Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn verschillende Russische olietankers van de kaartsystemen verdwenen. Ze schakelen de opsporingssystemen uit om hun sporen te wissen. Zo kunnen ze, ondanks internationale sancties en boycots, toch hun vracht vervoeren.

Door het embargo van de VS en de boycot van vele andere landen heeft de Russische olie het moeilijk om kopers op de markt te vinden – althans in het Westen. Maar Russische olietankers hebben wellicht een manier gevonden om hun lading toch kwijt te raken: zij reizen in onzichtbare modus.

De praktijk is eenvoudig: ze schakelen hun transponder uit, en verdwijnen uit de internationale opsporingssystemen. Deze schimmige handeling wordt gezien als dé manier om sancties te omzeilen.

Sinds het begin van de oorlog is deze activiteit met 600 procent toegenomen onder Russische tankers. Dat zijn gegevens van het onderzoeksbedrijf Windward, dat schepen volgt met behulp van kunstmatige intelligentie, en waar CNN over bericht. In de week van 12 maart waren er bijvoorbeeld 33 gevallen van deze “duistere” activiteit, een stijging met 236 procent ten opzichte van het weekgemiddelde in de afgelopen 12 maanden.

Vinden ze kopers?

Russische olie wordt overal in het Westen verguisd, ook al is er in Europa geen officieel embargo op ingesteld. Maar het gebruik van Russische olie wordt op de markt als stigmatiserend gezien.

Volgens schattingen van het onderzoeksbureau Rystad Energy is het equivalent van 1,2 tot 1,5 miljoen vaten per dag van de radar verdwenen sinds het begin van de oorlog. Een bijzonder hoog aantal, zeker gezien het feit dat Rusland 4 à 5 miljoen vaten per dag exporteert. Niemand wordt op die manier écht voor de gek gehouden. Maar dat weerhoudt sommigen er blijkbaar niet van zaken met Rusland te doen.

Wie koopt er eigenlijk Russische olie? Volgens Rystad worden de bestemmingen van deze olie, over het geheel genomen, steeds onduidelijker. Maar er wordt door veel analisten met de vingers gewezen naar Azië, met name India en China. Beide grootmachten nemen geen al te scherp standpunt in over de oorlog in Oekraïne, en zetten hun economische betrekkingen met Rusland voort.

De twee landen bevinden zich midden in een evenwichtsoefening: ze mogen niet de indruk wekken dat ze Moskou helpen de westerse sancties te omzeilen. China en India hebben meer te verliezen door het Westen voor het hoofd te stoten, maar beide landen zijn duidelijk gebrand op goedkope fossiele brandstoffen, die een noodoplossing voor Rusland bieden.

“Drijvende opslag”

Een andere theorie, geponeerd door Michael Tran, energiespecialist bij RBC Capital Markets, is dat “handelaren Russische olie zouden kunnen kopen en de vaten opslaan, onder meer via ‘drijvende opslag’ op tankers die op zee blijven”. Zo houden ze reserves achter de hand.

Uiteindelijk is het dus niet 100 procent zeker waar deze olie heen gaat. Maar de praktijk (reeds waargenomen met Iraanse of Venezolaanse schepen) baart de autoriteiten zorgen. De Verenigde Staten hebben bijvoorbeeld te kennen gegeven dat zij werken aan andere methoden om schepen te volgen die niet afhankelijk zouden zijn van het belangrijkste transpondersysteem.

(lb/ns)