Geen minister-president Jan Jambon (N-VA) in het land, ook geen Bart De Wever (N-VA) en hun Vlaamse coalitie beleeft weer een paar zure dagen. Want Ben Weyts (N-VA), Vlaams minister van Onderwijs, joeg z’n coalitiepartners stevig op de kast, met voorstellen om de kennis van het Nederlands bij leerlingen op te krikken. Anderstalige ouders zouden moeten zorgen dat hun kinderen ook na school met Nederlands in contact komen. Dat kan met de wortel, maar ook met de stok, voor Weyts: hij stelde voor om “als ouders manifest de ouderlijke verantwoordelijkheid ontlopen, bijvoorbeeld in te grijpen in het groeipakket of in premies van de overheid.” Meteen kreeg hij een harde ‘njet’ van cd&v en Open Vld: straffen kan voor beiden niet. Tegelijk wordt bij hen smalend gesproken over ‘Bliksemafleider Ben’, die de aandacht zou willen verleggen van een verhaal waarbij hem door de oppositie verweten wordt dronken in een vergadering te zijn verschenen. Dat verhaal ettert al langer, hoewel Weyts zelf in alle toonaarden ontkent. De irritaties wederzijds binnen de meerderheid lopen zo hoog op, wat alleen maar slecht nieuws is voor andere dossiers, om ‘Stikstof’ niet te noemen.

In het nieuws. “Moet Jan Jambon nu al niet geconvoceerd worden?”, zo is gniffelend te horen aan het Martelarenplein, in de Vlaamse regering.

De details: Jambon zit in Davos, maar z’n ploeg zet kibbelend het nieuwe jaar in.

• Het lekt in het Vlaams Parlement. Niet alleen aan het grote glazen dak, waarvoor gele emmers in het halfrond worden ingezet bij felle regen, maar ook de coalitieregering Jambon I maakt andermaal wat water.
• Vanmiddag mag de meerderheid zich opmaken voor een heftig debat over het onderwijs, over de dalende kwaliteit ervan, maar ook over een polemiek, die in gang is gezet door de eigen minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA).
• Een KULeuven-onderzoek samen met het Katholieke onderwijsnet, vorige week uitgebracht, toonde aan dat het niveau van afstuderende leerlingen fel gezakt is. Daar zit corona tussen, maar ook een tekort aan leraars. Maar de resultaten zijn pijnlijk: de sterkste leerlingen zouden bijna een volledig schooljaar achterlopen op hetzelfde niveau Nederlands als de slimste zesdejaars uit 2019.
• Zowel voor Weyts als voor de N-VA was dat meer dan lastig: de partij claimde in 2019 net het onderwijs om andere, betere resultaten te gaan voorleggen. En nog in augustus 2022, net voor de start van het huidige schooljaar, verklaarde Weyts “dat de tanker van de dalende onderwijskwaliteit nu voorgoed gekeerd was“.
• Maar vandaag zal het halfrond zich buigen over nog een andere discussie: de wortel en de stok over verplicht Nederlands buiten de school gebruiken. Die knuppel gooide Weyts deze week in het hoenderhok, naar aanleiding van blijvend slechte resultaten van de zogenaamde koala-testen. Die peilen naar de kennis van het Nederlands, onder meer bij kleuters.
• En daaruit blijkt dat 1 op 7 kleuters niet voldoende Nederlands kan, om genoeg kans te hebben het eerste studiejaar te kunnen afronden. Vooral in de grote steden is het problematisch: die 14 procent van Vlaanderen wordt er 23 procent in Gent, 25 procent in Brussel en zelfs 29 procent in Antwerpen.
• Weyts duwde het gaspedaal in: hij wilde “strikte engagementen van ouders om hun kinderen na schooltijd in contact te brengen met Nederlands”. Dat kan een jeugdbeweging zijn, of zelfs gewoon naar Nederlandstalige tv kijken. Maar het was vooral de stok, die hij hanteerde die opvallend was: het inperken van het groeipakket (de kinderbijslag dus) of andere premies van de overheid.

De reacties voor de schermen: Cd&v en Open Vld waren unisono vernietigend.

