Terwijl tracking, tracing en testing essentiële onderdelen zijn van de exitstrategie, lijken de beleidsmakers helemaal niet klaar. In Vlaanderen moest minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) zelfs de aanbesteding om de 1.200 speurders aan te werven weer intrekken, en opnieuw uitschrijven, na fouten in de procedure. En over de app is er niets dan frustratie: ‘Philippe De Backer (Open Vld) doet er alles aan de hete aardappel door te schuiven’, zo is te horen.

In het nieuws: Het Vlaams Parlement komt straks bijeen. Vragen over onder meer de coronaspeurders en de app (die er misschien nooit komt) dringen zich op.

De details: ‘Tracking and tracing‘ moet een cruciaal onderdeel worden van deze fase van het bestrijden van het virus.

• In kaart brengen met wie iemand die zelf besmet is, allemaal in contact is gekomen: dat is de methode om een epidemie te bestrijden. Want op die manier kunnen al die mensen rondom de coronapatiënt ook getest worden, en kan de verspreiding worden tegengegaan.
• Een methode die in deze fase, waarin de lockdown langzaam stopt, toegepast zou moeten worden. Maar een heleboel lichten staan daarvoor op rood, want alles lijkt erop dat de verantwoordelijke beleidsmakers de zaak onvoldoende voorbereid hebben.
• Er was bijzonder veel hoop gesteld op een app, een manier van tracing die onder meer in China en Zuid-Korea wordt toegepast: een applicatie op de smartphone registreert met wie je allemaal in contact kwam, en geeft een kleurencode ‘groen’ als daar geen besmettingen bij zaten. Bij ‘rood’ is dat wel het geval, en moet je zelf getest of in quarantaine.
• De federale regering gaf Philippe De Backer (Open Vld) al in maart de opdracht om via een taskforce die methode te gaan uitwerken: men stelde een app in het vooruitzicht. In onze buurlanden Frankrijk en Duitsland is men druk in de weer om zo’n app uit te werken, in Oostenrijk en Zwitserland zijn ze er al klaar mee, en wordt die toegepast.
• Plots, vorige donderdag, kwam er een bocht van 180 graden: De Backer pleitte in de Kamer niet langer voor zo’n app, maar stelde vooral z’n hoop op manuele contacttracing. Mensen moeten dan een lijstje maken en doorgeven met wie ze allemaal contact gehad hebben. Die mensen worden dan allemaal gecontacteerd en getest.
• De app werd plots veel minder belangrijk en vooral: de hete aardappel ging naar de deelstaten, die maar elk hun eigen app zouden moeten ontwikkelen. Daar staat men nauwelijks ergens.
• Tegelijk was er ook de beslissing om 2.000 contactonderzoekers aan te nemen: de deelstaten moesten die aanwerven, om tegen de exit van de lockdown op 4 mei dan manueel die tracing en tracking te doen.

De politieke brokken: Zowel rond de contactonderzoekers als rond de app komt de hete aardappel naar de deelstaten, en daar sputtert het serieus.

