Het gaat hard voor Conner Rousseau (Vooruit): in de peilingen heeft hij zijn partij naar een solide derde plek gebracht, in de persoonlijke lijstjes piekt hij. Maar tegelijk wil hij meer zijn dan de BV in het konijnenpak: de 29-jarige voorzitter van Vooruit brandt van ambitie om op een dag meer te leiden dan zijn partij. Daarvoor gaat hij op zoek naar inspiratie. De komende maanden bezoekt hij liefst vier socialistische premiers in Europa, te beginnen in Denemarken, bij Mette Frederiksen. In Kopenhagen zal hij een pak onderwerpen aansnijden, zoals kinderopvang en integratie, maar ook de arbeidsmarkt. In Finland, bij Sanna Marin, komt onderwijs aan bod. In Spanje, bij Pedro Sanchez, zal het gaan over werk, en in Portugal, bij Antonio Costa, over veiligheid en gezondheid.

In het nieuws: Vooruit toont haar beleidsambities.

De details: Een Europese rondreis langs premiers moet Rousseau inspireren.

• Wat is de exacte succesformule voor de socialisten in Europa? Of omgekeerd: hoe vermijden ze de complete ondergang? Het is niet zo gek dat men die vraag geregeld stelt, op het hoofdkwartier van de Belgische socialisten, zowel bij Vooruit als de PS, in de Keizerlaan: in buurlanden als Nederland en Frankrijk dreigt de complete ondergang of verdamping. De voormalige grootmacht PvdA zit in Den Haag in een wat wanhopig fusiescenario met GroenLinks, in Parijs werd de laatste presidentsverkiezing zo’n vernedering voor PS-kandidate Anne Hidalgo, dat de ooit zo trotse PS gedwongen werd samen te gaan met de extreemlinkse roeptoeter Jean-Luc Mélenchon.
• Maar naast die illustere voorbeelden van de naaste buren, zijn er andere inspiratiebronnen voor de socialisten. Meer zelfs: Europees zitten socialisten en sociaaldemocraten zelfs in de lift. Met de Duitse kanselier Olaf Scholz leveren ze tegenwoordig zelfs de machtigste politicus van Europa.
• Het is dan ook geen toeval dat Conner Rousseau op zoek is naar inspiratie: de Vooruit-voorzitter plant een reeks bezoeken aan een aantal socialistische leiders, allen premiers, om zelf te gaan kijken hoe zij een centrumlinkse agenda concreet uitvoeren en doortrekken in beleid.
• Daarbij valt het op dat Europa op dit moment een paar relatief jonge premiers heeft, van socialistische stempel, die elk op hun manier op het voorplan komen. En die krijgen dus allen een bezoekje van Rousseau. Overigens is Scholz, die met vallen en opstaan zijn Duitse regeringsploeg leidt, daar niet bij.

Wat precies? Vier rode premiers, en een hele waaier thema’s.

• De eerste halte is Denemarken, met de 44-jarige Mette Frederiksen die sinds 2019 het land leidt. De Socialdemokraterne, haar partij, is onder haar leiderschap sociaal-economisch behoorlijk naar links opgeschoven, maar tegelijk is er een hard standpunt over massamigratie. Die ‘flinkse’ koers over migratie, het ‘Deens model’, wordt overigens in eigen land door onder meer N-VA aangeprezen.
• Rousseau wil er zich verdiepen in de kinderopvang, iets waarin de Deense overheid erg veel in investeert: de meeste Deense baby’s, peuters en kleuters zijn van hun eerste tot hun zesde jaar in børnehuse, oftewel kinderhuizen. In eigen land wil Rousseau soortgelijke opvang verplichten. En die aanpak loopt samen met de integratieaanpak voor migranten: op jonge leeftijd is er een (verplichte) mix.
• Daarnaast bezoekt de Vooruit-voorzitter ook ‘klimaatneutrale wijken’ in Kopenhagen: het ‘Deens model’ is er niet enkel voor migratie. En ook een andere klassieker, de hoge werkzaamheidsgraad in Denemarken, gaat hij bekijken. “De lage cijfers in België blijven ons zorgen baren“, is te horen bij Vooruit. Al eerder deed een koninklijk bezoek aan Denemarken, met de federale en regionale ministers van Werk, met onder meer Pierre-Yves Dermagne (PS) en Hilde Crevits (cd&v), hetzelfde.
• Naast Frederiksen staat Finland hoog op de agenda, met de 36-jarige Sanna Marin als premier. Zij leidt een coalitieregering en is zelf ook een sociaaldemocrate. De recente aanvraag tot lidmaatschap van Finland bij de NAVO is zeker haar belangrijkste internationale stap: de Finnen steunen Oekraïne overigens enorm, met wapens en een pak vrijwilligers.
• Maar Rousseau trekt naar Helsinki om er het onderwijs te gaan bestuderen. De Finnen scoren systematisch bijzonder hoog in de internationale PISA-scores. Maar dat gaat gepaard, anders dan in veel andere systemen, met een erg hoge tevredenheidscijfers. Niet toevallig is dit thema, net als de kinderopvang, een enorm lastig dossier voor de huidige Vlaamse regering, waartegen Vooruit oppositie voert.
• In Spanje en Portugal zal Rousseau twee eerste ministers treffen van een andere generatie, de 50-jarige Pedro Sánchez in Madrid en de 60-jarige António Costa in Lissabon. De beleidsplannen van Sánchez over werk worden bestudeerd: na COVID kreeg Spanje tonnen Europees geld en beloofde de linkse premier om 800.000 bijkomende jobs te creëren. In Portugal zal het over veiligheid en gezondheid gaan, als thema’s.