• “Ouders financieel straffen omdat hun kleuter niet slaagt voor een test, is geen goed idee. Het zal de kwetsbaarheid (en taalachterstand) vergroten. Het Groeipakket is er net om ouders én kinderen meer kansen te geven.” Met die boodschap, via Twitter, deed Hilde Crevits, de viceminister-president voor cd&v, de deur wel heel duidelijk dicht voor Weyts’ plan. Eerder had ook minister van Jeugd Benjamin Dalle vanuit cd&v dezelfde boodschap gegeven: no way. “Dit is niet in het belang van het kind”.
• Bij de liberale coalitiepartner geen andere boodschap, al was de viceminister-president daar, Bart Somers (Open Vld) net een tikje milder. Hij gebruikte het succes van de zomerscholen (die na corona gaan blijven) om hetzelfde te zeggen: “Kennis van Nederlands is van het grootste belang. De beste manier bestaat uit motiveren en kansen geven.”
• Zijn partijgenoten Gwendolyn Rutten (Open Vld) en Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) hadden ondertussen vanuit het Vlaams Parlement al veel feller uitgehaald. “Ik pas voor een samenleving die boetes geeft als moeders of vaders met hun kinderen een taal spreken die de staat niet bevalt. Nederlands is belangrijk, vrijheid ook”, stelde Rutten. De Gucht ging verder: “Van een minister zou je toch mogen verwachten dat zijn voorstellen steek houden en hij niet aan populistische steekvlam-politiek doet?”.
• Bij de oppositie een felle reactie van Vlaams Belang over de cijfers, en een soortgelijk idee als Weyts: “We moeten de sociale voordelen en uitkeringen ontnemen bij onwil van ouders die weigeren inspanningen te doen om het Nederlands onder de knie te krijgen”.
• Aan de linkerkant dan weer felle verontwaardiging: “Onze leerlingen verdienen beter dan een minister die ballonnetjes lanceert“, zo sneerde Hannelore Goeman (Vooruit). Voor Groen dook co-voorzitter Nadia Naji in het debat: “In plaats van scholen extra te ondersteunen wil Weyts kindergeld afpakken. Op die manier ontloopt hij met een grote bocht zijn eigen verantwoordelijkheid.”

De reacties achter de schermen: ‘Bliksemafleider Ben’, wordt Weyts nu smalend genoemd door coalitiepartners. Telkens komt de vermeende dronkenschap terug.

• Dat het debat straks in het Vlaams Parlement niet prettig wordt, staat al vast: de N-VA probeerde gisterenavond op Terzake, met onderwijsspecialist Koen Daniëls, het voorstel met hand en tand te verdedigen. Vandaag zal dat niet anders zijn. Maar ook de coalitiepartners kunnen moeilijk terug: een verdeelde Jambon I dus.
• Het zal voor de minister-president nare herinneringen oproepen aan mei 2022, toen het World Economic Forum in Davos op dat moment werd georganiseerd. Want ook toen zat zijn regering met een fel intern conflict, over het stikstofdossier, en was hij in Zwitserland voor dat WEF. Toen waren er stemmen uit de oppositie om hem te convoceren, tot zijn grote ergernis, wat uiteindelijk niet gebeurde.
• En ook de andere sterke man, achter de scherm, Bart De Wever (N-VA) is er niet. Als Antwerps burgemeester zat hij gisteren in New York voor economische contacten, en vandaag woont hij in Washington DC de “City Mayors Conference” bij, als één van de weinige niet-Amerikaanse steden is Antwerpen uitgenodigd. Verder staan er contacten gepland met de burgemeesters van Houston en Boston, en ziet hij mensen van de Federal Maritime Commission, om het over havenbeveiliging te hebben. De Wever is tot zaterdag weg: een crisis kan hij missen als kiespijn nu.
• Of het echt een ‘crisis’ genoemd moet worden, is maar de vraag. Maar feit is wel dat zowel bij liberalen als christendemocraten er gelinkt wordt naar een andere zaak, waar Weyts in verwikkeld zit. Tijdens een avondlijk onderwijsdebat midden december, reageerde die nogal fel op de oppositie, raakte wat moeilijk uit z’n woorden, en probeerde hen ook te doen zwijgen met een luide “sssht”.
• Groen-fractieleider Björn Rzoska maakte daar een issue van, en bracht onder meer op het bureau van het Vlaams Parlement aan dat Weyts dronken was op die zitting. Hijzelf ontkent dat tot vandaag in alle toonaarden. In de uitzending van Terzake gisteren nam Groen-covoorzitter Naji eerst wat gas terug: “Ik zat er zelf niet bij”. Vervolgens haalde ze toch uit: “Maar voor mij geldt toch dat in geen enkele sector wordt aanvaard dat men dronken op het werk komt. Dat geldt ook in de politiek, ook voor ministers.”
• Binnen de coalitie bevestigt men niet dat Weyts wel degelijk dronken zou geweest zijn. Alleen linkt men de beschuldigingen wel aan het ballonnetje dat die opliet. “Ik denk toch dat zijn hele voorstel over boetes nu eerder een bliksemafleider is voor de vreselijke artikels in het weekend, over alcohol en zo. Het gaat plots over iets anders, waar je lekker populistisch over kan doen”, zo zegt een Vlaams minister.
• Ook opvallend: het woordje ‘bliksemafleider’ nemen zowel liberalen als christendemocraten daar, los van elkaar, in de mond.
• Bij N-VA zelf is men in de regering bijzonder boos over die harde aanpak van Weyts. “Ze hebben weer iets gevonden hoor. Ongelofelijk. Compleet erover”, zegt een Vlaamse minister daar. “Men doet alsof Ben daar ‘sssht’ aan het zeggen is tegen zichzelf. Maar het zijn gewoon Parlementsleden die hem onderbreken, maar niet gefilmd worden en wiens micro niet openstaat”, duidt een ander.
• Dat zeker die geruchten achter de schermen over de intenties van Weyts dan weer kwaad bloed zetten, lijdt geen twijfel. Dat bij de N-VA boerenprotest opdook bij de nieuwjaarsreceptie, helpt ook al niet: “Zie wat ze allemaal doen in het dossier van stikstof. Dat probleem heeft cd&v zelf veroorzaakt en de vakminister zou dat nu niet mogen oplossen zelfs?” Het belooft voor de sfeer, wanneer Jambon dit voorjaar dat dossier moet ontmijnen.

