Populaire media berichtten de jongste week over de ‘mysterieuze verschijning’ van roos gletsjerijs in de Alpen. Spectaculair, maar allesbehalve mysterieus. Het fenomeen is al jaren bekend en wordt veroorzaakt door algen die de effecten van klimaatverandering versnellen. In Groenland zorgt het voor een ravage.
De roze sneeuw is recent waargenomen op delen van de Presena-gletsjer. En hoewel hier en daar te lezen viel dat er nog discussie is over waar het fenomeen vandaan komt, is dat niet het geval. De oorzaak is een alg die het ijs donkerder maakt, waardoor het sneller smelt. Het werd al in 2017 beschreven in deze studie.
De plant, bekend als Ancylonema nordenskioeldii, is aanwezig in de zogenaamde Dark Zone van Groenland, waar het ijs zorgwekkend snel smelt. Ze werd eerder al waargenomen op de Morteratsch-gletsjer in Zwitserland.
Zoals in het geval van Chlamydomonas nivalis, een groene alg die wordt geassocieerd met rode sneeuw op Antarctica, kan Ancylonema nordenskioeldii in de Alpen nu gedijen door warmere temperaturen.
De algen zijn nu al verantwoordelijk voor een extra dooi van 10 procent van het gletsjerijs in de Dark Zone van Groenland
De algen op zich zijn niet schadelijk, het effect dat ze hebben op ons klimaat wél. Normaal reflecteert ijs meer dan 80 procent van de zonnestraling terug in de atmosfeer, maar naarmate algen verschijnen, verduisteren die het ijs zodat het de warmte absorbeert en sneller smelt. Meer algen verschijnen als het ijs sneller smelt.
Extremofiele microscopische algen, of zogenaamde ‘gletsjeralgen’, kunnen in de bovenste centimeters ijs op de oppervlakken van gletsjers en ijskappen leven en gaan tijdens het zomerse smeltseizoen bloeien. Die algenbloei op gletsjers op de Groenlandse ijskap is ondertussen zo groot dat ze verantwoordelijk is voor het ontstaan van de fameuze Dark Zone langs de westelijke rand van de Groenlandse ijskap die de afgelopen twee decennia in satellietwaarnemingen opdook.
Zonnebrandcrèmepigment
De link tussen verduistering van ijskappen en algenbloei van gletsjers werd al ondersteund door modellering en veldwaarnemingen, maar sinds begin dit jaar weten we hoe gletsjeralgen de energie in hun cellen reguleren om hun vereisten voor fotosynthese en groei in evenwicht te brengen met de extreme licht- en temperatuuromgeving van de Groenlandse ijskap en hoe ze het ijs donkerder maken en sneller doen smelten.
De studie onthult hoe gletsjeralgen een uniek fenolisch ‘zonnebrandcrèmepigment’ produceren met een factor 11 maal de cellulaire inhoud van chlorofyl-a (normaal gesproken het meest voorkomende pigment in groene microalgen).
Dit fenolische pigment dient om het meeste van het intense zonlicht waaraan de algen aan het oppervlak van de ijskap zijn blootgesteld op te vangen en te absorberen, en beschermen de chloroplasten van de algen, die zich onder vacuolen bevinden die met dit pigment zijn gevuld, tegen overmatige uv en zichtbare straling.
De energie die door dit zonnebrandpigment wordt geabsorbeerd, wordt vervolgens omgezet in warmte, die het smeltproces op zijn beurt versnelt.
De algen zijn nu al verantwoordelijk voor een extra dooi van 10 procent van het gletsjerijs in de Dark Zone van Groenland.