Waarom dit van tel is: Rousseau houdt de opties open. En er is wiskunde. Altijd interessant in de Wetstraat.

• Er was de afgelopen tijd heel wat te doen om een etentje dat Rousseau begin mei had met N-VA-voorzitter Bart De Wever in Antwerpen, in het Oosterse DIM Dining. Dat het een lange lunch was (2,5 uur) en dat het “een goed gesprek was”. Daaraan werden allerlei grotere afspiegelingen gekoppeld in de Wetstraat, over een alliantie die op til zou zijn tussen beiden.
• De waarheid is heel wat minder spectaculair: die toenadering was er altijd al, sinds beiden zich in de zomer van 2020 fors inspanden om een paars-geel kabinet op de been te brengen, en er uiteindelijk in lukten om ‘grote broer’ Paul Magnette en zijn PS aan tafel te brengen. Dat kabinet mislukte, omdat de liberalen en groenen er een stokje voor staken. Rousseau stapte in Vivaldi, De Wever moest in de oppositie. Maar het wederzijds respect, en de bereidheid om steeds te praten, bleef.
• Op die manier is Rousseau haast de enige die met alle partijvoorzitters open lijnen houdt.
  • Tussen De Wever en Egbert Lachaert, nochtans sociaal-economisch op papier bondgenoten, is er al langer iets gebroken. Dat houdt geen veto’s ad infinitum in, een week is een eeuwigheid in de Wetstraat, maar voorlopig wordt er weinig aan socializing gedaan, tussen de top van N-VA en de liberalen.
  • Bij cd&v is er een interregnum, waarbij het wel duidelijk is dat Sammy Mahdi de nieuwe sterke man wordt: vermoedelijk zal hij snel werk maken van een rondje ‘contacten leggen’. Al blijft cd&v, door haar positie als eeuwige regeringspartij, ook via haar vicepremiers netjes geconnecteerd: zeker op Vlaams niveau is Hilde Crevits de contactpersoon.
  • Bij de groenen is de situatie wat fluïde: niemand kan nu al voorspellen wie straks de voorzittersrace wint, maar duidelijk is dat het eerder onervaren mensen zullen zijn.
  • Wat wel tastbaar is: de kloof tussen Groen en N-VA is de afgelopen jaren fel verdiept. Sinds 2018, toen men nog lokaal wat coalities sloot en ook op niveau van de provincie Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld, lijkt dat soort allianties steeds minder denkbaar. Ook dat verengt het speelveld fors, en zet Vooruit nog meer in een zetel.
• Dat Rousseau bovendien ook investeert in andere persoonlijke contacten, onder meer met Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA), die informeel al gezien wordt als de kandidaat minister-president van haar partij, maakt dat de speculatie over een intrede van Vooruit in een volgend Vlaams kabinet toch rondgaat in de Wetstraat.
• Dat alles om te zeggen dat in een toekomstige puzzel van coalitievorming, hoe voorbarig ook vandaag, de socialisten wel eens een cruciaal stukje kunnen vormen.
• Komt daarbij de wiskundige wetmatigheid in de Wetstraat van ‘families’ en hun sterkte. Men hoeft geen glazen bol te hebben om de huidige trends te zien: zowel cd&v als Open Vld stevenen af op een klap, mochten het nu verkiezingen zijn. Dat Vooruit systematisch scoort als derde partij, levert straks in het kiessysteem gegarandeerd forse winst in zetels op. Het zou gek zijn, als de socialisten dan niet, net zoals in 2019, als grootste politieke familie federaal over de meet komen.
• In die optiek is allerlei speculatie over een toekomstig premierschap voor iemand als Georges-Louis Bouchez (MR) (wat overigens gretig aangeblazen wordt door zijn entourage) eerder potsierlijk: het zal eerder aan Rousseau zijn om zijn beheersing van het Frans nog fors aan te scherpen, dan dat Bouchez zich oprecht zorgen moet maken over zijn Nederlands.
• Zo ver zijn we uiteraard nog lang niet, maar in die zin kan het geen kwaad om eens op de koffie te gaan met een aantal Europese rode regeringsleiders. Dat stelt meteen het beeld bij van een voorzitter-in-konijnenpak, en geeft net dat tikje staatsmanschap dat de 29-jarige nog wat ontbreekt.

