Niet alleen in België is voedsel duurder geworden. De globale voedselprijzen staan in september 2021 bijna 33 procent hoger dan vorig jaar. Hoe komt dat?

Volgens de Food Price Index van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) zijn de globale voedselprijzen sinds juli toegenomen met zo’n drie procent. De algemene prijzen van voedsel staan daarmee op dit moment op het hoogste punt sinds 2011.

Die VN-index kijkt namelijk naar de prijsveranderingen van verschillende voedselproducten, zoals plantaardige oliën, granen, vlees en suiker, en vergelijkt ze per maand. Zo worden de prijsevoluties omgezet in een index waarmee de huidige prijzen kunnen worden vergeleken met het verleden. Het is de beste manier die we hebben om voedselprijzen, zonder de impact van inflatie, te berekenen. Die “echte” voedselprijzen geven ons een interessant inzicht van wat een product werkelijk aan kosten veroorzaakt voor de markt.

Maar wat blijkt nu? De “echte” voedselprijzen zijn volgens de index van de FAO hoger dan in 2011, toen er een enorme prijzenpiek voor voedsel ontstond dankzij de chaos in het Midden-Oosten tijdens de Arabische Lente. Hoe is dat mogelijk?

Vorst in Brazilië

De “echte” gemiddelde prijs van voedsel stijgt in feite al sinds 2000, een totale ommekeer van de daling van voedselprijzen die we vanaf de jaren 60 waarnamen. De oorzaken van prijsstijgingen op de globale voedselmarkt zijn altijd moeilijk om te ontsluieren. Er is meestal sprake van verschillende correlerende en afzonderlijke lokale en universele oorzaken die een impact op de prijzen hebben. De VN kon er alvast enkele van de usual suspects identificeren.

Toen de prijs van Brentolie vanaf april 2020 omhoog schoot, stegen de globale voedselprijzen volgens de VN-index ook. De grondstof wordt namelijk elke dag ingezet om de enorme voedselmotor van de wereld te laten draaien en producten te transporteren.

De arbeidstekorten die vorig jaar veroorzaakt werden door de Covid-19-pandemie lieten zich ook voelen op de voedselmarkt. Bedrijven konden minder werknemers inzetten om voedsel te verwerken en te verdelen, wat de prijzen ook omhoog stuwde.

De prijsverhoging van containers die ontstaan is sinds de pandemie speelt ongetwijfeld ook een rol. De gemiddelde prijs voor het verschepen van een container van twaalf meter is dit jaar meer dan verviervoudigd ten opzichte van vorig jaar.

Een andere verklaring is de dramatische stijging van plantaardige oliën. De prijs van olie van zaden en andere plantaardige bronnen steeg tussen 2019 en 2020 met 16,9 procent. Als je bedenkt dat palmolie in 60 procent van alle samengestelde producten in de supermarkt zit, is het niet moeilijk om te begrijpen dat dit een algemene stijging van de voedselprijzen met zich meebrengt.

Volgens een rapport van de FAO over de globale voedselmarkt, kwamen plantaardige oliën recent in de problemen door de een groeiende vraag naar biodiesel en weerpatronen die te snel veranderen of ongunstig zijn voor de gewassen.

Een andere belangrijk ingrediënt voor onze voedingsmiddelen dat onlangs een ferme prijsstijging zag is suiker. Ook hier is een steeds nadeliger klimaat de grote boosdoener. Slechte weersomstandigheden, zoals een oprukkende jaarlijkse vorst in Brazilië, decimeren het aanbod en jagen een prijsinflatie aan.

Wereld die 2 graden warmer wordt

Onze technologie en socio-economische organisatie is duidelijk nu al niet voldoende opgewassen tegen onvoorspelbare weerpatronen en een veranderend klimaat. Experten vrezen daarom dat de globale voedselvoorzieningsketen in een wereld die ooit 2 graden warmer zal zijn serieus verstoord zal worden.

Zonder radicale veranderingen aan het klimaatbeleid zullen landen steeds minder dan ooit in de geschiedenis toegang krijgen tot geïmporteerd eten. De stijgende voedselprijzen zullen zelfs onze voedselveiligheid in het Westen aantasten.

De geschiedenis leert ons dat als mensen honger krijgen, ze extreme stappen zullen ondernemen om hun levensonderhoud veilig stellen. Daarvoor zouden ze wel eens kunnen afrekenen met zowel de politieke leiders die niet op tijd ingrepen, als het gehele overheidssysteem dat hun een mandaat gaf.

(lb)

Lees ook: Dit jaar bijna 25 procent meer Arctisch zee-ijs. Waarom dat geen goed nieuws is