Een botte, verscheurende interne strijd bij de Brusselse PS. Dat, en niets anders, ligt aan de basis van een regeringscrisis in de Brusselse coalitie, die steeds verder lijkt uit te deinen. Daarbij ligt Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) onder vuur: hij slaagt er maar niet in de zaak rond Uber in de hoofdstad te ontmijnen. Meer nog: hij wordt vanuit zijn eigen partij voor schut gezet. Het is moeilijk daar niet de hand in te zien van Ahmed Laaouej (PS), de voorzitter van de PS in Brussel en de rivaal van Vervoort. Aast die eerste op de stoel van die laatste? Dat is geen evidentie. Want in de gangen staat nog een PS-kopstuk klaar, om uiteindelijk Vervoort af te lossen: de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS). Een koningsdrama dreigt.

In het nieuws: Uber ligt nu al dagen plat in de hoofdstad.

De details: Achter dat debacle gaat een politiek drama schuil bij de grootste partij, de PS.

• Het is een vraag die al langer sluimert in de Wetstraat, en zelfs bij de regeringsonderhandelingen stevige invloed had: wie is nu eigenlijk de baas bij de Brusselse PS? Want sinds Laurette Onkelinx (PS), jarenlang de sterke dame, in 2019 van het podium verdween, is het onrustig in de machtige afdeling van de socialisten.
• In een thrillerverkiezing haalde huidige voorzitter Ahmed Laaouej het heel nipt, met 52 procent, van tegenkandidaat Rachid Madrane. Die had nochtans wel de steun van Onkelinx en de machtige vrijzinnige vleugel achter zich. Maar Laaouej, de ambitieuze fractieleider in de Kamer van de PS, kan achter de schermen rekenen op steun van zowel minister-president Rudi Vervoort als de Brussels burgemeester Philippe Close.
• Laaouej haalde het, maar daarmee leken achteraf zowel Vervoort als Close zich van bondgenoot vergist te hebben. Net als grote baas Paul Magnette (PS) verslikte het ‘oude’ Brusselse duo zich al meermaals in de koppigheid en de ambities van de sluwe politieke operator die Laaouej is. Die was bijvoorbeeld een notoir tegenstander van elke toenadering tussen N-VA en PS, en lukte er bij interne discussie regelmatig in om Magnette fors naar de andere optie, Vivaldi, te drijven.
• Maar Laaouej werd niet beloond met een ministerschap, in de coalitie waar hij maandenlang achter de schermen danig voor ijverde. Wil hij daarom nu meer, met name de hoofdprijs in Brussel? De geruchten gonzen in de gangen van de Brusselse politiek. En dat ondergraaft uiteraard de positie van de huidige baas, Vervoort.
• Het zou niet voor het eerst zijn dat men voor het einde van de regeerperiode een nieuwe kopman in de hoofdzetel zet, bij de PS: in 2013 verving men toenmalig Brussels minister-president Charles Piqué (PS) net door de huidige regeringsleider, Vervoort. De bedoeling was toen helder: een nieuwe kopman naar voor schuiven. Dat scenario is al meermaals aangehaald in Brusselse politieke kringen.
• De vraag blijft alleen: wie is dan de ultieme rode zetbaas in Brussel? Want Laaouej moet rekening houden met één man: burgemeester Close. Die staat erg dicht bij partijvoorzitter Magnette. Die laatste gunde Laaouej niet de post van ondervoorzitter bij de PS: die is traditioneel voor Brussel. Maar het werd Close, niet Laaouej, die inschoof. Het is duidelijk dat ook Close niet zou passen voor de ultieme Brusselse job, als Vervoort zou afzwaaien.
• “De PS in Brussel is nog nooit zo verdeeld geweest. Het is echt op een burgeroorlog aan het uitdraaien, en dat maakt het bijzonder moeilijk om nog stabiel te kunnen regeren met deze coalitie”, zo is bij een hoge bron te horen.

Wat er nu gebeurt: Uber is de stok om Vervoort mee te slaan, zo lijkt. Zowel binnen als buiten zijn partij.

