Single en níet op zoek: de sampogeneratie in Zuid-Korea

Geen lief, niet trouwen en geen kinderen: 40% van de twintigers en dertigers in Zuid-Korea schrapt die drie zaken van het persoonlijk prioriteitenlijstje. De zogenaamde ‘sampogeneratie’ heeft andere zorgen dan #couplegoals. ‘Een vrouw die trouwt in Zuid-Korea, heeft meer te verliezen dan te winnen.’

Last minute nog een valentijnsafspraakje versieren, de Zuid-Koreaanse jeugd ligt er dezer dagen niet bepaald wakker van. De overige dagen van het jaar trouwens ook niet. De voorbije decennia is het aantal Zuid-Koreanen dat ervoor kiest om te trouwen drastisch gedaald. In 1970 stapte 90 procent van de vrouwen tussen 25 en 29 jaar in Zuid-Korea in het huwelijksbootje. In 2015 was dat nog maar 23 procent, zo blijkt uit cijfers van Statistics Korea. Tussen 1990 en 2013 steeg het aantal huishoudens dat uit één persoon bestaat bovendien van 9 procent naar 26 procent – al spelen daar vergrijzing en echtscheidingen mee een rol.

Met gemiddeld 0,9 kind per vrouw heeft Zuid-Korea één van de laagste vruchtbaarheidscijfers ter wereld

Ook kleinere Koreaantjes op de wereld zetten staat niet prominent op het verlanglijstje van de jeugd in het Oost-Aziatische land. Met gemiddeld 0,9 kind per vrouw behoren de Zuid-Koreanen tot de populaties met het laagste vruchtbaarheidscijfer ter wereld – nog lager dan de 1,4 in Japan. Ter vergelijking: in de jaren 50 van vorige eeuw ging het nog gemiddeld om 5 à 6 kinderen in Zuid-Korea. Globaal ligt het cijfer gemiddeld op net geen 2,5.

Los van het traditionele huisje / tuintje / kindje is de liefde in het algemeen geen prioriteit voor de Zuid-Koreanen. Maar liefst 40 procent van de jongeren in hun twintiger- en dertigjaren gaf in 2014 aan bewust te zijn gestopt met daten. De ‘sampogeneratie’, zo heet het fenomeen in Zuid-Korea, wat letterlijk betekent drie [dingen] (‘sam’) opgeven (‘po’): daten, trouwen en kinderen maken.

De 68-uren werkweek

Het verschijnsel is opvallend in een traditioneel Oost-Aziatisch land dat het huwelijk en het gezin centraal plaatst. De laatste decennia verzet de jeugd zich meer tegen die levensvisie, deels beïnvloed door de westerse en meer individualistische samenlevingen. Dat lijkt in eerste instantie alsof een groep zelfbewuste jongeren met een rebels kantje zich afzet tegen de oudere generatie, enthousiast met de handen zwaaiend als Beyoncé All The Single Ladies (now put your hands up!) inzet. De realiteit klinkt helaas een stuk minder vrolijk.

Bewust single blijven is opvallend in een traditioneel Oost-Aziatisch land, dat het huwelijk en het gezin centraal plaats. Foto: unsplash

