Wijnexpert Frank Van der Auwera laat z’n, eigengereide, licht schijnen over de wijnactualiteit

Toen de EU en het VK eind december op het nippertje een brexitdeal sloten, was er ook een verlossende ‘oef!’ te horen in traditionele appellaties als Champagne of Bordeaux. Want de Britten zijn al decennia grote slokoppen en enthousiaste klanten van deze Europese wijnen. Maar nu het stof van de onderhandelingen gaan liggen is, blijft de vraag of die grote liefde voor EU-wijnen over het Kanaal nog wel zo intens blijft. En of wij, vastelandsconsumenten, daar straks misschien voordeel uit halen.  

Het VK is inderdaad een van de globale sleutelmarkten op wijngebied, zowel qua consumptie als qua trading. Zo consumeert men er jaarlijks circa 15 miljoen hectoliter wijn. De Wine & Spirit Trade Association (WSTA), een organisatie die er ruim 300 ondernemingen overkoepelt die wijn produceren, importeren, exporteren, transporteren of verkopen, berekende dat wijn jaarlijks tot 17 miljard Britse pond bijdraagt aan de economie. Een leeuwendeel komt op conto van de EU, want naar schatting draagt zeker de helft van in het VK gedronken wijn een Europese origine, met Frankrijk op kop. Het wijnmarktaandeel van de ‘Fransen’ wordt geschat op een derde.

Redenen genoeg dus om vanuit vasteland-Europa te kijken hoe de brexit deze verhoudingen zal beïnvloeden. We zetten de vijf belangrijkste (potentiële) trends op een rijtje.

Trend 1: Europese importwijn wordt waarschijnlijk duurder in het Verenigd Koninkrijk

Zelfs als het meevalt met tariefverhogingen, blijft de wisselkoers van het Britse pond en de fluctuaties ervan de cruciale factor. Als deze namelijk, in het kielzog van een zoals verwacht jarenlang krimpende economie, waarschijnlijk nog aan waarde (dus koopkracht) zal verliezen, zal dit ook resulteren in een krimpende wijnvraag- en consumptie.

In het voorlopig minder waarschijnlijke scenario dat het Britse pond niet zwakker maar juist sterker dan de euro wordt, zou dat wel in het voordeel van de EU-wijnen spelen, omdat die cuvées net attractiever worden voor de dan koopkrachtigere VK-wijndrinkers.

Trend 2: De papieren tijger wint terrein

Begin februari vallen de negatieve effecten nog mee qua transportflessenhalsen, maar dat de bureaucratie (douanedocumenten, meer gedetailleerde facturen, …) en dus ook de operationele kost van wijnimport is toegenomen, staat buiten kijf. Gelukkig werd door de last-minutedeal wel het gevreesde VI-1-certificaat (tijdelijk?) on hold gezet. Dat certificaat verplichtte onder andere (extra dure) laboratoriumanalyse voor importwijn.

Belangenorganisatie WSTA berekende echter dat bedrijven die vanuit de EU richting het VK exporteren vanaf nu vijftien stappen moeten doorlopen alvorens hun wijn kan verscheept worden, tegenover zes stappen eerder voor de 1ste januari 2021. Daar hangt uiteraard een kostenplaatje aan dat volgens de Financial Times kan oplopen tot zeker 1,5 Britse pond per fles.

En zulke stijging kan op termijn gevolgen hebben voor prijsgevoelige productcategorieën zoals Prosecco. De voorbije vijf jaar enorm populair in het VK, veel populairder alvast dan Spaanse cava, ligt deze Italiaanse bubbel heel competitief geprijsd in de rekken en kreeg het de status van ‘the everyday champagne’. Als het prijskaartje echter aandikt door administratiekosten, zou dit wel de verkoop van Prosecco een serieuze knauw kunnen geven. En zullen Prosecco-producenten zich weer meer op de EU richten. 

