Een triomferende Ursula von der Leyen verschijnt morgen voor het Europees Parlement. De Commissievoorzitter, die door vriend en vijand geprezen wordt, zit steviger dan ooit in het zadel, en lijkt te surfen naar een nieuwe termijn, na de verkiezingen van ’24. Haar laatste ‘State of the Union’ voor deze legislatuur moet dus een hoogtepunt worden: de EU overleefde de pandemie, trekt aan één zeil rond Oekraïne, staat aan de vooravond van uitbreidingen, én herstelde de relaties met de VS. De politieke sterkte van von der Leyen staat meteen in schril contrast met het profiel van Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders. De voormalige Belgische premier verloor zich in een tweestrijd met de Duitse Commissievoorzitter, die hij duidelijk niet kon winnen. De glans is er ondertussen helemaal af, voor de voormalige MR-kopman. Meteen ook het moment voor de Wetstraat om vooruit te kijken: niemand onderschat immers Michel en zijn feilloze carrièreplanning. “Hij loopt zich warm in de coulissen”, zo stelt men vast in regeringskringen. Daarbij gaat iedereen uit van een gigantische kladderadatsch federaal, in de eerste maanden na de verkiezingen. “En dan kan hij uit de struiken komen, als de ‘redder des vaderlands’, voor de MR. Alleen, wie zit daar op te wachten?”, zo is binnen Vivaldi te horen.

In het nieuws: Morgen de Europese ‘State of the Union’.

De details: Met de verkiezingen in aantocht wordt het vooral een lofzang van de prestaties, die overigens al gelekt is. De politieke lijn, die deelt von der Leyen met niemand, voor de speech, tot frustratie van de rest van de Commissie.

• Morgen om 9 uur houdt de Europese Unie haar politieke hoogmis, haar moment om eens op de borst te kloppen, in Straatsburg. De voorzitter van de Europese Commissie neemt dan het woord, in een soort kopie van wat ook de Verenigde Staten elk jaar doen, een ‘State of the Union’. Ondertussen heeft de EU ook een soortgelijke traditie, die steeds meer persaandacht krijgt.
• En het moet gezegd, von der Leyen heeft al laten zien dat ze het wel kan, zo’n speech ‘zetten’ en daarbij toch een soort ‘Europees’ gevoel creëren. Geen evidentie, want zo’n gevoel van triomf en zelfgenoegzaamheid vereisen de juiste toon en de juiste houding of het slaat om in arrogantie en misplaatste egotripperij.
• De events helpen haar uiteraard. “This is Europe’s spirit. A Union that stands strong together. A Union that prevails together“, zo klonk het in 2022, na een periode van pandemie maar ook van diepe crisis rond de oorlog in Oekraïne. En toen al overheerste het gevoel dat beiden toch relatief goed zijn aangepakt door de EU en de Commissie, en dat Europa er haar eenheid heeft laten zien.
• Meer van dat ongetwijfeld dit jaar: von der Leyen heeft haar verwezenlijkingen en die van haar Commissie al netjes laten oplijsten door de EU-bureaucraten, en in een officieel document gegoten (zo werkt de EU nu eenmaal). Dat document is al publiek gemaakt, dus we weten al wat de goed-nieuwsshow min of meer bevat.
  • Veel gaat over hoe massaal de EU de Oekraïense vluchtelingen opving en het land steunt in haar strijd.
  • Het zal ongetwijfeld ook over de ‘groene revolutie‘ gaan: hoe de Europese REPowerEU-wetgeving het blok wegduwt van fossiele brandstoffen.
  • Daarnaast is er een groot hoofdstuk over de Europese industrie beschermen, en na de pandemie heropbouwen: niet onbelangrijk gezien de enorme concurrentie van de Amerikaanse ‘Inflation Reduction Act’.
  • Tenslotte zit er ook een meer sociaal luik in, waarbij de nadruk ligt op “iedereen meekrijgen”, ook de armste delen van de EU.
• Het échte politieke luik van de speech kent voorlopig niemand: von der Leyen is notoir voorzichtig als het op lekken aankomt, en deelt bijgevolg haar toespraak vooraf met bijna niemand. Dat tot frustratie van haar eigen Commissarissen, in haar Commissie, die niet eens op de hoogte zijn van wat hun baas straks zal zeggen.

De essentie: Von der Leyen begon een beetje als het kneusje van de Duitsers, maar zit vandaag steviger dan ooit in het zadel.

