In het nieuws: Pascal Smet (55) geeft z’n ontslag.

De details: Dat gebeurde zopas vanmiddag op een persconferentie op zijn kabinet. Hij kon moeilijk verder functioneren, nadat bleek dat hij bij z’n verdediging vrijdag toch wel erg partieel te werk was gegaan met het “geven van volle transparantie”.

De essentie: Smet gokte én verloor.

• Aanval als beste verdediging. Die techniek koos staatssecretaris voor Internationale Betrekkingen Smet vrijdag nog in het Brusselse Parlement. Geen excuses, geen erkenning van een ‘fout’ of zelfs maar de vraag of hij het misschien de volgende keer anders en beter had aangepakt.
• Neen, Smet kwam, na een stortvloed van vragen, ook van de meerderheid, met een belofte om “volledige transparantie te geven in het dossier”, waarbij hij een bundel liet verspreiden van mails tussen zijn kabinet en de medewerkers van de ‘Brussels Urban Summit’, maar ook van minister van Binnenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v).
• Die bundel moest exhaustief zijn, en aantonen dat hij niet had aangedrongen of enige interventie had gedaan om Alireza Zakani, de oerconservatieve burgemeester van de Iraanse hoofdstad Teheran, naar Brussel te krijgen.
• Daarbij haalde Smet ook fel uit, en duwde elke verantwoordelijkheid van zich af, terug naar Lahbib en zelfs de Moor. “Een gemotiveerde weigering zou ik uiteraard en niet betwist hebben. Die kwam er echter nooit”, verklaarde hij in het Parlement.

The Big Picture: De gaten in zijn verdediging waren te snel te doorprikken

• Die techniek van aanvallen zonder omkijken ontplofte wel in z’n gezicht. Want dat daarbij de mails niet eens geanonimiseerd waren, en dus alle namen van medewerkers zomaar leesbaar waren voor Parlementsleden en onrechtstreeks pers, was één zaak, die de federale kabinetten zwaar irriteerde.
• Maar algauw bleek dat niet alle mails erin opgenomen waren: achteraf gezien een toch wat knullige verdediging. Verschillende Brusselse Parlementsleden kregen tips door, vanuit de federale kabinetten, waar men het ontstemd had over “leugens”. De Parlementsleden in Brussel eisten dat Smet meer stukken zou voorleggen, bij de volgende zitting van het Parlement.
• Maar veel erger: Smet vroeg nog meer info uit heel het dossier op. En daardoor zag hij mails waaruit bleek dat Brussel als gaststad ook de verblijfskosten van de delegatiehoofden van Teheran en Kazan op zich zou nemen, zoals dat contractueel bepaald was met de organisator Metropolis. Smets kabinet had dat aanvaard, tegen advies van de administratie in. “Een domme fout van een kabinetsmedewerker”, zo is bij Vooruit te horen.
• Daarmee wist Smet wel dat zijn hele defensie was ingeklapt als een kaartenhuisje. Hoewel er geen echte druk was van zijn partij of voorzitter Conner Rousseau (Vooruit), was er wel enorm onbegrip bij Groen en Ecolo, toch een machtige speler in de Brusselse regering. Die twijfelden openlijk aan “het moreel kompas van Smet”.
• Dat zijn kabinet regelde om de hotelkamers van Iraniërs en Russen te betalen, zou de druppel zijn, besefte ook Smet. En zo besliste de 55-jarige staatssecretaris de handdoek in de ring te gooien. Zijn politieke carrière, die al erg lang duurde in de hoofdstad, lijkt zo meteen voorbij. Hij gaat wel opnieuw zijn zitje opnemen, in het Brusselse parlement.
• Dat er zoveel heisa was over de komst van Zakani, met in zijn kielzog liefst 14 ‘medewerkers’, waarvan vermoedelijk een aantal van de Iraanse veiligheidsdiensten, hoefde nochtans niet te verbazen. De Iraniër staat bekend omwille van de vervolging van vrouwen zonder hoofddoeken en het viseren van homo’s.
• Maar Smet spande zich toch in om hem op de “Brussels Urban Summit 2023”, een burgemeestersconferentie, te krijgen. Daarbij ging zijn kabinet op z’n minst slordig te werk. Een zware politieke inschattingsfout dus, om dat dossier zo losjes te laten beheren, die niet meer te herstellen viel.

En nu? Exit Smet, Vooruit moet op zoek naar iemand nieuw. De naam van Ans Persoons valt.

• Vanmiddag iets voor drie uur riep hij de pers bijeen: “Ik heb beslist om ontslag te nemen. Onze samenleving moet kunnen vertrouwen op politici. In sommige gevallen moet je, zoals ik nu, ook je verantwoordelijkheid dragen, zelfs als je geen fouten hebt gemaakt“, zo bleef hij halsstarrig op zijn lijn, ook bij dat ontslag. Niet zijn fout dus, wel van een medewerker.
• Opvallend was dat hij daarbij alweer het balletje terug duwde, voor de zoveelste keer in een paar dagen, naar minister van Buitenlandse Zaken Lahbib: “Iedereen die in dit dossier betrokken is, moet zich vragen stellen. De samenleving heeft vertrouwen nodig in politici.”
• En heel expliciet over het mogelijke ontslag van Lahbib: “Maar het moet haar keuze zijn. Het is niet aan mij om een fout te bepalen van iemand. Wij vroegen alleen om visa te behandelen en ze niet bij voorbaat al te weigeren. Voor mij was het duidelijk dat ze de visa zaak per zaak zouden bespreken. Ik heb nooit gevraagd om alle visa groen licht te geven. Dat was het oordeel van Buitenlandse Zaken.”
• Maar ook Smet kon niet heen om het feit dat de hotelrekening van de Iraniers en Russen door Brussel werd betaald. “Ook al wist ik het niet, het is onder mijn verantwoordelijkheid gebeurd. Ik kan het niet met mijn geweten in overeenstemming brengen dat er Belgisch geld voor verblijfskosten naar een vertegenwoordiger van het Iraans of Russisch regime zou gaan. Dat hadden we niet moeten doen.”
• Morgen komt Vooruit bijeen om een opvolger te bepalen. De fractieleider van Vooruit in het Vlaams Parlement, de Brusselse Hannelore Goeman, is in de pikorde mogelijks de nieuwe sterke dame van de Vlaamse socialisten in Brussel. Maar zij blijft op haar post in het Vlaams Parlement, zo is te horen. Dat zou maken dat Ans Persoons (Vooruit), vandaag schepen in Brussel Stad, zou doorschuiven naar de post van staatssecretaris.