Trend 3: Imagoschade als wijnhub

Het VK is de tweede belangrijkste wijntrader, zeker qua volume, en een toetssteen voor veel wijnlanden- en producenten (bijvoorbeeld Australië). Maar de eigen lokale productie vormt slechts een fractie van het totale volume wijn dat er circuleert.

Deze functie van invloedrijke hub, zeker ook op het vlak van beleggingen in topwijnen, blijft dus ook op langere termijn zeer importafhankelijk en kan ondermijnd worden als straks de prijskaartjes van ingevoerde cuvées serieus de hoogte inschieten.

Trend 4: De Engelse wijnproducent zal profiteren

Wijnauteurs als Jancis Robinson zijn ervan overtuigd dat één categorie maximaal zal profiteren van brexit: de Engelse wijnproducenten. ‘English wine will get the opportunity to step out of its niche and establish itself as a real player in the mainstream UK wine market’, klinkt het.

Zeker de mousserende wijnen, die in blinddegustaties frequent hun champagneneefjes kloppen, zullen prima zaken doen en de kans is reëel dat de overheid serieuze financiële injecties zal geven aan deze eigen wijnindustrie. Worden importwijnen effectief duurder, kunnen Engelse wijnen hun prijsniveau eveneens optrekken of meer marktaandeel veroveren.

Toch moeten we realistisch blijven: zelfs als de Engelse wijnproductie verdubbelt – wat toch nog jaren aansleept alvorens nieuwe aanplant ‘bottelrijp’ is – , blijft het een lilliputter met eenzelfde wijnoutput als bijvoorbeeld Malta, Japan of Jordanië. In Europa zijn er veel groepen die solo al meer wijn bottelen dan alle VK-producenten opgeteld.

En waar voorlopig ook geen rekening mee gehouden wordt: veel Britse domeinen zijn tijdens de oogst afhankelijk van arbeidskrachten uit de EU, dus de kostenfactor zal ook hier doorgerekend moeten worden. Net zoals natuurkurken en andere ingevoerde wijngerelateerde producten ook een stuk duurder worden.

Trend 5: Wat voor de Europese wijnconsument?

Heeft heel de brexitsaga ook invloed op het type wijn en vooral de prijskaartjes voor ons, eindconsumenten op het Europese continent?

Het bestcasescenario, puur vanuit ons consumentenstandpunt, is dat de Britten straks effectief gaan beknibbelen op hun wijnbudget (grillige wisselkoers, hogere importkost, lagere koopkracht) en sommige appellaties of premiumdomeinen dit lucratief marktsegment noodgedwongen moeten compenseren in de EU.

Er is immers maar één sequentie van kwantitatief grote en kwalitatief mooie nieuwe oogsten nodig en de magazijnen en chais kampen weer met een overstock. Dat kan betekenen dat er in onze Europese verkoopkanalen ‘gebradeerd’ dienen te worden om de Europese consumenten over de streep te trekken – zoals we al met champagnes zagen dit najaar – of toch zeker nieuwe en te bruuske prijsstijgingen vermeden worden, bijvoorbeeld tijdens de primeurcampagne in Bordeaux.

Het worstcasescenario is echter dat de Britse economie wél floreert na de brexit en het Britse pond er versterkt uitkomt, waardoor EU-wijnen nog gretiger over het Kanaal worden aangekocht en er dus minder voor het vasteland resteert.

Maar er zit nog een andere schaduwkant aan het brexitverhaal. Sinds midden 2019 hebben veel VK-importeurs hun wijnportfolio al uitgebreid met niet-EU-wijnen. De brexit zal ongetwijfeld Australische, Zuid-Afrikaanse, Amerikaanse of Chileense wijnproducenten extra kansen geven om hun marktaandeel te vergroten ten koste van de traditionele EU-domeinen. En voor ons, Europese consumenten, op die manier tot een schraler (of duurder) aanbod uit deze Nieuwe Wereld leiden.