• Dat gebrek aan transparantie wordt von der Leyen wel meer verweten: ze is niet bepaald hartelijk met de pers. Maar daar tegenover staat een reputatie van een soort Duitse werkdiscipline, een bijna ascetische levensstijl, en tegelijk toch een heel goed politiek instinct.
• Als voormalige minister van Defensie had von der Leyen het grote nadeel dat ze, in de schaduw van Angela Merkel, nooit regeringsleider geweest was, en dus nooit met de ‘grote jongens’ in het Europese spel had meegespeeld. Bij de start van haar termijn in 2019 werd dus toch wat meewarig gedaan over haar politieke kracht.
• Zeker Charles Michel, benoemd als de voorzitter van de Europese Raad, zette van bij de start de hakken in het zand: hij zag zich als minstens de evenknie. Want als Commissievoorzitter zou von der Leyen de CEO zijn, van het spreekwoordelijke ‘EU-bedrijf’, maar hij zou de ‘chairman‘ zijn, de voorzitter van de raad van bestuur. En Michel stond klaar om die rol extensief in te vullen, een soort ‘executive chairman‘, hét gezicht van die EU.
• Dat leidde vrij snel tot spanning en rivaliteit tussen beiden, waarbij Michel niet bepaald subtiel aan de slag ging. Het fameuze ‘Sofagate‘, waarbij Michel zich zomaar neerplofte in de zetel naast de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, zonder rekening te houden met von der Leyen, ontplofte in z’n gezicht.
• Plots werd Michel het symbool van de mannelijke politicus die vrouwen niet respecteert: perfect gespeeld door von der Leyen, die geen vinger uitstak om de vervolgens communicatief spartelende Michel te helpen. Heel de wereld kon vervolgens zien hoe hopeloos verdeeld de EU-top zich gedroeg.
• En terwijl Michel gaandeweg z’n relatie met de pers, maar vooral een pak Europese regeringsleiders zag verzuren, en de kritiek op z’n werkmethode van ellenlange vergaderingen aanzwol, bouwde von der Leyen haar reputatie en relaties feilloos uit. Toen in maart een bijzonder pijnlijk artikel in Politico verscheen, “How Charles Michel lost the room“, over de voormalige premier die z’n greep op het geheel van de Europese Raad definitief kwijt was, was dat meer dan een teken aan de wand: het werd iets te gretig bevestigd om geen stevige grond van waarheid te bevatten.
• Wie dus de interne machtsstrijd binnen de EU won, is wel duidelijk. Vandaag is Charles Michel Europees uitgespeeld, een verlenging van zijn mandaat kan niet meer. Tegelijk roemt vriend en vijand wél von der Leyen, ze wordt vergelijken met Commissievoorzitters van het profiel van Jacques Delors. Als ze de ambitie heeft, lijkt een tweede termijn van vijf jaar voor het grijpen: zelfs de Spaanse premier Pedro Sanchez, toch een socialist, zegt dat ze dat opnieuw verdient.
• Overigens serveerde von der Leyen recent nog een zoete wraak aan Michel. Want wie, uit heel haar Commissie, promoveerde ze tijdelijk tot Commissaris voor Mededinging, zowat de meest prestigieuze post in heel de Europese bubbel? Juist, Didier Reynders, de eeuwige rivaal van Michel, in zijn eigen MR. Een cadeautje dat kan tellen: Reynders verlaat straks de Commissie met glans, langs de grote poort. Geen enkele waarnemer in die Europese bubbel gelooft in toeval: “Dat heeft Ursula toch maar netjes gezien”, zo concludeert een insider.

Terug naar België: Is hier nog een plekje dan, voor Michel?

