Steeds meer auto’s verschijnen op de markt met zelfsturende functies. Autofabrikanten zoals Tesla proberen de grenzen van autonome rijfuncties steeds verder te verleggen. Maar nu de technologie binnen handbereik ligt, waarschuwen experten voor de misvattingen en risico’s die over zelfrijdende wagens bestaan.

Glaasje op? Laat je rijden. De bekende slogan moet iedereen die iets te diep in het glas keek eraan herinneren om niet zelf achter het stuur te kruipen. Maar wat als je auto over een automatische-pilootfunctie beschikt? Autonome rijfuncties zijn al lang geen sciencefiction meer. Als je auto over de technische capaciteiten beschikt om zelf naar huis te rijden, kan het toch ook geen kwaad om na een zoveelste biertje op het computersysteem te rekenen voor een veilige rit naar huis?

Uiteraard is het antwoord daarop volmondig “neen”. Toch blijkt dat bestuurders die over een autonome rijfunctie beschikken, zelfs na zes maanden nog steeds een te veel groot vertrouwen hebben in de technologie. Volgens de AAA Foundation of Traffic Safety, een Amerikaanse non-profitorganisatie die zich inzet voor verkeersveiligheid, zouden veel chauffeurs onbekwaam zijn om de risico’s van autonome rijfuncties in te schatten. Dat kan tot enorm onveilige verkeerssituaties leiden.

Training nodig

Uit een onderzoek van de organisatie blijkt dat een korte toelichting over de mogelijke risico’s van autonome rijfuncties een aanzienlijke bijdrage kan leveren aan de risicoperceptie van chauffeurs. “Fake it till you make it” is hier dus niet van toepassing, zegt Jake Nelson, de directeur van de studiedienst van de AAA FTS. “Nieuwe auto-eigenaars moeten training krijgen die veilig, effectief en plezierig kan zijn voor ze de baan op gaan.”

Uit de studie blijkt dat er verschillende misvattingen zijn waar eigenaars van zulke auto’s zich regelmatig aan mispakken. Ten eerste heerst er een geloof dat de auto ook automatisch zal remmen wanneer er zich stilstaande objecten op de baan bevinden. Ten tweede vertrouwt men erop dat de auto foutloos zal bijsturen om de auto op het rijvak te houden. Ten slotte denkt men dat zo’n autonome rijfunctie in alle weersomstandigheden functioneert.

Voor al die functies is echter geen garantie dat de automatische piloot volledig betrouwbaar zijn werk zal doen. “Het is verbazingwekkend hoe ver de technologie op zo’n korte tijd is geëvolueerd”, zegt Michael Nees, assistent-professor in de psychologie aan de technische universiteit Lafayette College, aan Axios. “Maar zelfs als de systemen tot 99 procent betrouwbaar zouden zijn, zou die 1 procent foutenmarge een veelvoud aan accidenten veroorzaken, zeker als je die kans vermenigvuldigt over de miljoenen bestuurders die tal van kilometers op de baan afleggen.”

Monitorsfunctie

In het verleden werd al verschillende keren naar de automatische piloot van auto’s verwezen als een van de oorzaken van een dodelijk ongeval. De technologie staat vandaag dan ook niet niet helemaal op punt.

Volgens veiligheidsexperts zijn de termen “autopilot” van Tesla of “pro pilot” van Nissan dan ook misleidend. Ze suggereren dat de auto’s alle taken tijdens de rit op zichzelf kunnen, wat helemaal niet het geval is. De Amerikaanse verkeersveiligheidsdiensten (NHTSA) zouden zelfs onderzoeken of het ontwerp van de autopiloot van Tesla gebruikers tot misbruik zou stimuleren.

In de fase waar de meest geavanceerde zelfrijdende auto’s zich nu bevinden, speelt de bestuurder nog steeds een belangrijke rol – al is die zeer klein. De persoon achter het stuur krijgt een soort monitorsfunctie. De auto doet al het werk, maar aangezien de kans op fouten nog steeds vrij groot is, moet de bestuurder alert blijven om in te kunnen grijpen. Het enige probleem is dat ons brein niet voor zo’n taak gemaakt is, verklaart Nees. Aangezien we te weinig om handen hebben in zo’n situatie, raken we snel afgeleid zodra de auto de controle overneemt.

Eindfase in zicht?

Fabrikanten zijn echter hard aan het werk om tot een eindfase te komen waarbij het mogelijk zal zijn om in bepaalde verkeerssituaties zorgeloos achterover te leunen en een boek in de hand te nemen. Maar zelfs dan bestaat er een gevaar dat de bestuurder in de war zal zijn wanneer hij terug controle moet nemen over het stuur en wanneer niet. “Als er ook maar een vorm van ambiguïteit is, kan dat nare gevolgen hebben”, zegt Nees.

Volgens Axios schuilt daarin de paradox van zelfrijdende wagens: hoe betrouwbaarder de technologie erachter, hoe minder bereid we zullen zijn om in te grijpen wanneer het noodlot toeslaat.

(lb)