Eén van de hoofdredenen waarom het getrouwde leven er vaker wordt afgezworen, is financiële onzekerheid bij de jeugd, aldus sociologe Yue Qian, die aan de universiteit van British Colombia onderzoek doet naar sociale demografie in de VS en Oost-Azië. Zuid-Koreaanse jongeren hebben het moeilijk met het vinden van een job en de werkloosheid onder de jeugd blijft er stijgen sinds 2015. Weten ze toch een baan te versieren, dan is die vaak onzeker en werken ze tegen een laag loon. De competitiviteit op de arbeidsmarkt is groot. Net als in Japan heerste er daardoor een cultuur van veel overuren, bijklussen in het weekend en een torenhoge werkdruk. Zuid-Korea behoort tot de Oeso-landen die het meeste uren klopt, met in 2018 zo’n 1.993 uren per werknemer per jaar. Ter vergelijking: in België waren dat er datzelfde jaar 1.545; in Japan 1.680. Nochtans zijn die bijna 2.000 uren al een daling, vergeleken met de 2.228 uren die Zuid-Koreanen jaarlijks werkten in 2008. In de zomer van 2018 verlaagde de regering de werkweek van 68 uren naar eentje van maximum 52 uren. Maar hard en veel werken om de top te bereiken blijft in de praktijk nog steeds de norm. Vlinders fladderen vanzelfsprekend nogal moeilijk rond in de buik, als op diezelfde plek al een knoop zit met muizenissen over een job vinden, 11 à 12 uur per dag werken om de baas te vriend te houden en de huur kunnen betalen.

Net als in Japan heerst er in Zuid-Korea er een cultuur van veel overuren, bijklussen in het weekend en een torenhoge werkdruk. Foto: Isopix

‘Jonge mensen in Zuid-Korea slagen er door de economische omstandigheden niet in om financieel onafhankelijk en stabiel te zijn’, verduidelijkt sociaal antropoloog Sangyoub Park ons via Skype. Park is afkomstig uit Zuid-Korea, maar werkt momenteel aan de Washburn University in de VS. ‘Een job vinden is al heel moeilijk, en vervolgens doen jongeren er alles aan om die te behouden. Daten is dan geen prioriteit meer. Bovendien kost uitgaan om iemand te leren kennen ook geld. Nog voor er een prijzig trouwfeest op de planning staat, een huis gekocht moet worden of kinderen opgevoed, is een relatie proberen uitbouwen een hap uit het al veel te krappe budget.’ Daarenboven is het systeem van sociale zekerheid heel beperkt in Zuid-Korea: in 2015 gaf het van alle Oeso-landen het minst uit aan sociale dienstverlening. Gezondheidszorg en onderwijs zijn er peperduur, terwijl dit laatste noodzakelijk is om je te kunnen onderscheiden op de arbeidsmarkt.

Zorg voor zieke schoonouders

Een tweede barrière die specifiek meisjes doet bedanken voor een ring rond de vinger en een eventueel nageslacht, is de traditionele rolverdeling in het Zuid-Koreaanse huwelijk. Als getrouwde vrouw moet je er vandaag nog steeds de familiale belangen voorrang geven op je eigen ambities. De vrouw moet niet alleen het huishouden runnen en de kinderen opvoeden, er wordt ook van haar verwacht dat ze de zorg voor ouder wordende (schoon)ouders op zich neemt. ‘Een meisje dat gaat trouwen in Zuid-Korea, heeft eigenlijk meer te verliezen dan te winnen’, vervolgt Park. ‘Al helemaal als je een kind hebt. Ze moet dan noodgedwongen stoppen met haar carrière, en er is geen sociaal vangnet in Zuid-Korea zoals een basispensioen. De genderongelijkheid is er nog een stuk groter – zeker in vergelijking met jullie land. Ik gebruik België vaak als voorbeeld in mijn lessen om uit te leggen hoe het anders kan.’

Sociaal antropoloog Sangyoub Park: ‘Genderongelijkheid is groot in Zuid-Korea. Ik gebruik BElgië vaak als voorbeeld in mijn lessen om uit te leggen hoe het anders kan.’ Foto: unsplash

Volgens een studie van Oeso spendeert een Zuid-Koreaanse man 45 minuten per dag aan onbetaald huishoudelijk werk, waaronder ook zorg voor de kinderen. Voor vrouwen is dat vijf keer zoveel. Het aantal echtscheidingen nam om diezelfde redenen de voorbije jaren toe, wat mee bijdraagt tot het groeiend cijfer alleenstaanden in Zuid-Korea.

