesty International eist nu wel dat de arbeiders voor 418 miljoen euro gecompenseerd worden, eenzelfde bedrag als het prijzengeld dat de teams zullen ontvangen van de FIFA tijdens de Wereldbeker. De FIFA zal er alvast zijn slaap niet voor laten. Die zal 6 miljard dollar inkomsten puren uit dit WK, een nieuw record.

De supporters blijken het ook te hebben gehad. 69 procent van de Belgen wil dat de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) zich publiekelijk uitspreekt over de mensenrechtenkwesties in verband met het WK voetbal in Qatar. 77 procent van de ondervraagden steunt het voorstel dat de FIFA de WK-inkomsten moet gebruiken om arbeidsmigranten te compenseren

Geen voetbal in de zomer

En als klap op de vuurpijl, alsof dat nog niet genoeg was, moest ook de hele voetbalkalender eraan geloven. Daar het in Qatar in de zomer gemakkelijk 50 graden kan worden, was voetballen daar uitgesloten. Het hele circus werd dan maar verplaatst naar de winter en iedereen moest zich daar dan ook maar aan aanpassen.

Het budget der budgetten

We eindigen nog even met het onwaarschijnlijke budget dat tegen dit WK werd aangegooid en dat de decadentie van dit project etaleert. Terwijl er hongersnood heerst en oorlog is, spendeerden de Qatarezen iets meer dan 200 miljard dollar aan dit ‘voetbalfeest. Volgens de Qatari zelf, althans. Met dat geld had deze ministaat zijn woestijn helemaal kunnen bedekken met bomen en er het eerste eco-paradijs in het Midden-Oosten van kunnen maken.

Hieronder de cijfers die eerdere organisators hebben uitgegeven om het WK te organiseren. Sommen die toen al als exuberant werden bestempeld.

VS 1994: 500 miljoen dollar

Frankrijk 1998: 2,3 miljard dollar

Japan 2002: 7 miljard dollar 

Duitsland 2006: 4,3 miljard dollar 

Zuid-Afrika 2010: 3,6 miljard dollar 

Brazilië 2014: 15 miljard dollar

Rusland 2018: 11,6 miljard dollar

Qatar 2022: 200 miljard dollar 

Voorstanders hebben ongelijk

De voorstanders van dit WK in Qatar verschuilen zich achter het standaard excuus. “We zijn er nu wel in geslaagd om Qatar te verplichten hun arbeiders beter te behandelen”, gaat de redenering. 

“Zij zijn ook gevoelig geworden voor de publieke opinie en hebben dan ook maatregelen genomen om hun gedrag aan te passen.” Dit lijkt een plausibele uitleg totdat je de bedenking maakt dat ditzelfde argument gebruikt werd met Rusland vier jaar geleden. Quod non.

Het WK in Qatar is een barslecht idee. De sponsors hebben gelijk. Ze hebben er niets te zoeken. De vraag is of ernaar kijken ons ook medeplichtig maakt. 

Xavier Verellen is auteur en ondernemer. Zijn recente boek ‘Topsporters zijn CEO’s’, dat aantoont dat leiderschap het verschil maakt tussen kampioenen en superkampioenen, is te koop in de Standaard Boekhandel of online via https://topsporterszijnceos.businessam.be/