• Het dossier van Uber ettert al jaren in de hoofdstad: de dienst is razend populair in een stad waar taxi’s opvallend duur zijn, en waar tegelijk een enorm deel van de bevolking internationaal is, en Uber overal ter wereld gebruikt. In de vorige regering probeerde de Vlaamse socialist Pascal Smet als minister van Mobiliteit in de regering het dossier te ontmijnen, maar hij botste op een aantal Parlementsleden binnen de PS, de meeste van Marokkaanse origine, die wel zeer rabiaat het standpunt van de taxi’s beschermden.
• Daarbij speelt een simpele economische wet: die van vraag en aanbod. Door het aantal licenties laag te houden, via de politiek, kunnen de Brusselse taxi’s hoge prijzen aanrekenen. De lobby doet er alles aan om dat te beschermen, en is nauw vertakt binnen de PS.
• Uiteindelijk trok destijds Vervoort zelf het dossier naar zich: hij zou een nieuw taxiplan maken, dat meteen ook Uber zou oplossen. Maar onder meer Ikasban Jamal (PS), Brussels Parlementslid van Molenbeek, bleef stoken in het dossier, waardoor Vervoort eigenlijk niet vooruit kon.
• Plots gooide het Brusselse Hof van Beroep olie op het vuur: die oordeelden, tot verrassing van de Brusselse regering, dat Uber geen gebruik kan maken van chauffeurs die een licentie hebben voor ‘verhuur met chauffeur’. Maar Uber werkt voor 95 procent met dat soort zelfstandigen. De service wilde niet een reeks dwangsommen ophoesten, en omdat er nog steeds geen nieuw wettelijk kader was, een nieuw taxiplan, moest het vrijdag alle activiteiten stopzetten.
• Meteen staan 2.000 Uber-chauffeurs droog, terwijl hun (internationale) klanten bijzonder gefrustreerd zijn. De Uber-chauffeurs voeren nu al een week actie in en rond de Wetstraat. Zelden zijn daar betogingen te horen met slogans als “on veut travailler“, maar nu dus wel. Pittig detail: veel van de werknemers van de taxicentrales die Uber bekampen om hun business te houden, zijn na hun uren als zelfstandige aan de slag voor datzelfde Uber.
• Zeer vervelend dus voor Vervoort, die aankondigde vaart te maken met zijn taxiplan. Maar dat is geen directe oplossing: pas in de zomer kan die ordonnantie (Brussel heeft geen ‘wetten’ of ‘decreten’) volledig klaar zijn. En erger: er was ook vorige week geen overeenstemming binnen de coalitie over een definitief plan. Meteen moest er dus een soort noodkader komen, om de situatie voor Uber toch tijdelijk op te lossen.
• Vervoort werkte daarom een “sparadrap”-ordonnantie uit, letterlijk een ‘noodverband’-ordonnantie, in het Frans. Dat deed hij in alle stilte, omdat zijn eigen fractie – voor de schermen opgenaaid door Jamal, maar achter de schermen eigenlijk door Laaouej – helemaal in rep en roer stond: de rechter gaf hen, na jarenlange strijd, nu toch gelijk?
• De PS-fractie klopte zich daarbij stevig op de borst, voor de schermen: Ze zouden “geen tekst slikken van een multinational die al meermaals is veroordeeld”, zo verklaarde fractieleider Ridouane Chahid (PS) in Le Soir. Maar achter de schermen werkte Vervoort aan een sluw plannetje. Zijn kabinet werkte met een juridische adviseur de noodverbandordonnatie uit, en vervolgens liet de minister-president de tekst indienen door vier coalitiepartners in het Brussels Parlement: DéFi, Groen, Open Vld en One.Brussels.
• Die zouden dan wel de steun krijgen van onder meer de MR, vanuit oppositie, zodat via een wisselmeerderheid de sparadrapordonnatie erdoor geloodst kon worden, in afwachting van een definitieve oplossing. Alleen, dat plan was buiten de PS-opstand tegen Vervoort gerekend. Teksten van het kabinet-Vervoort, waaruit duidelijk blijkt dat zij en niemand anders achter de noodverbandordonnatie zitten, en dus zelf een wisselmeerderheid tegen hun eigen regering op de been brachten, lekten onder meer aan La Libre. Geen toeval.
• En Chahid, de fractieleider en uit het kamp van Laaouej, wil nu niets meer dan gewoon wachten op het uiteindelijke taxiplan. Dan zou Uber meteen voor zes maanden uitgeschakeld zijn in de hoofdstad.
• Om het helemaal af te maken, kwam vervolgens de laatste, zesde regeringspartner op de proppen: Ecolo. Die azen al langer op het politiek leiderschap in de hoofdstad, en gaven een spartelende Vervoort een extra duw om kopje-onder te blijven: ze zouden geen wisselmeerderheid dulden. Meteen staat de minister-president nog extra onder druk. De impasse is compleet.
• Alain Maron (Ecolo), Brussels minister van Volksgezondheid, strooit daarbij ongegeneerd zout in de wonde: “Wat gebeurd is, is het bewijs van de onverantwoordelijkheid bij de PS, een bewijs van zwakheid en mislukking.” Hij noemde verder “de desavouering van Vervoort door zijn eigen partij” een “verzwakking van de Brusselse regering”.

