NAVO-noodvergadering, mogelijke activering van artikel 4 en tegenstrijdigheden in overvloed: wat je moet weten over de raketten die twee mensen doodden in Polen

Dinsdagavond maakte Polen bekend dat een raket was neergestort in Przewodow, een dorp bij de grens met Oekraïne. Sommigen beschuldigen Rusland ervan de raket te hebben gelanceerd, terwijl anderen eenvoudigweg zeggen dat de raket van Russische makelij was. Volgens weer andere waarnemers bestaat de kans dat het om een fout van Oekraïne gaat.

Waarom is dit belangrijk?

Artikel 5 van het NAVO-verdrag bepaalt dat indien een lidstaat het slachtoffer is van een gewapende aanval, de anderen deze gewelddaad zullen beschouwen als een aanval tegen alle leden en de maatregelen zullen nemen die zij nodig achten om het aangevallen land bij te staan. Polen is lid van de NAVO.

Het nieuws: een raket heeft twee mensen gedood in Polen.

  • Dinsdagavond stortten twee raketten neer op een boerderij in het Poolse Przewodow, in het oosten van het land. Bij de inslag vielen twee doden, op beelden was een diepe krater te zien.
  • Het is onduidelijk hoe de raketten in Polen zijn terechtgekomen. Wel organiseerde Rusland dinsdag een nieuwe raketbarrage op Oekraïense steden en energieinfrastructuur. Ook op de stad Lviv werd het vizier gericht: deze ligt maar op een vijftigtal kilometer van Przewodow.

De details: verschillende versies liggen op tafel. Een schuldige aanduiden is nog te voorbarig.

  • De Oekraïense president Volodymyr Zelensky beschuldigde Rusland er onmiddellijk van achter de raketinslag te zitten. Hij hekelde “een zeer belangrijke escalatie”.
  • De Letse minister van Defensie, Artis Pabriks, was het daarmee eens. “Het Russische criminele regime vuurde raketten af die niet alleen gericht waren op Oekraïense burgers, maar ook landden op NAVO-grondgebied in Polen,” schreef Pabriks op Twitter.
  • Het Russische ministerie van Defensie ontkende dit snel en voegde eraan toe dat de beschuldigingen een “provocatie” waren.
  • De Poolse kant is al wat voorzichtiger. Het ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de raketten van Russische makelij, terwijl president Andrzej Duda zei dat ze “hoogstwaarschijnlijk” van Russische makelij waren, maar dat dit nog moest worden bevestigd.
    • Dit betekent niet noodzakelijk dat ze door Rusland werden afgevuurd. Oekraïne heeft ook voorraden oude Sovjet- en Russische wapens.
    • De Russische ambassadeur in Polen werd echter ontboden door het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat “onmiddellijke en gedetailleerde uitleg eiste”.
    • Na een spoedvergadering van een Poolse Nationale Veiligheidsraad werd besloten om “het alarmniveau van sommige gevechtseenheden … en ander geüniformeerd personeel te verhogen”, zo zei de Poolse regeringswoordvoerder.
  • Volgens de Amerikaanse president Joe Biden is het gezien de baan van de raket “onwaarschijnlijk” dat deze door Rusland is afgevuurd. Hij beloofde ook Polen te steunen in zijn onderzoek.
    • Amerikaanse functionarissen die met persagentschap AP News spraken, geven aan dat de brokstukken waarschijnlijk afkomstig zijn van een raket die door Oekraïne werd afgeschoten. Vermoedelijk gaat het dan om een interceptorraket; afgeschoten om een Russische neer te halen.
    • Deze veronderstelling werd ook gedeeld door Russische socialemedia-accounts, maar Oekraïne ontkent dit. Zelf blijft het met de vinger naar Rusland wijzen.
  • In Frankrijk tenslotte heeft het Elysée opgeroepen tot “uiterste voorzichtigheid” ten aanzien van de herkomst van de raket, “veel landen” in de regio beschikken over hetzelfde type wapentuig. Emmanuel Macron kondigde ook aan dat Frankrijk bereid was deel te nemen aan het onderzoek.

En nu: overal vergaderingen.

  • In Brussel wordt deze woensdagochtend onder voorzitterschap van NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg een spoedvergadering gehouden tussen de ambassadeurs van het bondgenootschap.
    • De Poolse president heeft aangegeven dat hij overweegt artikel 4 van het NAVO-verdrag in werking te stellen. Daarin is bepaald dat overleg kan worden gepleegd wanneer een lid van het bondgenootschap van oordeel is dat zijn “territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid” wordt bedreigd.
  • In Bali, waar de leiders van de G20 bijeenkomen, is al een spoedvergadering gehouden tussen vertegenwoordigers van Canada, de Europese Raad, de Europese Commissie, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, Nederland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de VS.
    • Deze landen vonden het beter zich niet te snel uit te spreken over de oorsprong van het schot.
  • In New York zal de Poolse vertegenwoordiger Krzysztof Szczerski woensdagmiddag tijdens de zitting van de VN-Veiligheidsraad het standpunt van zijn land uiteenzetten.

(kg/lb)

Meer