Meta staat volgens de Russische overheid op gelijke voet met terroristische organisaties zoals IS en de Taliban. Een Russische rechter gaf het Amerikaanse bedrijf maandag officieel de status van “extremistische organisatie”. Daarmee is Meta het eerste buitenlandse technologiebedrijf dat het slachtoffer is geworden van de Russische “extremismewet”.
De Russisch openbare aanklager was vorige week officieel naar de rechtbank gestapt om het bedrijf van Zuckerberg te laten classificeren als een extremistische organisatie. Dat was een reactie op het gewijzigde beleid van Meta om gebruikers in Oekraïne en Rusland in staat te stellen gewelddadige uitingen tegen Vladimir Poetin te publiceren.
Nick Clegg, die verantwoordelijk is voor de buitenlandse aangelegenheden van Meta, zei dat het bedrijf er belang bij had “het recht van mensen op vrijheid van meningsuiting te beschermen”. Echter verduidelijkte hij dat het platform geen oproepen voor geweld tegen Russen of het vermoorden van een staatshoofd toestaat.
Financieren van een terroristische organisatie
Een rechtbank in Moskou besloot de openbare aanklager maandag in het gelijk te stellen, waardoor de “uitspraak onmiddellijk van kracht is”, zo las rechter Olga Solopova tijdens de uistpraak voor. Meta mag dus niet meer als bedrijf in Rusland opereren.
Het is momenteel onduidelijk welke exacte gevolgen de aanduiding nog meer zal hebben voor Meta. Russen die advertenties proberen te kopen bij Facebook of Meta-aandelen verhandelen, lopen mogelijk het risico te worden beschuldigd van het financieren van een terroristische organisatie. De rechtbank beweerde wel in zijn uitspraak dat het louter gebruiken van de apps niet zal leiden tot een individuele vervolging.
Rusland begon eind februari de toegang tot Facebook deels te blokkeren en richtte later zijn pijlen op Instagram. Als reactie op de blokkade ontwikkelden Russische ontwikkelaars een eigen Instagram-kloon, voor het delen van foto’s. De app staat gepland voor 28 maart.
WhatsApp blijft gespaard
De uitspraak van maandag is niet van toepassing op WhatsApp, dat ook eigendom is van Meta. De rechtbank besloot de berichtendienst uit te sluiten “vanwege het gebrek aan functionaliteit voor de openbare verspreiding van informatie”. De app heeft ongeveer 67 miljoen gebruikers in het land.
“De staat probeert nevenschade te beperken, omdat WhatsApp in Rusland meestal politiek neutraal is en door mensen wordt gebruikt om met hun familie te chatten”, aldus Elena Epifanova, een onderzoeksmedewerker bij de Duitse Raad voor Buitenlandse Betrekkingen. Daarnaast is er geen Russisch alternatief waar gebruikers naartoe kunnen als WhatsApp wordt geblokkeerd.
De Russische lijst van extremistische groepen ligt al langer onder vuur, omdat deze ook binnenlandse oppositiegroepen zou bevatten. Amnesty International stelt dat ook de organisatie van oppositieleider Aleksej Navalny op de lijst zou staan.
Om de censuur in Rusland te omzeilen gebruiken steeds meer inwoners van het land zogenaamde VPN-diensten. Hiermee kunnen internetblokkades worden omzeild en hebben gebruikers weer toegang tot sociale media, waaronder Facebook en Instagram. Naast VPN-diensten kunnen Russen ook gebruikmaken van het Tor-netwerk. Het netwerk verbergt, net als bij een VPN, de identiteit van de gebruiker. Met een speciale browser krijg je toegang tot het netwerk.
(ns)