Slechts weinig mensen slagen erin om te slapen op het vliegtuig. Luchtvaartmaatschappijen beseffen echter wel dat passagiers voor een goede nachtrust willen betalen. Daarom investeren ze steeds meer in faciliteiten om de slaap te verbeteren. Alleen geloven experts dat ze de belangrijkste aspecten over het hoofd zien. Bovendien hebben passagiers ook individueel andere wensen.

Wie een vlucht over een lange afstand boekt, betaalt tegenwoordig grotendeels voor slaap. De vraag hiernaar is er dan ook, want de meeste passagiers zijn voor een goede nachtrust bereid om een upgrade te betalen. De tijd dat mensen in eerste klasse wilden vliegen, lijkt voorbij. Heel wat maatschappijen hebben deze optie intussen al geschrapt. Meer comfort in businessklasse en vooral betere slaapmogelijkheden zijn het belangrijkste aandachtspunt geworden. In veel toestellen zijn intussen echte bedden en slaapruimtes voorzien.

Toch slaan maatschappijen mogelijk de bal mis, denken experts. Vaak leggen ze bijvoorbeeld de nadruk op de lengte van de bedden en de ruimte aan de schouders. Alleen blijkt uit studies dat de meeste mensen op hun zij slapen, en dan is ruimte ter hoogte van je heupen veel belangrijker dan de lengte van het bed. De lange, smalle ruimtes kunnen dus nog altijd een probleem zijn om een comfortabele positie te vinden. Het stuk van onze heupen tot aan onze knieën is misschien wel het belangrijkste onderdeel van een degelijk bed. Een paar centimeter kan daar al een groot verschil betekenen.

Welke positie?

Om passagiers meer privacy te geven, worden bedden in businessklasse steeds vaker aparte ‘suites’. Maar de aanwezigheid van een deur maakt het opnieuw lastiger voor passagiers die graag in een foetushouding liggen. Vaak is er ook voor de voeten heel weinig tot geen ruimte om te bewegen. “En die voeten bepalen net heel erg hoe de rest van ons lichaam slaapt”, stelt John Tighe, ontwerper bij het Londense bedrijf JPA Design.

De firma bestudeerde wetenschappelijk onderzoek en enquêtes bij passagiers, en ze voerden er ook tests uit met verschillende configuraties om te slapen op het vliegtuig. Mensen die op hun zij liggen, zouden het best zijn met zitjes in businessklasse die in de vorm van een visgraat langs het gangpad staan. Als je weet wat je favoriete kant is om op te slapen, dan kies je best voor een plaats in de richting van de romp. In het gangpad is er immers altijd activiteit en lawaai, waardoor veel passagiers de slaap niet kunnen vatten.

Voor sommige mensen kan het net wel beter zijn om in de richting van het gangpad te liggen. Dan hebben ze toch al wat meer ruimte voor hun benen.

Perceptie belangrijker dan comfort

Behalve bedden van hogere kwaliteit en lakens bieden vele luchtvaartmaatschappijen ook speciale verlichting in de cabine aan. Met LED-systemen kan zelfs de kleur van de verlichting worden aangepast. Op die manier kunnen ze tijdens lange vluchten het opgaan en ondergaan van de zon simuleren.

Er bestaat ook een heel gamma aan hulpmiddelen die de slaap moeten bevorderen: van gezichtsmaskers tot oordoppen die alle geluid tegenhouden. Dat heeft weinig met een goede slaaphouding te maken, maar het geeft wel het idee van een beetje privacy. “Perceptie kan soms belangrijker zijn dan echt comfort”, zegt Peter Azzouni, productmanager bij Etihad, een van de meest innovatieve maatschappijen op vlak van slaap, in The Wall Street Journal.

Slapen op het vliegtuig is soms onmogelijk

Veel mensen hebben na een lange vlucht last van een jetlag. Volgens medische experts heeft dat zeker ook met een gebrek aan slaap te maken. Daarom moeten luchtvaartmaatschappijen voldoende aandacht aan de slaapruimte van passagiers besteden. Een stevige jetlag kan ons werk tot een week na de vlucht blijven beïnvloeden.

Maar zelfs met het nodige comfort is slapen op het vliegtuig niet gemakkelijk. Uit een rondvraag bij passagiers blijkt dat 15% mediteert om de slaap te bevorderen. Zo’n 40% zegt echter dat ze gewoon geen oog dicht doen tijdens een vlucht. De grootste stoorzenders om te slapen, zijn de droge lucht, het lawaai en de beweging van het vliegtuig en van andere passagiers, oncomfortabele zetels, en in veel gevallen ook de stress die bij vliegen komt kijken.

“Werkelijk alles kan een probleem zijn”, zegt Jacques Durand, een arts die het adviesbedrijf AeroHealth.AI in Frankrijk oprichtte. “Het is niet je normale bed. Je kan in een heel goede zetel in businessklasse liggen, in de meest optimale temperatuur, met de beste verlichting en het beste gevoel in vergelijking met wat je thuis gewend bent, en toch nog niet slapen.”

Wat kan er beter?

Het enige wat vliegtuigmaatschappijen kunnen doen, is nog flexibeler in hun aanbod worden. Volgens Tighe zal in de toekomst aan boord van een vliegtuig niet voor iedereen hetzelfde type bed worden aangeboden. Er zal meer op maat van individuele passagiers worden nagedacht. Er zullen zelfs volledige bedden in de vrachtruimte van het toestel komen.

Bij gewone zitplaatsen moet er meer aandacht voor de houding van ons hoofd komen. Zeker in de Verenigde Staten wordt volgens experts nog te weinig aandacht besteed aan de manier waarop passagiers hun hoofd laten rusten. Speciale kussens voor de nek zijn daarom populair geworden. Al kan zo’n kussen juist contraproductief zijn wanneer de zetel is aangepast om genoeg steun aan het hoofd te bieden.

“Op dit moment zitten veel vliegtuigmaatschappijen in een soort niemandsland tussen twee scenario’s”, zegt Tighe. Passagiers kunnen zelf ook dingen doen om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld door hun hoofd te bedekken, zodat ze een vals gevoel van privacy hebben. Maar volgens onderzoek hebben veel mensen slapen op het vliegtuig opgegeven. De meerderheid zoekt toevlucht tot het entertainmentsysteem aan boord van het vliegtuig. “Ze proberen het niet eens …”

Tips om beter te slapen op het vliegtuig:

In afwachting van nog betere faciliteiten hebben experts een aantal tips voor wie toch wil proberen om de slaap aan boord van een vliegtuig te vatten:

• Eet een lichte maaltijd op de luchthaven, en sla het diner aan boord van het toestel tijdens een nachtvlucht over.
• Neem iets mee wat voor jezelf comfort creëert: een kussen voor in je nek, oordopjes, een masker, een laken, of zelfs slaappilletjes.
• Begin jezelf enkele dagen voor het vertrek al aan de tijdzone van je bestemming aan te passen.
• Kies in businessklasse voor een zetel die goed bij je slaaphouding past.
• Zorg dat je voldoende vocht opneemt! Drink water, zodat je gehydrateerd blijft. Hou je sinussen vochtig met een neusspray die een zoutoplossing bevat. En gebruik oogdruppels, zeker als je contactlenzen draagt.