Malta en Cyprus, de twee kleinste lidstaten van de Europese Unie, dreigen een stempel als centra voor witwaspraktijken te krijgen. Dat staat in een rapport van de Europese Commissie. Het rapport maakt zich zorgen over het feit dat landen in ruil voor belangrijke investeringen aan buitenlanders het staatsburgerschap toekennen. Op die manier kunnen de betrokken landen kapitaalkrachtige personen aantrekken. Voor de investeerders is echter vooral het staatsburgerschap van belang.

Dat biedt immers onbeperkt toegang tot de Europese Unie. De Europese Commissie waarschuwt echter dat vooral criminele figuren van het systeem gebruik zouden willen maken.

Europees grondgebied

“De verkoop van het staatsburgerschap of verblijfsrechten aan kapitaalkrachtige partijen kan buitenlandse georganiseerde misdaadgroepen helpen de Europese Unie binnen te dringen,” aldus het rapport van de Europese Commissie. “Op die manier vergroot het risico op witwaspraktijken, corruptie en belastingontduiking.”

Naast Malta en Cyprus is verder Bulgarije het enige lid van de Europese Unie dat zich bezighoudt met de verkoop van het staatsburgerschap. Meestal zijn er tarieven tussen 1 miljoen euro en 2 miljoen euro. Twintig lidstaten verkopen verblijfsvergunningen.

“Er zijn onvoldoende inspanningen gedaan om de herkomst van de rijkdom van de aanvragers voor het staatsburgerschap te achterhalen,” benadrukt de Europese Commissie. “De identificatie van de aanvragers blijkt vaak onaanvaardbaar complex. Bovendien is er te weinig controle op de effectieve residentie, die als voorwaarde voor het staatsburgerschap geldt.”

Cyprus is sinds de jaren negentig een toevluchtsoord voor Russisch geld. Maar de Amerikaanse autoriteiten kijken nu met hernieuwde belangstelling naar de Cypriotische financiële wereld. Ze proberen immers de invloed van Rusland in de westerse wereld in te perken.

De reputatie van de Maltese financiële sector begon twee jaar geleden af te takelen. Er volgden beschuldigingen dat de lokale Pilatus Bank geld zou witwassen voor de familieklan die in Azerbeidzjan aan de macht is. Een autobom maakte anderhalf jaar geleden een einde aan het leven van Caruana Galizia, de journaliste die de connectie met Pilatus Bank lekte.

Actie

De moord op Galizia zette de Europese Commissie tot actie aan. Volgens de regelgevers kunnen inmiddels al verbeteringen worden gemeld.

De Centrale Bank van Cyprus (CBC) verbood banken in juni de omgang met postbusbedrijven. Malta heeft het budget van de antiwitwas-regulator verzesvoudigd. Toch blijft een groot scepticisme over de geleverde inspanningen.

Panicos Demetriades, voormalig hoofd van de Cypriotische centrale bank, waarschuwt dat rond de banken een reeks nieuwe industrieën van gespecialiseerde dienstverleners is ontstaan. Die zouden grotendeels buiten schot blijven.

Malta, Cyprus en Bulgarije zijn de enige leden van de Europese Unie die zijn opgenomen in de zwarte lijst van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) met naties die ervan verdacht worden onregelmatige constructies met paspoorten op te zetten.