Om te volgen: Marc Tarabella (PS) is aan de galg gepraat door z’n vriend.

• Ze waren beiden grote Inter-fans en gingen regelmatig samen naar een match in Milaan. En soms betaalde de ene, en soms de andere, zo was de uitleg. En “neen, nooit”, had Marc Tarabella, Europees Parlementslid voor de PS, iets anders aanvaard van Pier Antonio Panzeri, zijn “goede vriend” en oud-Parlementslid, die de ngo ‘Fight Impunity’ had opgericht voor de mensenrechten.
• Vandaag moet Tarabella iets anders gaan verzinnen, en is de schade voor zijn PS enorm. Want Panzeri, met steradvocaat Marc Uyttendaele als raadsman, heeft bekend, en meer zelfs, hij is spijtoptant geworden voor het Belgische gerecht. Hij heeft dus beslist “alles te vertellen”, volgens Uyttendaele, die de pers te woord stond. “Hij heeft criminele verantwoordelijkheid toegegeven”. “Hij heeft niet veel meer over in het leven, hij is compleet vernietigd als mens”, zo stelde die over Panzeri.
• Maar zo sleurt Panzeri wel Tarabella onvermijdelijk mee in de val. Die zou immers meer dan 120.000 euro in cash gekregen hebben van de spilfiguur: geld dat Marokko en Qatar hem toestopten om voor hen gunstige standpunten in het Europees Parlement in te nemen.
• Beide landen hebben dat tot nu toe in alle toonaarden ontkend, maar het is duidelijk dat het groepje rond Panzeri, met onder meer voormalige ondervoorzitter van het Parlement Eva Kaili en haar echtgenoot, op dossiers als het WK in Qatar en de toestand in de Zuid-Westelijke Sahara voor Marokko wogen.
• Opvallend is dat Panzeri in al zijn bekentenissen zijn vriendin Marie Arena (PS) zou hebben vrijgepleit: ondanks de honderden telefoontjes tussen beiden zou zij niet mee in de zaak betrokken zijn, beweert Panzeri. Voor de PS zelf kan dat het enige sprankeltje hoop zijn: dat hun andere kopstuk dan toch niet mee in het web verstrikt zat. Maar blijft de vraag waarover die contacten dan gingen en waarom ze zo intens waren.

Opvallend: Moeten we nu toch blij zijn met dat Amerikaans protectionisme? De Croo zegt van wel, zo lijkt.

• Een opvallende tussenkomst van premier Alexander De Croo (Open Vld) in Davos over de ‘Inflation Reduction Act’. Daarover was hij vorige week nog erg kritisch geweest, tegenover de Europese liberalen van Renew had hij het over “Amerikanen die de Belgische bedrijven agressief benaderen om te verkassen naar de VS”.
• Maar kijk, in Davos zelf, voor de micro’s was hij helemaal anders van insteek. Plots klonk het “dat de wereld alleen maar blij kan zijn dat de Verenigde Staten eindelijk aan de goede kant van de tafel zijn gaan zitten. Daar hebben we op gewacht”, zo stelde hij in een tussenkomst. Het punt dat hij daarbij vooral maakte: die IRA is natuurlijk vooral een enorm pakket om de groene sectoren in de VS te stimuleren, en de omslag te maken. Dat daarbij groene investeringen uit Europa worden weggezogen, is dan niet de hoofdboodschap, zo was de insteek.
• Maar die bekommernis is er natuurlijk wel. Vandaar dat De Croo al aangaf, net als de Europese Commissie en Ursula von der Leyen gisteren, dat er “gepraat moet worden over bepaalde delen van de IRA”. Zij legde een plan op tafel, dat vanuit de EU eenzelfde soort boost zou moeten geven. Maar voorlopig blijft dat vaag.
• En bovendien is er een grote vrees, dat de Commissie met haar antwoord op de IRA de deur zou gaan openzetten voor de lidstaten om individueel meer staatssteun aan de industrie te gaan geven. Dat is zeker voor België geen goede zaak: de staatsfinanciën lenen er zich niet toe om nog grote pakketten te gaan uitdelen.
• Maar buurlanden Nederland en Duitsland, die veel beter presteren met hun begrotingen, kunnen dat makkelijk wél doen. Voor België zou dat de slechts mogelijke uitkomst zijn. Zo belooft de discussie over een Europees antwoord op de IRA nog een felle strijd te worden.