• Tegelijk zou het onverstandig zijn om Charles Michel politiek af te schrijven: een blik op zijn politiek palmares leert dat hij een ongelofelijke overlever is. Op z’n 24ste was hij al de jongste minister ooit, in de Waalse regering. Op z’n 38ste ook de jongste premier ooit, van de Zweedse regering, een onuitgegeven coalitie. Op z’n 47ste is hij niet klaar voor politiek pensioen, straks na de Europese verkiezingen.
• Om te beginnen heeft von der Leyen daar ook wel het dilemma van de MR serieus aangedikt: wie trekt nu de Europese lijst van de Franstalige liberalen? Want met Michel hebben ze de Europese voorzitter, met Reynders een supercommissaris. Het lijkt tegelijk alsof alles altijd terugkomt bij de MR: Reynders vs. Michel, het gaat over de generaties heen, die tweestrijd.
• Een optie is dat Michel zich gooit in de Europese kiesstrijd, en mogelijks mikt op de huidige post van de Spanjaard Josep Borell in de Europese Commissie, nu de chef Buitenland van de EU. Maar dan moet hij zich wel schikken in een rol onder von der Leyen, als die opnieuw de Commissie zal leiden. Moeilijk denkbaar.
• “Georges-Louis Bouchez (MR) zal zich mogen schrap zetten. Want alles wijst erop dat Charles zich aan het warmlopen is om een comeback te maken in België. Je voelt dat”, zo zegt een hoge bron binnen Vivaldi. En kijk, ook een andere excellentie bevestigt: “Schrijf Michel nooit af. Hij kan met een vingerknip de dynamiek in zijn partij veranderen, zelfs met Bouchez als voorzitter. Of tenminste, dat gelooft hij zelf.”
• Daarbij tekent men nu al het scenario uit. “Iedereen kan zien dat er straks een impasse komt, een blokkade die weken, zelfs maanden kan duren.” En vervolgens wijst men richting Michel: “Dan kan hij op een bepaald moment uit de struiken komen, als de ‘redder des vaderlands’, voor de MR. Alleen, wie zit daar op te wachten?”, zo vraagt men zich af in de huidige regering.

Opvallend: Wie dacht dat Bpost nu haar lesje over transparantie geleerd had, komt bedrogen uit.

• Opnieuw voorpagina’s voor Bpost. En geen positieve. Want het loon van de nieuwe CEO Chris Peeters is voorwerp van commotie. En dat heeft het bedrijf helemaal aan zichzelf de danken. Zo wordt initieel positief nieuws, met een nieuwe CEO en een positieve reactie op de beurs, plots weer een heel zure affaire.
• Bpost maakte de afgelopen dagen telkens wat meer details bekend over de verloning voor zijn nieuwe topman Chris Peeters. Het postbedrijf deed eerst bijzonder vaag over het loon van Peeters. Die lonen zijn immers sinds de doortocht van Jean-Pascalle Labille (PS) op Overheidsbedrijven geplafonneerd. De PS maakte er in de regering Di Rupo een enorm strijdpunt van om de lonen van de CEO van onder meer Bpost en Proximus te begrenzen.
• Het gevolg was eind 2013 de exit van Johnny Thijs, de succesvolle topman van Bpost, die dat lager loon weigerde te aanvaarden.
• Initieel leek het alsof de nieuwe CEO Peeters het met een basisvergoeding van 585.000 euro zou doen, logisch tegenover de 516.000 euro voor zijn voorganger Dirk Tirez in 2022. Dat komt neer op een indexering met ruim 13 procent, maar het leek binnen de perken. Meteen kwamen de vragen, onder meer van kritisch kamerlid Michael Freilich (N-VA) waarom Peeters dan de helft van zijn loon had laten schieten. Een transparant en helder antwoord van Bpost bleef uit.
• Maar vervolgens bleek een dag later dat naast de bestaande kortetermijnbonus Bpost ook een langetermijnbonus invoerde voor Peeters, een nieuwigheid. Het is die extra vergoeding die – bij het behalen van de criteria – de totale jaarvergoeding over enkele jaren naar 1,2 miljoen euro kan brengen. En zo komt Peeters in de buurt van zijn 1,35 miljoen euro die hij per jaar bij Elia verdiende, of het dubbel van wat het zogenaamde ‘plafond-Labille’ is.
• Gisteren kwam er vervolgens nog een extra kers op de taart voor Peeters naar boven: een “tekenpremie” van 250.000 euro. Volledige transparantie is er evenwel nog altijd niet: Bpost zelf bevestigt het bestaan van zo’n startpremie, maar geeft het bedrag niet vrij.
• Net zoals bij sommige voetbaltransfers krijgt de nieuwe CEO dus een startbonus nog voor hij goed en wel aan de slag is. Dat is volgens Bpost ter compensatie van bonussen die hij misloopt bij Elia, nu hij meteen de overstap maakt.
• Zo’n ’tekenbonus’ komt wel vaker voor in het bedrijfsleven, maar ligt delicater bij Bpost, dat voor 51 procent in overheidshanden is. De redenering is wellicht dat er een snelle financiële prikkel nodig is om een hoog aangeschreven manager over de streep te halen om Bpost te leiden, gezien de vele onderzoeken rond marktverstorende praktijken die nog boven het postbedrijf hangen.
• Eerder kwam Bpost ook in het nieuws met exitpremies. Dirk Tirez, die moest opstappen na een bezwarend intern onderzoek rond prijsmanipulatie bij het krantencontract, kreeg bij zijn vertrek uiteindelijk geen exitvergoeding, hoewel eerder het bedrag van 450.000 euro circuleerde. Jean Muls, de directeur van Bpost België, die ook al vervroegd het bedrijf moest verlaten, kreeg een oprotpremie van 619.000 euro.
• Erg opvallend is dat volgens het bedrijf alles evenwel afgetoetst is met de federale regering. Daar gaf voogdijminister Petra De Sutter (Groen) dus groen licht voor de zaak, haar collega-minister Tinne Van der Straeten (Groen) prees bovendien Peeters de hemel in, bij diens aanstelling. Voor Groen is het historische plafond van Labille dus niet veel meer waard: De Sutter wees er ook fijntjes op dat dat plafond nooit in een wettelijk kader gegoten is. De symbolenstrijd rond hoge lonen wordt dus helemaal opgegeven.
• Maar ook de PS moet toch ferm doorslikken, in het licht van de strijd van destijds die Labille hand in hand met toenmalige partijvoorzitter Paul Magnette (PS) voerde over die hoge lonen. Ook zij lieten de zaak passeren.
• Alleen: de voorzitster van de raad van bestuur van Bpost is Audrey Hanard, benoemd door de PS. Zij leidde mee de zoektocht naar een kandidaat, en moet tot de vaststelling gekomen zijn dat geen enkele kandidaat met sterk profiel bereid was om tegen een te klein loon in het aartsmoeilijke Bpost-verhaal te stappen. De PS kan nu moeilijk Hanard openlijk afvallen.
• Tegelijk is de manier waarop het loon nu lekt wel geen goede zaak voor Hanard, die telkens in de crisis rond Bpost de afgelopen maanden beloofde voortaan “in volle transparantie te werken”.