Goed genoteerd: Groen stelt nog eens heel expliciet haar veto over participeren in kerncentrales.

• “Nope”. Met die droge boodschap herhaalt Meyrem Almaci, de afscheidnemende voorzitter van Groen, nog eens haar antwoord op het aanbod van Engie, aan de Belgische staat, om te participeren in kerncentrales.
• Het lekken van de brief die Engie deze week naar eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) stuurde, zette gisteren in de Kamer het debat op scherp. Want die brief toonde aan dat het water tussen De Croo en Energieminister Tinne Van der Straeten (Groen), die namens Vivaldi onderhandelen, en de Engie-top, wel nog heel erg diep is. De vraag kan zelfs gesteld worden hoe ernstig de Fransen onderhandelen, door dat soort brieven te schrijven.
• Voor de schermen probeerde de premier gisteren zen te blijven, hij riep op tot “terughoudendheid en discretie”, en vroeg om “op een ernstige manier” elk “historische verantwoordelijkheid te nemen”. Verder gaf hij aan “dat er al een pak contacten zijn geweest”. In de Kamer voerde Christian Leysen (Open Vld) een nummertje op om die houding van ‘staatsman’ te bekrachtigen: “Discretie is in dit delicate dossier essentieel.”
• Maar die was met het lekken van de dreigbrief van Engie helemaal zoek. De premier plooide dan maar terug op zijn vertrouwde evergreen voor tegenwoordig zowat alle dossiers: “We werken aan een strategie op Europees niveau”, zo stelde hij over de energieaanpak, waarbij hij zijn overwinning van een studie rond het prijzenplafond voor gas nog eens aanprees.
• Een sneer naar oppositiepartij N-VA kon De Croo ook niet laten: “De huidige toestand is het gevolg van historische keuzes die in ons land gemaakt werden, om in 2025 alle nucleaire centrales te sluiten. Die beslissing is door alle deelnemers van de vorige regering bevestigd, ook door dit Parlement. Meneer Wollants, ik heb soms de indruk dat u lijdt aan een zekere vorm van amnesie”, zo kreeg N-VA-Kamerlid Bert Wollants op zijn bord.
• Maar Wollants zette op zijn beurt toch flink druk op de coalitie, door in Villa Politica openlijk aan te geven wel iets te voelen voor dat scenario waarbij de Belgische overheid zou intreden tot een nieuw op te richten onderneming, waarbij Engie samen met de Belgische staat Doel 4 en Tihange 3 zou uitbaten. Dat zou meteen impliceren dat België mee de update van die centrales betaalt, en ook mee zou instaan voor het afval en de afbraak, van de jaren die nog resten.
• “We hebben heel veel gehoord hoe dom het was om Electrabel uit te verkopen aan de Fransen, wat de regering-Verhofstadt deed, dan zou het gek zijn om dat aanbod nu te weigeren”, zo stelde Wollants. Hij wees er ook op dat er “lusten en lasten” gekoppeld zijn daaraan. Maar “het afval dat de verlenging zou veroorzaken dan moeten bergen, is maar een fractie van die totale kosten van afbraak en stockage”, zo redeneerde hij.
• En kijk. Ook binnen de regering valt de suggestie van Engie niet op een koude steen. Zowel binnen cd&v als bij Open Vld is in de wandelgangen te horen dat er naar die optie gekeken kan worden, al wil niemand dat on the record zeggen. In De Tijd klinkt het voor de partijleiding van Open Vld “dat het niet onlogisch en mogelijk niet nadelig” is.
• Bij de MR is men meer op oorlogspad: daar ligt de focus compleet op druk zetten op de groenen en minister Van der Straeten “die nu een akkoord moet maken”. In de Kamer kwam de voormalige minister van Energie, Marie-Christine Marghem (MR), die zelf een vreselijke track record achterliet in onderhandelingen met Engie, zowaar eisen “dat er nu snel een akkoord komt”.
• Bouchez is er als de dood voor om alsnog met lege handen achter te blijven: Ecolo en Groen kunnen de gesprekken met Engie laten mislukken, zeker als ze zich zo halsstarrig blijven opstellen, waarna het nettoresultaat is dat de kernuitstap er alsnog komt. Op Twitter ging MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez dan ook tekeer tegen Ecolo-Kamerlid Samuel Cogolati, waarbij hij zijn coalitiepartners verweet “een spel van angst te spelen”, en het over “groen populisme” had. Niemand kijkt daar ondertussen nog van op.
• Maar dat zowel CD&V als Open Vld toch nadenken over een piste om deels de kerncentrales te nationaliseren, is voor de groenen veel ernstiger nieuws. Anders dan MR, deden zij ook de vorige keer, in het voorjaar, het dossier kantelen. De vraag is wie straks dus eerst plooit: Engie of de groenen. Of geen van beide. Het einde van de hele saga is zo allerminst in zicht voor Vivaldi. 