• Zo werd de aanbesteding om die 1.200 contactonderzoekers aan te werven op een foute manier uitgeschreven. Het kabinet van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) wilde via een externe consultant gaan, om 900 mensen in een callcenter aan het werk te zetten, en 300 mensen de baan op te sturen. Echt complex werk is het niet, dat in kaart brengen van de contacten.
• Maar vorige week dinsdag schreef men de offerte uit, en na een vernietigend advies van de Inspectie van Financiën zat er niets anders op dan die procedure in te trekken en opnieuw te beginnen, zo schrijft De Standaard.
• ‘Er waren formaliteiten waarbij de inspectie van Financiën opmerkingen had. Ik ga er niet verder op vooruit lopen, dat zou niet netjes zijn‘, zei Beke op Radio 1 als reactie.
• De Vlaamse minister maakte ook gewag van een ‘gemeenschappelijk digitaal platform‘ tussen de verschillende deelstaten en de federale overheid. ‘Dat moet men uitwerken, waarop we dan data kunnen uitwisselen. Dat is theoretisch mogelijk al vanaf maandag klaar.’
• Een heuse ‘app’ voor individuele gebruikers is dat nog helemaal niet, eerder dus een databank om gegevens uit te wisselen. Over die app blijft dikke mist hangen federaal. Gisteren nog was er een hoorzitting in de Kamer rond de privacy van zo’n app. Want hoewel De Backer de ontwikkeling van dergelijke app dus doorschoof naar de deelstaten, blijft het wel aan het federale niveau om een ‘kader’ vast te leggen.
• Vrijdag lag er plots een voorstel voor een koninklijk besluit (een KB) van De Backer op de tafel van de regering, tot verrassing ook van de regeringspartners en zelfs de eigen Open Vld-fractie. Die zijn niet happig om in discussies rond privacy als liberalen plots zo’n app te gaan moeten verdedigen.
• En bovendien, ging De Backer nu met zo’n KB en dus de volmachtenregeling dat juridisch kader erdoor duwen, zonder dat het Parlement z’n zeg gedaan had? Ook CD&V huiverde daarvan: zij zijn bij monde van Kamerlid Sammy Mahdi (CD&V) al erg kritisch geweest over zo’n app en mogelijke gevaren voor de privacy.
• Het KB verdween dus van tafel, er zal nu toch via het Parlement gegaan worden voor zo’n app, met een wetsvoorstel dus, eerder dan via de volmachten. Maar het geheel lijkt op een soepje: ‘Er is opperste verwarring over dat dossier, als je daarover contact opneemt met de kabinetten’, zo is bij een fractieleider te horen.
• Bovendien blijven de technische en praktische vragen loodzwaar hangen rond zo’n app, zo leerde de hoorzitting in de Kamer gisteren:
  • Via de technologie van bluetooth komen er erg veel ‘valse positieven’ hangen.
  • Via gps-tracking is wel erg invasief, en zwaar bedreigend voor de privacy.
  • Het aanbod van Apple en Google om gezamenlijk een ‘oplossing’ te bieden, maakt dat je je data aan de Amerikanen geeft.
  • Eén Europees initiatief, waar België lang op wachtte, lijkt dood en begraven. De Fransen en Duitsers gaan elk hun eigen weg.
• Zo verzandt in elk geval die tracking in een politiek moeras: bij Open Vld wil men te allen prijze het imago van privacykillers vermijden, bij CD&V is men bevreesd dat de miserie nu richting Beke geschoven wordt.

De essentie: De testen blijven een sluitstuk van corona bestrijden. Maar ook daar is er een politiek spelletje tellen bezig.

• ‘Nadat we zo’n contactonderzoek hebben gedaan, is het ook van belang dat er voldoende testcapaciteit voorhanden is. Er moeten dus artsen zijn die die tests onmiddellijk kunnen afnemen: zowel de testen als de artsen moeten er zijn‘, zo duwde vanmorgen Beke op Radio 1 terug naar de federale regering. Voor de artsen is minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) bevoegd, voor de testen is dat De Backer.
• ‘Daarvoor hebben we dus overleg met de federale overheid nodig. We zitten nog niet aan de nodige testcapaciteit‘, zo stelde Beke fijntjes. Dat aantal testen blijft immers volgens de cijfers van Sciensano hangen rond de 6.000, ook de cijfers van gisteren raakten niet veel hoger.
• Dat tot grote frustratie van De Backer, die eigen cijfers heeft die veel positiever zijn. ‘Er zijn twee tabellen, de tabel die wij rapporteren, die nu al enkele dagen ruim over die tienduizend gaat, en de tabel die Sciensano rapporteert op de dagelijkse persconferentie. Maar ze gaan onze methode vanaf vandaag nu ook rapporteren’, zo is op het kabinet te horen.
• Het verschil tussen beide:
  • De rapportage van Sciensano: ‘Zij tellen individuen die geldig getest zijn (mensen die meerdere testen gehad hebben, tellen ze maar één keer) en die aan de testcriteria, bepaald door de Risk Management Group, voldoen.’
  • De rapportage van de minister en z’n taskforce: ‘Elke geldige test die is afgenomen.’
• Of met die dubbele reportage alle problemen van de baan zijn met de testen, is maar de vraag. Het blijft rommelen rond de testen. In een open brief gisteren haalde de Covid-19-ploeg van het Brusselse Universitair Ziekenhuis LHUB fel uit: ‘Er is sprake van een totaal gebrek aan overweging en transparantie‘, stellen ze. De Backer werkt samen met allerlei privélabo’s van onder meer BioGazelle, Giga, GSK, Johnson&Johnson en UCB. Maar de labo’s van de ziekenhuizen negeert hij grotendeels, zo stellen de mensen van het LHUB.
• ‘Niet correct‘, zo reageert De Backer in La Libre. ‘Maar een deel van die capaciteit kan gebruikt worden voor Covid. Maar ik ben blij, als die labo’s echt die capaciteit hebben, zullen we ze gaan gebruiken.’
• Overigens: in Luxemburg besliste de regering om z’n hele bevolking (600.000 mensen) te gaan testen. Dit aan een tempo van 20.000 per dag. De Luxemburgers kunnen naar 17 verschillende teststations in heel het land.