Blijven volgen: Alle ogen zijn gericht op het Grondwettelijk Hof, in de zaak-Vandecasteele.

• “We gaan alle wettelijke middelen aanwenden om die man tot bij ons terug te krijgen en we zullen daarin lukken. Ik verzeker u dat.” Het was wel een heel affirmatieve minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld), dit weekend in de tv-studio’s. Daarbij deed hij dus de plechtige belofte om de 41-jarige Belg uit Doornik, Olivier Vandecasteele, uit de Iraanse cel te halen.
• Die zit daar al bijna een jaar, in moeilijke omstandigheden. Officieel is niets duidelijk over zijn lot, via de media lekte dat hij tot 40 jaar zou zijn veroordeeld en nog 74 zweepslagen daar bovenop. Hij wordt beschuldigd van spionage. Maar dat nieuws irriteert Vivaldi-ministers: “Zelfs de Iraanse ambassadeur in België kan die straf niet bevestigen. Met een rechtsstaat heeft dit niets te maken”, zo stelde Van Quickenborne.
• In België moet het dossier wel langs die weg geregeld worden. Want het is duidelijk wat Iran wil: de ruil van de hier veroordeelde terrorist Assadolah Assadi, voor Vandecasteele en mogelijks nog wat volk dat in de Iraanse cel zit, als pasmunt.
• Alleen, het Grondwettelijk Hof schorste de wet die zo’n ruil mogelijk maakt. Ze wees in haar oordeel letterlijk naar het feit dat Assadi nooit z’n straf zou gaan uitzitten in Iran. Nu maakt het Hof bekend wanneer ze zich over de zaak buigt: dat zal op 15 februari al zijn, zo bericht Le Soir. Van Quickenborne maakt zich sterk dat het om een “schorsing, geen vernietiging ging”, en dat “we er alles aan gaan doen om ons gelijk te halen”.
• Dat Vivaldi zich zo ver engageerde in het dossier is opvallend: bij onder meer Ecolo waren er toch wat reserves. En vanuit de oppositie aan Vlaamse kant is er enorme druk om geen deals te doen met terroristen. 

Spannend: De trein of het vliegtuig naar Denemarken, met de Kamer?

• De Commissie Energie, Milieu en Klimaat in de Kamer plande al langer een werkbezoek aan Denemarken, om daar “hernieuwbare energieën en energietransitie” te gaan bestuderen. Dat bezoek was eerst gepland in september 2022, maar ging niet door: er waren plots verkiezingen in Denemarken, nadat de regering viel.
• Nu komt het bezoek eraan, maar er is wat discussie: hoe gaat men naar daar? Groen en Ecolo drongen erop aan om toch die verplaatsing met de trein te maken, eerder dan met het vliegtuig. Kwestie van in het thema van het bezoek te blijven. De conferentie van de voorzitters, het dagelijks bestuur van de Kamer, besliste al in 2022 dat het dus met de trein zou zijn.
• Maar de commissieleden willen nu iedereen de keuze laten. Want alle andere partijen, behalve Groen en Ecolo, staan niet te springen voor die treinrit. De reis duurt, voor een bezoek van twee dagen ter plaatse, liefst 13 uur heen, en 12 uur terug. “Bovendien is er het risico met twee keer overstappen dat men een aansluiting mist en te laat komt in Denemarken”, zo leest het advies van de Kamerleden. Die zocht ook netjes uit wat de regels zijn: het interne regelement van de Kamer zegt dat “als de bestemming op meer dan 500 kilometer ligt van Brussel, men met een lijnvliegtuig kan gaan”. Kopenhagen ligt op 900 kilometer.
• En nog meer: de trein kost 189 euro, een vlucht kost 220 euro, een echt groot prijsverschil is er niet. En dus wil men nu “de leden de vrije keuze laten om te reizen zoals ze willen”. Dat wordt zeker voor Groen en Ecolo wel vervelend: gaan zij dan als enige toch met de trein? Afwachten, de reis is gepland voor 6 en 7 februari.