Van ‘Altamira tot heden’, de kunstbijbel waar heel wat studenten hun tanden op stuk beten, is een fijn staaltje van etnocentrisme. Welgeteld 4 van de 428 pagina’s zijn gewijd aan China, één van de oudste en meest rijke culturen op aarde. Van 1271 tot 1295 reisde Marco Polo door China en hij keerde terug met de meest onwaarschijnlijke verhalen. Het leek wel of hij een andere planeet had bezocht. China was al in de 13de eeuw een geavanceerde beschaving, terwijl Europa in vergelijking een ‘bidonville’ was. Op zijn sterfbed zuchtte de Italiaanse ontdekkingsreiziger: ‘Ik heb  de helft van wat ik gezien heb niet verteld, omdat niemand me zou geloven.’

Het Westen kijkt graag naar de geschiedenis door een sleutelgat

Het Westen kijkt graag naar de geschiedenis door een sleutelgat. Nadat Columbus Amerika ontdekte en de Spanjaarden en de Portugezen het continent van al zijn rijkdom hadden beroofd, mat Europa zich een superioriteitsgevoel aan. Dat uitte zich niet enkel in de kunst, maar ook op politiek, economisch, maatschappelijk en zelfs ethisch vlak. Briljante wiskundigen als Newton en economen als Adam Smith legden de fundamenten voor het gouden tijdperk, dat de ‘Verlichting’ ongetwijfeld was. De inzichten van grote denkers als Kant, Nietzsche, de oude Grieken en de Romeinse intelligentsia legden een intellectueel laagje vernis op de nauwelijks verholen drang naar werelddominantie op zowat elk  maatschappelijk vlak, de kunst inbegrepen.  

China: zachte en harde macht

Toch dreigt dit wereldbeeld de volgende 50 jaar te verdwijnen, want de Chinese inhaalbeweging lijkt niet meer te stuiten. Eén op zes inwoners op aarde heeft de Chinese nationaliteit. Het bruto binnenlands product (bbp)  van China zal dit jaar waarschijnlijk als enige van de grote economische machten groeien. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voorspelt een groei van 1.9% terwijl de wereldeconomie met 4.4% zal krimpen. China heeft een massaal handelsoverschot dat hen de fondsen verschaft om wereldwijde invloed te kopen. Het land deinst er niet voor terug om die troef uit te spelen. Volgens hetzelfde IMF worden in Afrika al vijf landen geconfronteerd met een [Chinese] schuldenlast die tot een faillissement kan leiden. Kenia heeft inmiddels een schuld van meer dan 40 miljard euro, die voor 72 procent in Chinese handen is. In Djibouti bedraagt de schuld tegenover China meer dan 84 procent van het bbp.

Het meest hallucinante cijfer? In 2025 zal één op elke vijf euro in China worden geproduceerd. Tegen die tijd vertegenwoordigt China twintig procent van het globale bbp.  Tot zover de cijfers. Maar nu komt het:

‘Een beetje autocratie is superieur aan het ondertussen wat afgeleefde democratische model’

Xi Jinping, die zich steeds meer als een Chinese keizer ‘nouveau genre’ gedraagt, en zijn gevolg hebben grotere ambities dan de wereld te domineren met louter financiële middelen. Zij willen ook de normen en waarden van de Chinese maatschappij aan de rest van de wereld opleggen. Zo sponsoren ze actief opleidingscentra over de hele wereld om het Chinees salonfähiger te maken. Ze laten geen kans liggen om aan te tonen dat een beetje autocratie misschien superieur is aan het ondertussen wat afgeleefde democratische model.

Covid 19 is dan ook bewijsstuk nummer één in hun betoog. Indien de cijfers betrouwbaar zijn – wat toch moet blijken uit de manier waarop de Chinezen terug genieten van het gewone leven – blijft het indrukwekkend wat dit land met 1.4 miljard inwoners heeft gerealiseerd. Net geen 100.000 Chinezen kregen het coronavirus. In Amerika zitten we bijna aan 19 miljoen, met amper één vijfde van de Chinese bevolking….’and still counting’.

Volgens heel wat kenners is het kalf al verdronken. Net zoals Rome ten onder ging aan een ‘fin de siècle-mentaliteit’ en notabene door een stelletje Barbaren werd overrompeld, heeft het Westen, kreunend onder een loodzwaar sociaal stelsel met tal van vangnetten en rechten, maar zelden plichten, eigenlijk de fakkel al doorgegeven aan het hardwerkende Azië.  Daar speelt China eerste viool, net zoals de Amerikanen dat de voorbije honderd jaar in het Westen hebben gedaan.

Gebrek aan kennis

Onrustwekkender is nog dat we daar niet wakker van liggen. Volgens cijfers van The Economist studeren alsmaar minder studenten af in de Sinologie en gaat de kennis van het Chinees erop achteruit. Amerikaanse universiteiten telden in 2013 nog 60.000 studenten Chinees. Dit jaar zijn dat er 8.000 minder. Verschillende redenen worden daarvoor aangehaald. De taal legt je tong in een knoop met honderden karakters en is onvergelijkbaar met ons 26-letterige alfabet. 

Vervolgens verliezen heel wat westerse studenten de moed door de bijtende concurrentie van de Chinezen zelf. Die spreken vlot Engels, waardoor multinationale jobs, die tweetaligheid eisen, alsmaar vaker naar Chinese staatsburgers gaan. Verder maakt China het westerlingen ook niet makkelijk om naar China te reizen, wanneer wordt vermoed dat men komt om kennis te vergaren die niet eerst de censuur is gepasseerd. 

Dan is er nog een reden. Er is een groeiende antipathie tegenover China. Die is gedeeltelijk terecht. China blijft een dictatoriaal regime, dat weinig westerlingen aanspreekt. Maar er is ook sprake van een soort  inferioriteitsgevoel. ‘Als we nu met zijn allen onze kop in het zand staken, zal die Chinese golf wel overwaaien’, lijkt de redenering .

‘Echte kennis is weten hoeveel je niet weet’

Van een superioriteitsgevoel naar een gevoel van minderwaardigheid in minder dan één generatie. Het Westen moet dus dringend wakker worden. Best beginnnen we door op te komen voor onze waarden: die van een sterk sociaal gestuurd liberalisme, met zeggenschap voor de bevolking. Maar tijd moet ook worden besteed aan het begrijpen van die nieuwe grootmacht, die ons leven de volgende 50 jaar steeds meer zal beïnvloeden.  

Confucius zei: ‘Echte kennis is weten hoeveel je niet weet.’ Nu we beginnen te beseffen dat we zeer weinig weten over deze cultuur, kan het leerproces beginnen. 

THE ASIA FILES is een verzameling artikels over China en het Aziatische continent. BusinessAM en Newsweek willen lezers daarmee beter informeren over de belangrijkste economische en maatschappelijke ontwikkelingen in die regio.