Land op verschillende snelheden: Opvallend wel, in de Waalse en Brusselse woonzorgcentra is bezoek straks alweer toegestaan. In Vlaanderen niet.

• De Waalse woonzorgcentra gaan straks onder strikte voorwaarden de deuren opnieuw openen voor bezoekers. Dat besliste de Waalse regering van Elio Di Rupo (PS) gisteren, na overleg met de sector. In Brussel een soortgelijke maatregel, ook daar kan het opnieuw, in lijn met de beslissingen van de Nationale Veiligheidsraad.
• Streng is het wel: centra zelf mogen kiezen of ze het doen en ook de bewoners moeten toestemming geven. Bovendien worden alle bewoners en personeelsleden eerst getest. Bezoekers moeten hun eigen chirurgisch mondmasker meebrengen, de afstandsregels respecteren en niets geven aan de bejaarden. Kinderen onder de 12 jaar mogen er niet in.
• Geen pretje dus, maar het sociaal isolement is doorbroken. In Vlaanderen nog geen beweging, na de furieuze reactie van Margot Cloet van Zorgnet-Icuro is minister Beke voorzichtig in hoe hij het aanpakt. Nieuws uit de taskforce, dat het midden mei zou zijn, is dus blijkbaar wat voorbarig geweest. Ondertussen snakken duizenden naar ‘goed nieuws’ om opnieuw hun kinderen en kleinkinderen te zien.

Harde cijfers: Verwonderlijk is het niet, maar de begroting krijgt een enorme tik door de coronacrisis.

• De Belgische regering dient straks bij de Europese Commissie haar begrotingscijfers in, en die ogen bijzonder rood, zo weet De Tijd. De regering Wilmès II verwacht 10,2 miljard euro aan maatregelen te moeten nemen door de coronacrisis.
• Daarvan gaat 6,4 miljard euro naar sociaal-economische maatregelen, tegelijk loopt via de sociale zekerheid de factuur op tot 3,6 miljard door de tijdelijke werkloosheid. Op niveau van de deelstaten en het lokale niveau komt er nog eens 3,8 miljard bij. En er zijn de gemiste inkomsten, doordat de economie krimpt.
• De regering voorziet dus een begrotingstekort van liefst 7,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp), de schuldgraad schiet door het plafond en stijgt in één klap tot 115 procent.
• Het enige dat een troost kan zijn: dat het om eenmalige maatregelen gaat. De grote economische voorspellingen gaan er tot nu toe van uit dat in 2021 een grote heropleving van de economie volgt.
• Wat in elk geval al bevestigd wordt: de massale uitval in de beroepsbevolking door ziekte. Een onderzoek van HR-bedrijf Acerta leert dat in maart er 70 procent meer werknemers thuis zaten door ziekte. Het gaat onder meer om spectaculair meer zieken in de de rust- en verzorgingstehuizen, in de gezins- en bejaardenhulp (87,5 procent meer zieke werknemers) en vooral de thuisverpleging (99,8 procent meer).

Bocht van 180 graden: Een dag nadat hij iets heel anders verklaarde, zegt viroloog Marc Van Ranst nu het tegendeel. Hij zegt z’n deelname aan de PVDA-meeting voor 1 mei af.