In de marge: Een venijnig oorlogje aan Vlaamse kant in die Brusselse regering.

• “Voortaan zou men dus vanuit Vlaanderen aan de A12 Brussel moeten binnenrijden op één rijstrook, naast een rolschaatsbaan? Je moet toch geen grote verkeersdeskundige zijn, om te weten dat dit onzin is.” Binnen diezelfde Brusselse coalitie is men spijkerhard voor Elke Van den Brandt (Groen). Niet alleen bij de socialisten, evengoed bij de Vlaamse liberalen.
• Want gisteren pakte Van den Brandt, communicatief immer sterk, uit met een nieuw plan: de A12 zou drastisch versmallen bij het inrijden van Brussel. Van aan de Heyselvlakte zou de snelweg daar van drie naar één rijstrook gaan, en in de plaats zou, langs de tuinen van het Koninklijk Paleis, tot aan de Van Praetbrug, slechts één rijvak overschieten, om Brussel binnen te komen. Buiten rijden zou wel nog op twee rijvakken kunnen.
• Het enthousiasme waarmee Van den Brandt haar plannen presenteert, om telkens rijstroken in Brussel af te schaffen, en nieuwe, groene zones te installeren voor koning fiets, irriteert al langer de coalitiepartners in de hoofdstad. Dat ze daarbij een pak oude plannen van Pascal Smet recycleert, is al meer waarnemers opgevallen: ze gaat, om het simpel te stellen, met zijn pluimen aan de haal.
• En daarbij is de collegialiteit volgens de partners ver te zoeken. Ook gisteren: “de plannen waren politiek niet overlegd”, is zowel bij socialisten als liberalen te horen. “Het gaat om alweer een recyclage van een oud idee, namelijk een grote extra parking, en dan die promenade, die kaderden in de aanleg van het Eurostadium. Maar dat kwam er niet, en de parking is nu niet meer voorzien, maar plots komt Elke hier dus mee af? Kan niet hé”, zo stelt een insider.
• Smet zelf gaf on the record nog scherpere commentaar, rechtstreeks op zijn collega: “Naar één rijstrook gaan is de Vlamingen koeioneren. Daar doe ik niet aan mee“, zo liet hij uren na de voorstelling van de groene plannen weten. En nog mooier: hij stelde in De Morgen en La Libre botweg “de vergunning straks gewoon te weigeren”. Smet is immers bevoegd voor Stedenbouw.
• Bij de groenen klonk dan weer fel “dat Smet precies zijn pillen weer vergeten pakken is“, al was de officiële reactie iets meer zakelijk: de plannen van Van den Brandt waren toch doorgesproken met de administratie van Smet? “Het project voldoet volledig aan hun vragen. Vandaar dat de reactie van de staatssecretaris zeer opvallend is.”
• De kans dat de plannen er komen, lijkt ondertussen bijzonder klein. Al was het maar omdat de groenen alleen staan in de regering, én ook omdat vanuit Vlaanderen, toch ook betrokken partij, met verbijstering werd gekeken naar het dossier om plots inkomend verkeer in de hoofdstad op dergelijke manier te gaan inperken. Ook daar was men niet op de hoogte.

Conclusie: De Brusselse regering zit in diepe crisis.

• Dat laatste akkefietje, de rijstrokenkwestie, moet meer als ‘katjesspel’ gezien worden, gehakketak tussen personen. Groen en Brussels.One zitten in een fel opbod om de progressieve Nederlandstalige kiezer in de hoofdstad, en de persoonlijkheden van Smet en Van den Brandt zijn niet van die aard om de spanning te doen afnemen.
• Veel fundamenteler is de oorlog binnen de Brusselse PS. Die strijd blijft maar aanslepen, en lijkt enkel beslecht te kunnen worden, op moment dat Vervoort beslist over zijn opvolging. De vraag is of dat in 2022 al aan de orde is. Maar in tussentijd is de minister-president hoe langer hoe meer een ‘lame duck’, een lamme eend, waarvan iedereen weet dat hij z’n beste tijd heeft gehad.
• En dat Brusselse instabiliteit doorweegt, ook federaal, heeft iedereen al langer gezien. De hele Wetstraat zou er baat bij hebben als de grootste machtsfactor van het moment, de PS, meer tot rust zou komen.

