Na lang dreigen heeft Rusland voor de eerste keer de gaskraan dichtgedraaid. Polen en Bulgarije kunnen niet langer Russisch gas kopen nadat ze weigerden om roebels op tafel te leggen voor die aankoop. Verschillende economen waarschuwen dat een Europese recessie dreigt als Rusland ook geen gas meer wil leveren aan andere EU-lidstaten.

Sinds de start van de oorlog in Oekraïne heerst er heel wat paniek op de energiemarkten, met stijgende groothandelsprijzen als gevolg. Die prijsstijgingen voelen we vandaag al in onze portefeuille. Zo moeten we veel meer betalen voor ons gas- en elektriciteitsverbruik.

Gaslevering Bulgarije en Polen stopgezet

Eerder deze week werd nogmaals duidelijk hoe gevoelig de energieprijzen reageren op hetgeen zich afspeelt in Oekraïne. Toen de Russische energieleverancier Gazprom aankondigde dat het niet langer gas levert aan Bulgarije en Polen schoten de prijzen opnieuw de hoogte in. Rusland nam die beslissing nadat de twee Oost-Europese landen weigerden om het gas te kopen met roebels. Het Kremlin, dat de controle heeft over Gazprom, eist namelijk dat de betalingen voor aardgasleveringen voortaan in roebels worden uitgevoerd.

Intussen nadert ook voor tal van andere Europese landen de deadline voor de eerste betalingen voor de gasleveringen van april. Veel landen hebben al aangegeven dat ze zich waarschijnlijk niet zullen neerleggen bij de eisen van Moskou om in roebels te betalen. Enkele Europese inkopers van Russisch gas, waaronder Hongarije, hebben dat intussen wel al gedaan.

Het is voor verschillende Europese lidstaten hoe dan ook geen gemakkelijke beslissing om te nemen, want 40 procent van het aardgas op de Europese markt is afkomstig van Rusland. Indien Rusland weigert nog meer landen te bedienen, komt de Europese economische groei in gevaar.

“Europa in een recessie duwen”

In een onderzoeksnota zeggen Holger Schmieding en Kallum Pickering, economen bij het beurshuis Berenberg, dat de beslissing om geen gas meer te leveren aan Polen en Bulgarije een waarschuwing van Moskou lijkt te zijn dat het wel degelijk bereid is om vergaande stappen te zetten. “Een plotselinge stopzetting van de Russische gasleveringen aan Europa zou het continent in een recessie kunnen duwen. De precieze gevolgen van zo’n onmiddellijk gasembargo zijn moeilijk te voorspellen”, klinkt het.

“Het lijkt ons pessimistisch om te zeggen het bbp van de eurozone in 2023 met 3 procentpunten zou dalen ten opzichte van een basisscenario, maar het zou zeker een grote klap zijn voor de bedrijvigheid tot het einde van het volgende winterseizoen in het voorjaar van 2023”, vervolgen de economen.

Ook Edward Gardner, een econoom van Capital Economics, sluit een recessie niet uit als Rusland de gaskraan verder dichtdraait. “De aankondiging van Gazprom afgelopen woensdag doet het risico op gastekorten toenemen, wat de recessie zou verergeren die Capital Economics nu al voorspelt voor de eurozone in 2022”, aldus Gardner. “Als Rusland de gasexport naar Duitsland zou stopzetten, zou de regering het gasverbruik waarschijnlijk rantsoeneren. Huishoudens zouden waarschijnlijk worden beschermd, maar de industrie zou het zwaarst worden getroffen, met een diepe recessie tot gevolg.”

Vraag is of het allemaal zo’n vaart zal lopen. We mogen niet vergeten dat zo’n maatregel Rusland heel veel geld kan kosten. Daarenboven kan het de Europese lidstaten een extra motivatie geven om hun afhankelijkheid van Russische energie versneld af te bouwen. De Europese Unie wil sowieso tegen 2030 volledig verlost zijn van Russisch gas.