De Europese verkiezingen van volgend jaar gaan gepaard met een koehandel: welk land (en daarbinnen nog welke politieke familie) krijgt een van zijn politici op een Europese topjob. De plaatsen zijn beperkt, en dus wordt het vechten. Ook tussen de (ex-)premiers uit de Benelux, allen van liberale strekking.

De Belgische namen: Zowel in België, Nederland als Luxemburg lopen politici warm voor een Europese topjob.

• De Belgische naam vertoeft nu al regelmatig in het Europa-gebouw in Brussel: Charles Michel. De Franstalige liberaal werd in 2019 voorzitter van de Europese Raad, en lijkt zijn Europees avontuur ook na 2024 te willen voortzetten. Alleen, hij kruiste de afgelopen jaren regelmatig de degens met Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, en lijkt het onderspit te gaan delven. Binnen de Belgische federale regering wordt gefluisterd dat Michel een terugkeer naar het nationale niveau kan maken, als ‘redder des vaderlands’.
• De kans bestaat dat er een Belgische aflossing komt op het Europese niveau. Want al jaren waant de naam van huidig premier Alexander De Croo (Open Vld) door de gangen van de Europese en NAVO-instellingen. Hijzelf geeft aan niet geïnteresseerd te zijn in een Europese topjob. ‘Zijn focus ligt volledig op het Belgische niveau’, is te horen bij Europese diplomaten. Alleen, met een moeilijke federale regeringsvorming in het vooruitzicht bestaat de kans dat De Croo de vlucht vooruit neemt, en gesteund door het Belgische voorzitterschap van de EU in de eerste helft van 2024, toch richting Europa trekt.
• Een naam die ook niet mag worden vergeten, is die van Sophie Wilmès (MR). Als ex-premier en minister van Buitenlandse Zaken heeft ze een bijzonder sterk profiel. Daarnaast is ze al jarenlang de populairste politica binnen de partij, en verslaat ze voorzitter Georges-Louis Bouchez in alle peilingen. Ook in de Europese instellingen is Wilmès niet onopgemerkt gebleven.

Geen interesse

De noorderburen: Ook Nederland heeft enkele politici met een sterk profiel, die wel eens de overstap naar Europa kunnen maken.

• De belangrijkste naam is die van Mark Rutte. De huidige minister-president (in lopende zaken) gaf aan de handdoek in de ring te gooien op het nationale niveau, na bijna 14 jaar premierschap. Sindsdien (en ook al daarvoor) wordt hij gelinkt aan een hoog internationale topjobs, waaronder ook die van secretaris-generaal van de NAVO. Rutte zelf zegt geen interesse te hebben in zo’n job, en uit zijn entourage valt te horen dat hij hierop nog niet van gedachte veranderde. Alleen, de geschiedenis leert dat ook politici die ‘geen interesse hebben in de job’, deze nadien toch kunnen krijgen.
• Ook Sigrid Kaag heeft een profiel dat wel gesmaakt wordt in Europa. Topdiplomaat bij de Verenigde Naties, vicepremier, minister van Financiën, Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Zaken; kortom een ideaal profiel voor bijvoorbeeld de functie van Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandbeleid. Alleen, Kaag stopte met politiek nadat zij en haar gezin werden bedreigd, en veel animo lijkt er niet te zijn om naar het Europese niveau te trekken.

Levendige debatten

De derde hond: Ook in Luxemburg loopt er een liberaal rond met een stevig profiel.

• Huidig premier Xavier Bettel staat dit weekend voor verkiezingen. Afgaand op de peilingen lijkt het erop dat zijn Democratische Partij zal onderdoen voor de Chrëschtlech Sozial Vollekspartei (CSV). Als Bettel de verkiezingen verliest, lijkt hij niet snel terug in het Luxemburgse parlement te gaan zitten.
• Politico schuift de Luxemburger naar voren als mogelijk nieuwe Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandbeleid, zeg maar de hoogste diplomaat in rang in de Unie. Hij draait al tien jaar mee als president, waarbij hij ook alle Europese topmeetings bijwoonde. Hij kende de gevoeligheden van al deze landen dus zeer goed ondertussen.
• Alleen speelt zijn karakter hem misschien parten. Bettel durft serieuze vergaderingen al eens wat luchtiger te maken met een grapje, en durft regelmatig emotioneel te reageren op gebeurtenissen. “Dat maakt de Europese debatten levendig, maar er lijkt veel improvisatie te gebeuren langs zijn kant”, vertelde een diplomaat aan Politico. Naast de job van Hoge Vertegenwoordiger wordt Bettel ook genoemd als opvolger voor Michel bij de Europese Raad. Veel hangt af van de verkiezingen nu zondag.

Of geen van allen? Er bestaat uiteraard ook een kans dat geen enkele van bovenstaande profielen de schifting haalt. Zeker met de oorlog in Oekraïne maken politici uit Oost-Europa meer kans op een prestigieuze functie. Daarnaast gaan er ook steeds meer stemmen op om meer vrouwen aan te stellen op die topjobs. De Estse premier Kaja Kallas maakt zo ook een serieuze kans om het nationale voor het internationale te ruilen.