Het komt, het komt: Vrijdag ligt het kernenergiedossier op de regeringstafel. Maar verwacht er niet te veel van.

• ‘Verdrink de vis’. Een oude communicatietechniek in de Wetstraat: communiceer niet over één beslissing, maar neem die mee in een geheel, een ‘groter plan’ een ‘algemene visie’. Dat is exact wat Vivaldi probeert te doen met de kernuitstap. Tenminste, de premier, Alexander De Croo (Open Vld) en de groene coalitiepartner.
• Die laatste heeft het dossier in handen: minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) heeft haar eindrapport klaar over de bevoorradingszekerheid, en dus kan de regering eindelijk beslissen of ook de laatste twee centrales, Doel 4 en Tihange 3 dicht gaan.
• Zowat iedere waarnemer weet dat die beslissing politiek al genomen is, in de zomer van 2020, toen Vivaldi is gevormd. Maar omwille van de tegenstand van MR wilde men toch een ander beslissingsproces dan een abrupte, politieke sluiting bij het afklokken van het regeerakkoord. Bovendien komt het niet slecht uit de beslissing “technocratisch” tot stand te laten komen, na een “doordacht rationeel beslissingsproces”, zoals de communicatie van de bevoegde minister steeds herhaalt. Groen wil absoluut vermijden om als doctrinair over te komen in dit dossier.
• Gisteren op het Energie Platform Vlaanderen paste Van der Straeten ook al de verdrink-de-vistechniek toe, net als premier De Croo eerder deze week op de RTBF: “Het energieverhaal gaat niet om kerncentrales of gascentrales, maar wel over waar we naartoe willen. Het doel is klimaatneutraliteit en honderd procent hernieuwbare energie in 2050, daar moeten we samen voor gaan.” Ook De Croo wees op een “alomvattende strategie waar de kernenergie maar een klein deeltje van uitmaakt.”
• Vrijdag zou dus het hele energieplan op de tafel van de kern komen, ook de studie van Van der Straeten. Maar of daar al definitieve beslissingen genomen worden, is maar de vraag. De premier temperde al de verwachtingen.
• Aan de andere kant staat Georges-Louis Bouchez (MR), die alweer een mediaoffensief lanceert. Daarbij doet hij waar de groenen al veel langer voor vrezen: het dossier van de kernuitstap expliciet koppelen aan de hoge energieprijzen. Dat laatste voelt elke burger in zijn portemonnee.
• In L’Echo en De Tijd legt Bouchez zijn nieuwste voorstel op tafel: hij wil de nucleaire winsten, de zogenaamde nucleaire rente, die Engie, de uitbater, zou halen bij het openhouden, gaan afromen, en dat geld gebruiken om de energieprijzen te dempen voor de armsten. Een voorstel dus dat expliciet de PS moet verleiden. “We steken de opbrengst in een fonds voor energiearmoede.”
• En Bouchez gaat verder: hij wijst ook op het dossier van de werkgelegenheid. Op dit moment werken zo’n 6.000 mensen in de nucleaire sector in België. Ook daar is de PS uiteraard zeer gevoelig aan.
• Of het voorstel hout snijdt, is maar de vraag. De Vivaldi-coalitie heeft zichzelf in een haast onmogelijke onderhandelingspositie gemanoeuvreerd tegenover Engie. Want het bedrijf heeft haast alle aanbestedingen gewonnen om nieuwe gascentrales te bouwen: zij hebben geen belang bij de kerncentrales nog open te houden.
• De Franse gigant kan dus lekker achteruit leunen, als de Belgen echt nu plots nog de kerncentrales Doel 4 en Tihange 3 willen openhouden. In plaats van nucleaire rente te eisen, lijkt het logischer dat de Belgische staat net een minimumprijs zal moeten garanderen aan Engie, met dus ook minimum gegarandeerde winst.
• Alleen, het is het zoveelste offensief van Bouchez om de kernuitstap tegen te houden. Door de prijzen eraan te koppelen, maakt hij het extra gevaarlijk voor heel de regering.
• Bij de Vlaamse liberalen zit men ongemakkelijk. Voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) raakte binnen de partij verkozen met de expliciete belofte de centrales open te houden. Maar dat heeft hij bij de vorming van Vivaldi wel ingeslikt. En voorlopig houdt men zich daaraan: men wil de premier niet nodeloos in een lastig parket brengen.
• Vanuit de Kamer is er wel actie: Christian Leysen, nauw verbonden met de Antwerpse haven, wil al veel langer niet van zo’n uitstap weten. Hij werkt nu hard om de deur open te zetten voor een vierde generatie reactoren, kleine, modulaire modellen.
• Dat compromis leek lange tijd in de wandelgangen van Vivaldi in de maak: de huidige centrales allemaal dicht, maar wel een ‘studie’ om nieuwe centrales als optie open te houden.
• Maar Leysen wil meer: hij wil de wet op de kernuitstap wijzigen, zodat kerncentrales wettelijk weer kunnen. Dat is een brug te ver voor de groenen. Maar de N-VA, in forse oppositie op het dossier, heeft al eerder soortgelijke voorstellen neergelegd. Nu doet Leysen het in de Kamer dus ook: “We moeten met een open geest blijven discussiëren over het energiebeleid en het kan niet dat vroegere wetgeving, zoals die over een ‘eeuwige’ kernuitstap van 2003, dan in de weg staat”, zegt hij in Gazet van Antwerpen.

