Polen kampt met een zware luchtvervuiling. Het land concentreert drieëndertig van de vijftig meest vervuilde steden van Europa. Dat blijkt uit cijfers van de World Health Organisation (WHO).

Vooral tijdens de winterperiode dreigt een zware vervuiling. Het fenomeen moet grotendeels worden toegeschreven aan de verwarming van de Poolse woningen. Dat gebeurt immers vaak met steenkool, één van de belangrijkste producten voor de nationale economie.

Om geld te besparen verbranden vele gezinnen steenkool van minderwaardige kwaliteit of gedroogde mest. Nog andere kiezen ervoor om afval te verbranden, hoewel die praktijk wettelijk is verboden.

Gratis smogmasker

“In vele Poolse steden ziet men dan ook een donkere rook uit de schoorstenen opstijgen, waardoor de koude lucht een brandgeur krijgt,” aldus The Economist. “Op dagen met extreme luchtvervuiling adviseren de autoriteiten de bevolking binnenshuis te blijven en de ramen gesloten te houden.”

De Poolse krant Gazeta Wyborcza gaf onlangs zijn lezers een gratis smogmasker cadeau.

Regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) is echter een supporter van de steenkoolindustrie. De Poolse premier Mateusz Morawiecki verklaarde onlangs nog tegenover het parlement dat steenkool de basis vormt voor de nationale energiesector. Morawiecki stelde dat het land de steenkool niet kan en wil opgeven.

In het ontwikkelingsprogramma van de Poolse regering voor Silezië, een dichtbevolkte industriële regio in het zuidwesten van het land, is de opening van twee koolmijnen voorzien. Polen probeert de afhankelijk van Russisch gas te beperken en steenkool wordt er dan ook als een patriottisch alternatief naar voor geschoven.

Kuuroord

“Smog is in Polen echter een courant woord geworden en de overheid begint de situatie ernstig te nemen,” zegt The Economist. “In oktober vorig jaar werden de emissienormen voor kolenkachels aangescherpt. Sommige regio’s gaan nog verder en stellen een eigen wetgeving op voor de woningverwarming. Daarbij maken ze gebruik van een antismog-wet die drie jaar geleden werd ingevoerd.

In de herfst van vorig jaar besliste Wroclaw, een stad in het westen van Polen, de meest vervuilende steenkooltypes te verbannen. Sommige steden bieden ook subsidies aan gezinnen die verouderende kolenkachels inwisselen voor milieuvriendelijker alternatieven.

De steenkoolvervuiling kan zelfs het bestaan van een aantal Poolse steden bedreigen. Onder meer het historische kuuroord Rabka-Zdroj in het zuiden van Polen kijkt met argwaan naar de vervuiling.

In januari vorig jaar werden in de stadslucht extreem hoge concentraties van het kankerverwekkende product benzopyreen gemeten. Daardoor zou Rabka-Zdroj zijn erkenning als kuuroord – die elke tien jaar moeten worden vernieuwd – verliezen.

In december van dit jaar wordt in de Poolse stad Katowice de volgende klimaattop van de Verenigde Naties georganiseerd. (mah)