Karaoke voor één

Weinig plaats voor diners bij kaarslicht op valentijn dus, in het leven van de hardwerkende, jonge Zuid-Koreaan. Die individualistische benadering uit zich ook in een opkomende ‘solo economie’ in Oost-Aziatische landen. Zo kan je in Zuid-Korea op je eentje naar de karaoke, door het beste van jezelf te geven in een individueel karaokehokje voor één. Er zijn cafés met éénpersoonstafeltjes en een boekencollectie waar je alleen naar toe gaat om te lezen, en supermarkten focussen meer op verpakkingen voor één hongerige maag. Alleen iets gaan eten of drinken buiten de deur heeft zelfs een officiële naam, respectievelijk ‘honbap’ en ‘honsul’ in het Zuid-Koreaans. Waar in ons land nog af en toe een verdoken sociaal stigma rust op iemand die alleen aan een restauranttafeltje plaatsneemt, is het in Zuid-Korea heel gebruikelijk, weet Park.

In Zuid-Korea heerst eeen solocultuur. Alleen uit eten gaan is er heel normaal. Foto: unsplash

Toch kan je bezwaarlijk van happy singles spreken.’ Jongeren kiezen er niet altijd uit overtuiging voor’, vervolgt de professor. ‘Ze hebben niet echt de keuze. De ‘sampo-generatie’ trekt zich de laatste jaren nog verder door, naar jongeren die uit ontevredenheid nog meer zaken gaan afzweren dan enkel de liefde. ‘Opo’, waarbij ‘O’ voor ‘vijf’ staat, wil zeggen dat ze daarnaast afstappen van een carrière en een eigen woonst, ‘Chilpo’, met ‘chil’ voor ‘zeven’, wil zeggen dat ook sociale relaties en hobby’s worden afgezworen. Algemeen wordt daarom ook van de ‘N-po generatie’ gesproken.’ Dat Zuid-Korea het hoogste zelfmoordcijfer heeft van alle Oeso-landen, is het tragische gevolg van deze generatie die work hard zonder de play hard noodgedwongen lijkt na te streven.

Om 19u naar huis om baby’s te maken

Niet alleen voor het geluksgevoel is de filosofie van de sampogeneratie problematisch, het zou ook op termijn het voortbestaan van de populatie van Zuid-Korea in het algemeen in gevaar kunnen brengen. Om een bevolking in stand te houden, moet het aantal kinderen dat een vrouw gemiddeld krijgt in haar leven 2,1 zijn. Dat is de zogenaamde vervangingsgraad. Het vruchtbaarheidscijfer is in Zuid-Korea zoals gezegd 0,9. Met een vergrijzende bevolking en steeds minder huwelijken en geboortes, veroudert het Aziatische land sneller dan andere ontwikkelingslanden. Er zullen niet genoeg jonge mensen bij komen om de ouderen te ‘vervangen’. In 1950 was minder dan 3% van de bevolking ouder dan 65. In 2019 was dat 15%, en de VN voorspelt dat dit voor 2060 meer dan 40% zal zijn. Recent nog registreerde het land voor het eerst meer sterftes dan geboortes.

Met een vergrijzende bevolking en steeds minder huwelijken en geboortes, veroudert het Aziatische land sneller dan andere ontwikkelingslanden. Foto: unsplash

Nationale en lokale autoriteiten in Zuid-Korea deden in het verleden al een poging om de bevolking te stimuleren zich weer voort te planten. Zo zijn er scholen die een cursus ‘daten’ als verplichte stof aanbieden, of werd in 2010 één keer per maand het licht in publieke gebouwen om 19u uitgedaan, zodat werknemers ‘vroeg’ naar huis zouden gaan om baby’s te gaan maken. Maar om op lange termijn iets constructief en blijvend te veranderen en het welzijn van de jongeren te verbeteren, zijn grovere middelen nodig in Zuid-Korea. Dat plaatst die ene eenzame avond voor de singles onder ons met Valentijn, hoogstens bedolven onder een portie zelfmedelijden, rode wijn en paprikachips, wel even in perspectief.

Meer premium artikelen
Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.