- Eind 2019 wierp toenmalige vicepremier Koen Geens (CD&V) het op: een voorstel om elke burger niet één, maar vijf stemmen te geven. Het idee verdronk in de toenmalige regeringsvorming en het spel rond een nieuwe staatshervorming.
- In New York vindt een voorverkiezing bij de Democraten plaats voor de burgemeestersrace, zowat de meest bepalende strijd om de sjerp, omdat de Democraten haast altijd uiteindelijk ook de eindrace winnen.
- En kijk, daar past men het systeem van ranked-choice voting (RCV) toe. Het is meteen een interessant experiment voor democratische verkiezingen op dit niveau.
- Hoe werkt het in praktijk? Elke kiezer krijgt dus vijf stemmen, waarmee hij of zij een volgorde moet maken voor vijf kandidaten op de lijst: wie ze het liefst willen, wie tweede liefst, en zo verder. Er zijn in New York meer dan twintig kandidaten.
- Daarna worden alle stemmen geteld: als één kandidaat meteen meer dan 50 procent van de stemmen heeft waar hij of zij op één staat, wint die de race. Indien niet, dan valt de kandidaat af met het minste aantal stemmen waarbij die op één stond. Die stemmen worden dan verdeeld, op basis van wie die kiezers op nummer twee qua voorkeur hadden gezet: die komen bij die kandidaten.
- Zo gaat het telkens verder, tot één kandidaat een meerderheid haalt.
- Het is een interessante oefening, omdat het systeem mogelijk vooral “gematigde” of “aanvaardbare” kandidaten laat winnen: mensen die door velen op twee, drie of zelfs een vijfde plek werden gezet, maar bij een breder meerderheid toch duidelijk in de top vijf stonden. Te polariserend optreden in een kiescampagne werkt dan niet meer om een race te winnen.
- In die zin is het geen toeval dat de CD&V’er uitgerekend met zo’n voorstel kwam: meerdere stemmen zou in principe in het voordeel moeten zijn van “gematigde” kandidaten, die een “enerzijds, anderzijds”-discours aanhouden. Vraag is hoe het vandaag in New York uitdraait.
Vijf stemmen per kiezer ipv een: groot experiment voor democratie in New York