De kritiek: De vakbonden boos, de oppositie boos.

• ‘Waarom is men niet gewoon transparant? Leert men dan nooit bij? Nu is het alsof er achterkamerpolitiek en gefoefel aan te pas kwamen. Ik dacht dat we met de nieuwe voorzitter een nieuwe wind hadden en dat we dit stadium al voorbij waren’, zo reageert Geert Cools van de vakbond Acod vanmorgen fel in De Standaard.
• En ook in de politiek zijn er de logische reacties. Voor de PVDA, de linkse luis in de pels, is de beslissing van de groenen en de PS om dit loonplafond nu te laten schieten ondenkbaar. Maria Vindevoghel (PVDA), die het Bpost-dossier in de Kamer volgt, eist volledige transparantie, en bereidt een felle uithaal voor.
• Volgende dinsdag komt de Kamer hierover bijeen, en dan zal ook de immer kritische Michael Freilich (N-VA) zijn pijlen klaar hebben. “Schandalig”, noemde hij het gebrek aan transparantie in een persbericht. “Bij overheidsbedrijven is het nochtans evident dat er volledige inzage is over de loon- en arbeidsvoorwaarden. Dat is net het verschil met een privébedrijf.”
• Bij De Sutter maakte men overigens mee wat al zo vaak gebeurde rond Bpost en de communicatie daarbij: is het nu aan de minister om te communiceren of niet? Zeker omdat het bedrijf ook beursgenoteerd is, doet men daar bij Bpost zelf ook lastig over. De groene vicepremier wachtte daarbij dus ook deze keer op Bpost zelf, die in mondjesmaat het loon loste, en kwam vervolgens zelf in een schietkraam. Om dan te moeten toegeven dat Groen de kwestie rond de toplonen toch plots wat anders ziet…

Vandaag: Hans Rieder, de advocaat van Dries Van Langenhove in Gent, begint meteen met een procedureslag.

• Wie Rieder zegt, zegt procedures, en veel show daarrond. De Gentse strafpleiter verdedigt Van Langenhove en gaat meteen full force. Hij heeft een probleem met de toewijzing van rechter Jan Van den Berghe in Gent. Die zou volgens hem te veel in “politiek geladen zaken” zetelen, zo was Van den Berghe ook rechter in de zaak rond Jeff Hoeyberghs, en diens omstreden spreekbeurt aan de UGent.
• De voorzitter van de Gentse rechtbank heeft nu acht dagen de tijd om zich uit te spreken over de zaak. Tot die uitspraak valt, wordt het proces voor onbepaalde duur uitgesteld. Van Langenhove zelf vindt het naar eigen zeggen zelf “vervelend”.
• “De kosten blijven zo eindeloos oplopen en het echte proces komt zo keer op keer dichter bij de verkiezingen”, tweette hij al begin augustus. Van Langenhove werft via zijn kanalen ook fondsen bij z’n extreemrechtse achterban om de proceskosten te betalen.
• Rieder zou volgens HLN een schriftelijke neerslag hebben gevraagd over hoe de rechter aan de zaak werd toegewezen. Ontevreden met het resultaat, wil de advocaat nu de volledige communicatie inzien.
• “Als je meer dan 44 jaar aan de balie bent en dus wat ervaring hebt, dan begin je je af te vragen waarom gevoelige zaken altijd bij dezelfde rechters terecht lijken te komen”, zegt Rieder aan De Standaard. Over hoe een rechter aan een zaak wordt toegewezen, bestaan er in Oost-Vlaanderen geen regels. 
• Aan het gerechtsgebouw kwamen overigens zo’n twintigtal actievoerders bijeen om te betogen. Daarmee willen de samenwerkende organisaties hun solidariteit tonen met de doelwitten van Schild & Vrienden en extreemrechts.

