De recyclage van zeldzame metalen moet worden verplicht. Er zijn van deze grondstoffen immers steeds meer grotere voorraden nodig om de verdere ontwikkeling van nieuwe technologieën mogelijk te maken. Dat staat in een rapport van het project Cewaste, een initiatief dat door de Europese Unie wordt gesteund.

‘Zeldzame elementen zoals indium, yttrium, neodymium, kobalt en lithium zijn essentieel voor de productie van een uitstootarme technologie, maar een groot deel van die voorraden gaat teloor omdat ze niet gerecycled hoeven te worden’, benadrukt Cewaste.

Garanties

‘Dat kan in de toekomst echter tot zware problemen met de bevoorrading leiden. Voor de omschakeling naar een duurzame technologie – gekenmerkt door onder meer elektrische voertuigen, zonnepanelen en uitstootarme verwarming – zullen veel grotere hoeveelheden zeldzame aarden en andere kritische grondstoffen nodig zijn. Recyclage kan voor een deel van die problematiek een antwoord aanreiken.’

‘Er zijn vaak weinig garanties voor de leveringen van deze producten’, betoogt ook Pascal Leroy, directeur-generaal van het WEEE-Forum, een van de organisaties achter het rapport. ‘Sommige producten worden bijvoorbeeld vooral door landen met een grote politieke instabiliteit geleverd.’

‘Bevoorradingsproblemen kunnen echter een hinderpaal worden voor de realisatie van een duurzame technologie van de toekomst. Daarom moet gedacht worden aan de invoering van een verplichte recyclage.’ Onder meer de Democratische Republiek Congo en China zijn momenteel cruciale leveranciers van deze producten.

‘Relatief laagwaardige metalen zoals koper, ijzer en zelfs platina worden vaak gerecycleerd, maar bij zeldzame grondstoffen ligt dat minder voor de hand’, benadrukt het rapport. ‘Er is hier immers vaak sprake van kleine hoeveelheden, waardoor de herwinning voor de recyclage-industrie te duur dreigt te worden.’

‘Maar men mag niet vergeten dat de vraag naar deze grondstoffen in de toekomst sterk zal toenemen, gedreven door de noodzaak om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Een schaarste aan deze producten zou dan ook niet alleen tot sterke prijsstijgingen kunnen leiden, maar zou ook een bedreiging kunnen vormen voor de realisatie van een duurzame economie.’

Beleid

‘Indien er niet wordt ingegrepen, zullen kostbare voorraden verloren gaan en dreigt er over twintig jaar een tekort’, betoogt ook Federico Magalini, gedelegeerd bestuurder van het adviesbureau Sofies, dat eveneens aan het rapport heeft meegewerkt. De economische prikkel om sommige materialen te recyclen ontbreekt momenteel.’

Recyclage is meestal toegespitst op metalen die in grote volumes beschikbaar zijn en gemakkelijk kunnen worden gerecycleerd. In de Europese Unie is het recyclagebeleid vooral gebaseerd op gewicht en volume. Er zijn dus weinig stimulansen om naar kleine hoeveelheden zeldzame metalen – ondanks hun hoge waarde – op zoek te gaan.

Het Internationaal Energieagentschap heeft recent berekend dat de vraag naar kritische en zeldzame mineralen de volgende twintig jaar een verzesvoudiging zal moeten kennen om tegen het midden van deze eeuw een klimaatneutrale wereldeconomie te kunnen creëren.

‘Over diezelfde periode zal de vraag naar lithium – omwille van zijn gebruik in batterijen – met een factor veertig toenemen’, luidt het. Het agentschap ontdekte dat de productie en verwerking van een groot gedeelte van deze materialen – zoals lithium en kobalt – sterk geconcentreerd zijn in een beperkt aantal landen.

De drie grootste producenten vertegenwoordigen meer dan driekwart van het wereldwijde aanbod.

(lb)