• Het sprak tot de verbeelding: de erg vaak in de media opgevoerde medicus zou op 1 mei in gesprek gaan met Peter Mertens (PVDA/PTB) en Raoul Hedebouw (PVDA/PTB) voor de viering van de Dag van de Arbeid, bij de communisten.
• ‘Ik zie begot niet in wat daar verkeerd aan is’, zo klonk het afgelopen weekend nog ferm bij Van Ranst. Maar nu keert hij z’n kar: ‘Ik deed er sommige partijen, Vlaams Belang en N-VA, een te groot plezier mee’, reageert de viroloog nu in Het Laatste Nieuws. ‘Ik wil het speelgoedje afnemen van partijen zoals N-VA en Vlaams Belang die met dit feit hun gang gingen. Ik was ze een te groot plezier aan het doen.’
• Van Ranst schreef onder meer ook het voorwoord van het boek van PVDA-voorzitter Peter Mertens. Het zoemt van de geruchten in de Wetstraat dat de bekende viroloog straks de PVDA-lijst voor de verkiezingen trekt.
• Teruggefloten is hij door niemand, zo zegt hij: ‘Als iemand mij zegt dat ik het niet mag doen, is het net een reden om het wel te doen. Zo zit ik dan weer in elkaar. Ik mag een mening hebben, en die uiten. Maar het hele debat bracht weinig bij tot een serene afwikkeling van het virus.’

Hard tegen onzacht: Het blijft maar rommelen tussen Maggie De Block (Open Vld) en de christelijke vakbond.

• Het moet een ‘gezellige boel’ geweest zijn, dat laatste overleg tussen de vakbonden van het zorgpersoneel en het kabinet van De Block. Bedoeling was dat dat kabinet de bonden zou gaan informeren over twee KB’s die via de volmachten beslist zijn door De Block.
• Zo zou het onder meer mogelijk worden dat niet-verplegend personeel verpleegactiviteiten uitvoert in bepaalde omstandigheden. En De Block zou zorgpersoneel willen kunnen opeisen, moest de corona-epidemie plots weer de andere richting opgaan.
• De vakbonden hingen meteen tegen het plafond, de grote baas van de christelijke bediendenbond van het ACV, de CNE, was razend. Yves Hellendorff had het over ‘een oorlogsverklaring aan het zorgpersoneel’.
• Het ACV wees op de grote onduidelijkheid rond wie dan wel verplegende taken zou kunnen doen, en ook op het feit dat de crisis al aan het afzwakken is: waarom dan nog die maatregel om personeel op te eisen? Volgens de christelijke vakbond is het een manier om ‘het personeel dat niet voldoende beschikbaar lijkt, te culpabiliseren of te bedreigen‘. 
• De relatie tussen de minister en de zuilen is helemaal verzuurd, al weken geleden eiste de christelijke bond het ontslag van De Block. Die ligt van alle kanten onder vuur en is de kritiek behoorlijk beu: het maakt dat ze niet meteen bepaald subtieler met de bonden of andere criticasters omgaat.

Interessante lectuur: De ‘liaisons dangereuses‘ tussen de World Health Organisation (WHO) en China: voerde die eerste een ‘struisvogelpolitiek’ om hun Chinese ‘vrienden’ ter wille te zijn?

• Het is niemand minder dan het gerenommeerde Le Monde, dat dit in een artikel als feit stelt. ‘Gevaarlijke linken tussen de WHO en China hebben de crisis rond het coronavirus gemaskeerd’, zo schrijft de krant.
• In een onderzoeksreeks gaat Le Monde dieper in op wat er gebeurde in de aanloop naar de dodelijke pandemie. Daarbij is wel degelijk duidelijk dat het WHO het spel speelde in het voordeel van Peking. Al op 31 december contacteert dokter Gao Fu de WHO. Fu is de directeur van het Chinese Centrum van Controle en Preventie van Ziektes, en hij maakt zich zorgen over wat hij leest, komende van een aantal dokters in Wuhan en verantwoordelijken van de provincie Hubei. Hij stuurt een team ter plaatse en informeert het WHO.
• Dat is de officiële uitleg, maar op 30 december contacteert een andere dokter al eerder het WHO: Luo Yijun, de vicedirecteur van het Centrum voor Ziektebestrijding in Taiwan. Daar stellen ze zich op dat moment al ernstige vragen over wat in het buurland aan het gebeuren is, en willen dat de WHO tussenkomt.
• Maar dat gebeurt niet meteen, de krant spreekt van een ‘struisvogelaanpak’, waarbij duidelijk is dat het WHO bijzonder lang wachtte, voor over te gaan tot het preventief informeren van de rest van de wereld.