De oplopende spanningen tussen Rusland en Oekraïne houden ook de financiële markten in de ban, want Rusland is een belangrijke energieleverancier van de Europese Unie. De meeste beurswatchers gaan voorlopig niet uit van een oorlogsscenario, maar becijferen desalniettemin de mogelijke financiële gevolgen.

Scenario 1: de status-quo

Afgaande op de recente schommelingen op de financiële markten, lijken veel beleggers op korte termijn uit te gaan van een status-quo, waarbij het pokerspel tussen Russisch president Vladimir Poetin en het westerse kamp nog even doorgaat, zonder dat de psychologische oorlogsvoering uitmondt in echte oorlogsvoering.

Een veelgehoorde theorie op de beursvloer is dat de geopolitieke spanningen ingeprijsd zijn in de huidige aandelenkoersen, maar de gevolgen van een militair conflict vooralsnog niet.

Voor de energiemarkten hanteren de analisten van ABN Amro als basisscenario dat de huidige situatie ongewijzigd blijft. “Rusland zal blijven voldoen aan zijn verplichtingen om gas te exporteren in overeenstemming met de bestaande gascontracten, zoals het in het verleden altijd heeft gedaan”, schetsen ze. “Niettemin blijven de aardgasprijzen in dit scenario langere tijd hoog omdat de markten krap blijven, ten minste tot het voorjaar van 2023.”

Scenario 2: een beperkte Russische invasie van Oekraïne

Als Rusland zou overgaan tot een tijdelijke of gedeeltelijke invasie van Oekraïne, dan zal het Westen Rusland onmiddellijk economische en financiële sancties opleggen, zo hebben verscheidene regeringsleiders al laten verstaan. Het is evenwel onduidelijk hoe zwaar zulke sancties de Russische economie kunnen treffen.

Een moeilijkheid voor Europa is dat sommige maatregelen ook nefast zijn voor het continent zelf. Zo zou een verbanning van Rusland uit het internationale betalingssysteem SWIFT de import van Russisch gas in de war kunnen sturen.

Rusland zou als tegenreactie de gaskraan simpelweg kunnen dichtdraaien en alle gasexport naar Europa stoppen. Dat is volgens de meeste experts niet waar het Kremlin op aanstuurt – want Rusland snijdt daarmee ook in zijn eigen vel – maar valt bij een escalatie van de spanningen niet helemaal uit te sluiten.

“Aangezien er op korte termijn geen alternatieven zijn om de Russische gasexport naar Europa volledig te vervangen, zou de energievoorziening dus moeten worden gerantsoeneerd, met name voor de industrie. Bovendien zouden de aardgasprijzen aanzienlijk stijgen”, waarschuwt de experts van ABN Amro.

Ze wijzen erop dat als indirect effect ook de elektriciteitsprijzen gaan stijgen, door de grote afhankelijkheid van gasgestookte elektriciteitscentrales in verscheidene Europese landen.

Scenario 3: een volledige invasie tot in de hoofdstad Kiev

In het extreemste scenario gaat Rusland over tot een volledige invasie van zijn buurland, waarbij het Russische leger de Oekraïense hoofdstad Kiev inpalmt en het Kremlin een Russisch gezinde president installeert als nieuw staatshoofd.

Vermogensbeheerder Amundi schat de waarschijnlijkheid van zo’n full-scale invasie op 10 procent. Volgens ABN Amro is de kans op een “grote escalatie” ongeveer 5 procent. Beleggers moeten het dus niet als hun basisscenario aannemen, zeggen ze, maar het risico is ook niet verwaarloosbaar.

De gevolgen van een volledige invasie zijn – politiek, militair en economisch – wellicht niet te overzien. Niet alleen de gas- en elektriciteitsprijzen, ook de olieprijzen zullen dan de hoogte inschieten, schetst ABN Amro, en Rusland zal wellicht de olie-export naar Europa stopzetten.

Mocht de olieprijs tot boven de kaap van 100 dollar per vat stijgen, dan wordt het conflict Rusland-Oekraïne een probleem voor de hele wereld, zeggen analisten, omdat die olieprijs zo bepalend is voor de wereldeconomie.

De analisten van ING merken erop dat Rusland ook een belangrijke speler is in andere grondstoffen, zoals metalen en landbouwproducten. Ook op die markten zullen er spanningen ontstaan.

Op de aandelenbeurzen zullen risicogevoelige – en dan vooral Europese – klappen krijgen en er zal internationaal een vlucht ontstaan naar “veilige” beleggingshavens, zoals de Amerikaanse dollar, verwacht Amundi bij het doemscenario.

Scenario 4: een onverhoopt compromis

Het lijkt onwaarschijnlijk gezien de recente scherpe taal heen en weer tussen Poetin en de westerse leiders, maar in een rooskleurig scenario komt het tot een diplomatiek akkoord tussen Rusland, Oekraïne, de VS en Europa over de NAVO-grenzen.

Aangezien de geopolitieke spanningen volgens de meeste beurskenners momenteel ingeprijsd zijn in de huidige koersen, zou zo’n compromis tot een daling van de energieprijzen kunnen leiden. “Bij een de-escalatie van de huidige gespannen situatie zouden de energiemarkten zich beginnen te normaliseren”, schrijven de analisten van ABN Amro.

De aandelenbeurzen krijgen dan een opluchtingsrally in het vooruitzicht. Vooral de risicovolle Europese aandelen, die sommige grote beleggers nu nog mijden omwille van de huidige onzekerheid, zouden daarvan profiteren en de hoogte ingaan.

(fjc)