In het nieuws: Ondanks de klimaatbeloftes van de Wereldbank vloeide in 2022 zo’n 3,7 miljard dollar naar olie- en gasprojecten, blijkt uit het onderzoek van Urgewald. 

• De exacte hoeveelheid is echter moeilijk te achterhalen, omdat gebruik werd gemaakt van handelsfinanciering. Dat is een koepelnaam voor financiële producten die handelstransacties vergemakkelijken, maar tegelijkertijd ook moeilijker traceerbaar maken. Handelsfinanciering is een nuttig instrument voor de Wereldbank omdat het gebruikt kan worden om projecten in ontwikkelingslanden te financieren, zonder dat die landen op de privémarkt zeer hoge rentetarieven moeten betalen. 
• Volgens Heike Mainhardt, auteur van het onderzoek van Urgewald, gebruikt de Wereldbank dit instrument steeds vaker om projecten te financieren. Intussen is handelsfinanciering nu goed voor ruim 60 procent van de jaarlijkse toezeggingen die de International Finance Corporation (IFC), de private financieringstak van de Wereldbank, doet. Enkel de voorbije drie jaar verstrekte de IFC al meer dan 40 miljard dollar aan handelsfinanciering.
• Maar liefst 70 procent van dat geld wordt in het geheim verstrekt, zegt Mainhardt in haar onderzoek. Een deel daarvan vloeit zonder twijfel naar olie- en gasprojecten, denkt ze. “Ze (bedrijven die fossiele brandstoffen produceren, red.) zien dat ze op deze manier toegang kunnen krijgen tot publiek geld, zonder de aandacht op zichzelf te vestigen, en ze zijn erg slim, dus ze zullen dit doen”, vertelde ze aan The Guardian. 

Oproep om transparanter te worden

De cijfers: Mainhardt berekende het bedrag van 3,7 miljard aan de hand van historische data van de IFC.

• Belangrijk om op te merken: hoewel de Wereldbank al had toegezegd dat die de rechtstreekse financiering van olie en gas wil stopzetten, wordt handelsfinanciering daar niet bij gerekend. Het instrument wordt nog altijd beschouwd als indirecte financiering, waardoor de IFC vrij is om geld naar olie- en gasbedrijven te versluizen. 
• Ook opvallend: de IFC heeft een lijst van zaken die ze weigert te financieren, zoals de wapenindustrie en de productie van radioactieve materialen. De productie van steenkool, olie en gas staat niet op de lijst.
• Mainhardt roept nu – net als vele anderen – op dat de Wereldbank en de IFC transparanter moeten worden over hun geldstromen. Ook wil ze dat de IFC olie, gas en steenkool toevoegt aan de hierboven genoemde lijst. 
• Een woordvoerder van de IFC reageerde op het onderzoek in The Guardian. Volgens de IFC is het rapport niet accuraat en is steenkool hoe dan ook uitgesloten van handelsfinanciering. Olie- en gasproductie wordt bovendien niet gefinancierd. Enkel in beperkte gevallen wordt de distributie van de brandstoffen bevorderd. Dat gebeurt volgens de woordvoerder enkel in landen waar de energiezekerheid zeer klein is en het dus van cruciaal belang is dat mensen toegang hebben tot brandstoffen. 

De Wereldbank en het klimaat in de recente geschiedenis

Teruggeblikt: Zoals in het begin van dit artikel al werd aangekaart, werd de klimaatscepticus David Malpass in 2019 verkozen tot hoofd van de Wereldbank. De VS mogen de directeur kiezen, omdat ze de grootste aandeelhouder van de bank zijn. 

• Door de benoeming van Malpass kwam er van de beloofde nieuwe klimaatkoers niet veel in huis. Daardoor kwam er ook veel kritiek. 
• Maar het was pas in september 2022, nadat de voormalige Amerikaanse vicepresident Al Gore hem een klimaatontkenner noemde, dat Malpass in het nauw werd gedreven. Er werd drie keer aan hem gevraagd of hij wilde toegeven dat fossiele brandstoffen verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering. Dat wilde Malpass niet bevestigen. Hij zei uiteindelijk simpelweg: “Ik ben geen wetenschapper.”
• Daardoor kwam Malpass onder flinke druk te staan. Onder andere het Amerikaanse ministerie van Financiën gaf een verklaring uit, waarin het liet weten dat het verwacht dat de leiding van de Wereldbank een leidende rol speelt in klimaatkwesties. Malpass zag zich gedwongen om publiekelijk aan te kondigen dat hij geen klimaatontkenner is en dat de uitstoot van broeikasgassen wel degelijk een effect heeft op het klimaat. 
• Uiteindelijk bood hij enkele maanden later, in februari van dit jaar, zijn ontslag aan. Dat gebeurde enkele weken nadat de Wereldbank aankondigde dat die meer middelen zal vrijmaken om de klimaatverandering te bestrijden. De opvolger van Malpass, Ajay Banga, werd door Joe Biden verkozen en zal dezelfde groene koers als de president varen. 

(nd/ddw)