Opvallend: Veel heisa bij de eedaflegging van Bart Laeremans, de “eerste extreemrechtse burgemeester”, in Grimbergen, tussen Groen en cd&v.

• Stevig wat protest lokaal, maar ook nationale druk, over de zaak-Laeremans. Alles draait om een nieuwe coalitie in die Vlaams-Brabantse gemeente, waar de lokale lijst Vernieuwing met kopman Bart Laeremans nu de burgemeester levert. Laeremans was er jaren een van de scherpslijpers en kopstukken van Vlaams Blok en later Vlaams Belang. Hij verliet in 2015 de partij, zijn broer is nog steeds Vlaams Parlementslid voor Vlaams Belang.
• De lijst Vernieuwing, de vervelde versie van de lokale Belang-afdeling, raakte in 2018 in het gemeentebestuur, onder een Open Vld-burgemeester. Alleen, Open Vld werd uit de coalitie gekegeld, en voortaan gaan N-VA en Vernieuwing verder met cd&v in Grimbergen. Laeremans en zijn lijst hadden de meeste stemmen in 2018 en hij werd automatisch de nieuwe burgemeester.
• Dat leverde felle kritiek op van Groen. Voorzitter Meyrem Almaci pakte daar deze week de nieuwe cd&v-kopman Sammy Mahdi over aan: “Hoewel alternatieven mogelijk zijn, lijkt cd&v het geen probleem te vinden om extreemrechts aan de sjerp te helpen in Grimbergen. Onbegrijpelijk dat Sammy Mahdi zijn voorzitterschap zo wil starten. De partij legt haar moreel kompas in de weegschaal”, zo gebruikte zij grote woorden.
• Daarop reageerde Mahdi vanmorgen, op Radio 1, en wees erop dat het om een lokale lijst gaat, ‘Vernieuwing’, en geen Vlaams Belang. “Wij nemen, zoals altijd, nog steeds afstand van Vlaams Belang. Wij zullen er in Grimbergen op toezien dat de lijn gehouden wordt, en als dat niet zo zou zijn, dan zullen wij ingrijpen.” Daarbij onderstreepte de toekomstige voorzitter meteen nog eens het in stand houden van het cordon sanitaire. “Mijn partij is totaal incompatibel met de waarden van Vlaams Belang.”
• Gisteren volgde nog een fel protest aan de deuren van het gemeentehuis, toen Laeremans de eed aflegde. Een twintigtal betogers had slogans als “Stop Extreemrechts”, “cd&v verkoop uw ziel niet mee”, en “cordon sanitaire” klaar. Uit protest verlieten ook de gemeenteraadsleden van Groen, Vooruit en Open Vld de eedaflegging.
• Met een sussende verklaring probeerde Laeremans om de zaak te blussen: “Ik begrijp dat het vertrouwen van Grim­bergenaren op de proef wordt ­gesteld. Ik zal geen enkele vorm van racisme of extreemrechts taalgebruik toelaten. We nemen afstand van ­iedere poging tot poli­tieke recuperatie, ook vanuit Vlaams Belang.“

Genoteerd: Mogelijks een nieuwe vaccinatiecampagne in het najaar.