Opvallend: Minister van Mobiliteit, Lydia Peeters (Open vld) pakt het monopolie van de Vlaamse autokeuringscentra aan. Eindelijk.

• Minister Peeters, die in 2019 de post kreeg die eigenlijk voor Gwendolyn Rutten (Open Vld) bedoeld was, kon zich nog niet bepaald een scherp profiel geven vanuit de Vlaamse regering. De Limburgse grijpt nu een dossier aan dat zowat elke autobezitter begrijpt, om finaal schoon schip in te maken. Het kan haar palmares finaal nog positief kleuren.
• Ze heeft namelijk eindelijk een plan klaar om de Vlaamse autokeuringscentra te hervormen. Nu bestaan er 43 keuringscentra, allemaal in handen van slechts enkele spelers.
• Het de facto oligopolie zorgt gewoon voor slechte service, en hoge prijzen: een lesje in de basisregels van economie in praktijk. Inefficiëntie, nul service, dure prijzen, en vooral ellenlange wachttijden, kenmerken die autokeuringscentra, waardoor een heleboel mensen noodgedwongen met een ongekeurde wagen moesten rondrijden het afgelopen jaar. De Staat moest zelfs meer dan 1 miljoen euro aan boetes kwijtschelden, voor mensen die niet op tijd een afspraak konden maken.
• Peeters liet een audit uitvoeren na de aanhoudende problematiek. Daaruit bleek dat de politiek bitter weinig vat heeft op de autokeuringscentra in de huidige vorm. Daarom wil Peeters nu nieuwe spelers aantrekken en alle bedrijven toelaten die een objectieve, kwalitatieve en klantgerichte keuring kunnen aanbieden: elke garage zou zo op termijn gewoon die keuring kunnen uitvoeren. Tegenover het oude model, waar de centra onder de zes grote spelers verdeeld werden op basis van grondgebied, is dat dag en nacht.
• Daarmee zou het Vlaamse autokeuringssysteem dichter aanleunen op dat van onze noorderburen waar er al veel spelers actief zijn. Als het plan door het Parlement en de Raad van State raakt, kan het in 2024 van start gaan. Hopelijk ziet Peeters, net als de rest van de Vlaamse regering, de opportuniteit hierrond.

Om u nog mee te geven: Het politieke nieuws komt weer volop op gang. Met allerlei nieuwigheden. Of herpakte nieuwigheden.

• Zo noteren wij dat minister van Mobiliteit en vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) en zijn groene partij een nieuw idee klaar hebben, voor de komende begrotingsbespreking straks. Geen besparing, maar een nieuwe uitgave. Ze willen de trein gratis voor iedereen tot 26 jaar, een voorstel dat ze bij RTL vanmorgen lanceerden.
• Dat zou zo’n 100 tot 200 miljoen per jaar gaan kosten, erg becijferd is het blijkbaar niet, met zo’n foutenmarge. En Gilkinet heeft meteen wél een financiering klaar: er moet een nieuwe ingreep gebeuren voor de bedrijfswagens, die fiscaal minder aantrekkelijk worden, om daar die 200 miljoen te gaan halen.
• En ook de PS heeft een nieuw idee: hun vicepremier en minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) wil doorzetten met de vierdagenwerkweek, noem het alleen niet meer zo. Hij beroept zich daarbij in L’Echo op de “socialistische traditie” die teruggaat tot het invoeren van de achturenwerkdag en 48 urenweek in 1921. En hij wijst erop dat het een oplossing zou kunnen zijn voor stress en burnouts.
• Hij wil nu een grootschalig experiment lanceren, rond die “korte werkweek”, zoals het nu gedoopt is. Bedrijven worden niet verplicht, maar hij doet een oproep om vrijwillig in het systeem te stappen.