Om absoluut te volgen: De wettelijke basis van het Covid Safe Ticket wankelt.

• Een juridisch bommetje, dat mag je gerust het oordeel van de rechtbank van eerste aanleg in Namen noemen. De rechter oordeelde daar dat het zogenaamde CST, covidpas in de volksmond, opgelegd door het Waals Gewest, geen wettelijke basis heeft.
• Onder bevel van een dwangsom moet het Waals Gewest nu “een einde stellen aan de situatie. De rechtszaak werd ingeleid door een vzw, ‘Ons goed recht’. Onder meer een schending van de Europese privacyregels van het GDPR-kader wordt het gewest aangewreven.
• Het Waals Gewest komt overigens behoorlijk stuntelig uit de zaak: het werd gedagvaard op 10 november, maar op 11 november was het feestdag, de brug werd gemaakt, en op maandag 15 november was er dan Koningsdag, ook een feestdag, waardoor op de procesdag op 16 november niemand reageerde namens het gewest. Ze gaan nu in beroep.
• Ook in Brussel heeft de vzw nu een rechtszaak ingespannen. De vraag is wat straks de beroepsrechter in Luik oordeelt, in spoed.
• Hoe dan ook ligt de beslissing van het Overlegcomité van 28 oktober, waarop dat CST voor heel het land werd ingevoerd, ook voor bij het Grondwettelijk Hof. Ook daar zijn dezelfde argumenten opgedoken: de grondrechten worden niet gerespecteerd. 

Op de agenda: Lastige vragen voor de Vlaamse meerderheid over de contactonderzoekcentra.

• Vandaag heeft Vlaams minister Wouter Beke (CD&V) een pak lastige vragen voor de kiezen: deze week toonde Het Laatste Nieuws aan dat manifest fraude is gepleegd door een contact-tracingcentrum.
• De oppositie zit met geslepen messen klaar. Want al veel langer, van vorig jaar al, klaagden zij over het feit dat er niet genoeg transparantie was, en dat het fout dreigde te lopen. Maar dat werd door de Vlaamse regering weggewuifd. Deze keer zal de meerderheid toch niet zo makkelijk de kritiek naast zich neer kunnen leggen.
• Er is het wanbeheer, maar ook de resultaten. De cijfers die de centra voorleggen zijn dan ook beschamend, uit een steekproef die Vooruit nam, in een periode in juni en juli: gemiddeld gaven mensen 1,07 hoogrisicocontacten door en slechts 0,55 laagrisicocontacten. Dat zou dus betekenen dat elke besmette Vlaming gemiddeld maar met 1,5 personen in contact kwam. “Uitzonderlijk weinig, helemaal geen benadering van de waarheid”, zegt Hannes Anaf. Vooruit vraagt dat het Rekenhof heel de zaak doorlicht.
• Ook Groen, met Jeremie Vaneeckhout, vraagt dat: “Dit moet blootgelegd worden. Dit lijkt niet alleen fraude, maar ook bestuurlijk en politiek wanbeheer. We vragen een onderzoek ten gronde van het Rekenhof.”
• “Een graaicultuur, dat leeft binnen het callcenter dat de overheid voor één miljoen euro oplicht. Eén miljoen euro belastinggeld. Ongelooflijk hoe de overheid het contactonderzoek uit handen geeft zonder deftige controle. Een belangrijke dijk tegen corona, wat een flaterbeleid”, zo sneert Lise Vandecasteele (PVDA).