• Echt goed nieuws is het vaak niet, dat ‘meester Frank’ Vandenbroucke (Vooruit) de minister van Volksgezondheid moet brengen. Of wil brengen. Want volgens hem is de kans groot dat er een nieuwe coronagolf op ons afkomt, in het najaar.
• En dus plant de minister nu al een nieuwe vaccinatiecampagne, de vierde prik is dat dan voor velen, die er na de zomer zou komen. De overheid plant alvast een aantal scenario’s en bekijkt de aankoop van vaccins. Meteen zal de uitdaging groot zijn om opnieuw de bevolking te motiveren een vaccin te nemen, iets wat bij de vorige campagnes in België wonderwel lukte, in vergelijking met andere landen.
• “Het virus is niet weg. Het zou kunnen dat een nieuwe golf geen ernstige gevolgen heeft, maar het kan ook dat we te maken krijgen met een variant die weer meer ziek maakt of die opnieuw erg besmettelijk is”, zo stelde hij aan de VRT.

De wrange grap van de dag: België levert geen houwitsers aan Oekraïne, nadat ze de eigen artilleriestukken verkocht voor 19.000 euro per stuk.

• In hoeverre steunt België de militaire strijd in Oekraïne? Terwijl andere Europese landen hele ladingen zware wapens sturen, nu het conflict zijn 100^ste dag is ingegaan, is dat voor ons land niet echt het geval. De reden is simpel: er is in feite niet veel meer om te sturen, zo slecht is het gesteld met de ‘zware bewapening’ van het Belgische leger.
• In de slag om de Donbas vraagt Oekraïne immers vooral artillerie en raketten. Maar de weinige voorraden die we hadden, met onder meer Zweedse raketwerpers, zijn al lang opgestuurd. Vivaldi had een optie in petto: oude artilleriestukken, de M109’s, Die werden in 2015 aan een bedrijf uit Oudenaarde verkocht, Flanders Technical Supply (FTS). En die zou België dan terugkopen, om ze aan Oekraïne te schenken.
• Maar de minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) kondigde woensdag in de Kamercommissie Defensie aan dat dit plan niet doorgaat: de houwitsers zijn al opnieuw verkocht door FTS. Het bedrijf wilde niet zeggen aan wie, maar vermoedelijk zijn ze via de Britse regering wel tot in Oekraïne geraakt. Dat leverde zure reacties op bij de oppositie, zowel bij Theo Francken (N-VA) als bij Georges Dallemagne (Les Engagés): ook omdat Dedonder wel heel karig was met haar informatie.
• Maar even later was het premier Alexander De Croo (Open Vld) die in de Commissie Buitenlandse Zaken dan maar Francken ging jennen. Want: “Het is opvallend wat u zegt over de houwitsers. Ze zijn inderdaad verkocht aan het schandalig lage bedrag van 19.000 euro, in de jaren 2015-2016. Ik viel van mijn stoel toen ik dat hoorde.” Daarbij was het niemand ontgaan dat het net in de periode van minister Steven Vandeput (N-VA) op Defensie was, dat die transactie doorging. “Ik vind het ook zeer verbazend dat toen geoordeeld werd dat die houwitsers als oud ijzer verkocht moesten worden.”
• Pijnlijk voor N-VA. Francken zocht de zaak verder uit. Hij onderstreept dat de beslissing om die artilleriestukken te verkopen al veel eerder genomen was, onder André Flahaut (PS), die in 2003 minister van Defensie was. En angel in het dossier: hoewel de M109’s allemaal aan bradeerprijzen verkocht zijn, onder meer een aantal aan Marokko voor een paar tienduizenden euro’s, kregen ze eerst nog een ‘upgrade’ bij een Waalse wapenboer, die 21 miljoen euro kostte. De Inspectie van Financiën klaagde daar destijds al steen en been over.
• “Na 12 jaar in een legerloods opgeslagen geweest te zijn, besloot minister Vandeput onze laatste 64 zware artilleriestukken in 2015-2016 te verkopen aan het Vlaamse FTS aan 27.000 euro per stuk, of 19.000 euro zonder wisselstukken”, zo stelt Francken op z’n blog. In 2018 verkochten ze er daar al 36 van aan Indonesië, voor liefst 9 miljoen euro. En nu dus de rest, voor een veelvoud van de prijs, via het VK, aan Oekraïne.