Rien ne va plus: het eindspel na 450 dagen coalitievorming lijkt ingezet. Want nadat Bart De Wever (N-VA) deze week aan koninklijk onderhandelaar Egbert Lachaert (Open Vld) duidelijk maakte dat die ‘moest kiezen’, en vooral dat bij een keuze voor paars-groen, de N-VA voor verkiezingen gaat, komt de PS met soortgelijke taal. Er komen geen verlengingen, laat staan Wilmès III. ‘Ofwel is er een oplossing, ofwel verkiezingen eind oktober, begin november’, stelde Paul Magnette (PS) op Facebook aan z’n militanten.

In het nieuws: Een weekend bol van communicatie, behalve van de man met de sleutel in handen.

De details: Egbert Lachaert (Open Vld) werkt naarstig verder, maar de druk wordt opgevoerd.

• De koninklijke opdrachthouder zit niet stil. Vrijdag ontving hij de sherpa’s van de socialisten: Inti Gheysels voor sp.a en Thomas Dermine voor de PS. Die moesten samen met Caroline Deiteren (Open Vld), de technische rechterhand van Lachaert, al een pak zaken doorspreken. Daaruit blijkt andermaal dat de Open Vld’er fors inzet op de PS: daarmee moet een deal gemaakt worden in gelijk welke formule, én de socialisten zijn de grootste familie.
• Lachaert zag vervolgens ook de groenen, in een hele delegatie met partijvoorzitters Meyrem Almaci (Groen) en Jean-Marc Nollet en Rajae Maouane (Ecolo). Maar ook daar schoven de sherpa’s aan: kwestie van aan te geven dat het toch inhoudelijk een vergaand gesprek was.
• Wat overal te horen was: het ging om ‘constructieve contacten’, en om te werken aan een ‘positief project’, ondertussen codetaal voor het enthousiasme bij de ecologisten en sommige liberalen over paars-groen. Laat het duidelijk zijn: in de hoofden van zowat iedereen in de Wetstraat is de knop omgedraaid, en gaat men nu voluit in die richting.
• Lachaert zelf gaf ook al genoeg subtiele signalen, door onder meer paars-geel in gesprekken met andere voorzitters stevig te bekritiseren, of hints richting het openen van de ‘bubbel van vijf’ eerder af te wijzen. Of tenminste, dat is wat voorstanders van paars-groen en pessimisten van paars-geel erin lezen. Niemand die het echt weet: Lachaert houdt angstvallig zelf de kaarten tegen de borst.
• Maar hoe dan ook, in schril contrast met die lange en technische vergaderingen tussen blauw, rood en groen, staat de meeting met Lachaert en N-VA-voorzitter Bart De Wever, die donderdag kort en glaciaal verliep.
• Bij de liberalen was er wat consternatie over het feit dat de grote lijnen van die meeting pijlsnel lekten: het spel wordt ruw gespeeld volgens hen. Maar evengoed lekte ook de meeting van Lachaert maandagavond met Magnette al een dag later: wereldschokkend mag het allemaal na 450 dagen onderhandelen niet meer zijn.
• Discretie is misschien iets dat Lachaert zou willen wensen, maar wat hij vooralsnog niet krijgt. Ook niet van de eigen partij, waar ervaren kopstukken toch wel al te gretig lekten aan Het Laatste Nieuws dat Open Vld maandag ‘gekozen’ had voor de groenen. Tot consternatie van hun koninklijk opdrachthouder.
• Nog vervelender voor Lachaert: in de Franstalige krant Le Soir staat te lezen dat de groene en liberale partijvoorzitters al op 14 augustus met z’n vieren bij elkaar zaten. Dat was net voordat Lachaert en Georges-Louis Bouchez (MR) naar de vergadering van de ‘laatste kans’ trokken met De Wever en Paul Magnette. Het geeft de manier waarop paars-geel strandde des te meer een bittere nasmaak voor de betrokkenen.

De essentie: Open Vld zit niet meteen in een comfortabele onderhandelingspositie.

• Het mes op de keel zetten: dat deed PS-voorzitter Magnette gisteren met de liberalen. In een Facebook Live-sessie met z’n achterban, maar uiteraard ook in onrechtstreekse communicatie aan z’n collega-voorzitters, sprak Magnette duidelijke taal: ‘Er rest ons een kleine maand om een oplossing te vinden, we moeten alles geven. Maar als er niets is op 17 september (de dag van de vertrouwensstemming voor Wilmès II), en de dagen die volgen, dan moet men 40 dagen tellen, en zullen er eind oktober, begin november verkiezingen volgen.’
• Daarmee maakte Magnette publiekelijk duidelijk wat intern nu al langer te horen is: van Wilmès III is echt geen sprake. De PS is niet van plan de MR toe te laten om, en stoemelings, de huidige regering verder te laten strompelen, en dan bij gebrek aan een alternatief toch maar weer verder te laten doen. Het is de analyse van velen dat de MR dat alsnog van plan is.
• Zo zet de PS in elk geval fors druk, om deze keer tot iets concreet te komen. Dat het nu dan paars-groen moet zijn, leidt tegelijk ook geen twijfel: voor z’n eigen achterban deed Magnette er alvast veel aan om toch afstand te nemen van de N-VA. ‘Wij zijn het over bijna alles oneens, maar we hebben over zaken gepraat’, zo vatte hij het samen.
• Zeker over het communautaire luik van het akkoord, een zaak waarop hij fel was aangevallen door de andere Franstalige partijen en met name de MR, was Magnette defensief: hij had het over de ‘intox in de kranten‘, onder meer over de rechten van Franstaligen in de rand rond Brussel. ‘We moeten de zaken op orde zetten in België, het uitoefenen van de bevoegdheden uitklaren, zoals in federale landen die wel werken: Duitsland, Zwitserland, Canada.’
• Maar het dreigement van verkiezingen van de PS weegt door: dit moet de oefening ‘van de laatste kans’ worden, om de woorden van Lachaert zelf te gebruiken. Tegelijk is er het soortgelijke dreigement van de N-VA: nu doorgaan, zonder hen, betekent dat ook De Wever de knop induwt en verkiezingen wil.
• Met andere woorden: eens Lachaert voor paars-groen kiest, is er een ‘point of no return‘. Niet bepaald een comfortabele onderhandelingspositie.
• Komt daarbij dat hij als meest rechtse partij nu zelf het compromis moet maken: hoogst onaangenaam, als niemand anders dan bij tekstvoorstellen die Open Vld maakt, de ruk naar rechts geeft, terwijl er minstens vier (PS, sp.a, Groen, Ecolo) wél naar links duwen.
• En ook de groenen komen niet om te kaarten: paars-groen mag dan wel gedrenkt worden in een warme, nostalgische saus van de jaren onder Guy Verhofstadt (Open Vld), het is niet alleen de rozengeur en maneschijn die de groenen zich fijntjes herinneren. Anders dan toen wensen ze niet langer ‘naïef’ te onderhandelen, en komen ze met een forse eisenlijst.
• Die bevat ook wel wat symboliek: zo moet er ‘iets’ gedaan worden voor Zakia Khattabi, de oud-voorzitter van Ecolo die onder meer door MR ‘vernederd werd’ bij de stemming als rechter voor het Grondwettelijk Hof in de Senaat.

Opvallend: Er wordt duchtig gecommuniceerd dit weekend.

• Een weekend zonder uitgebreid interview met Bouchez is een beetje een gemiste kans, zo redeneert men aan de Gulden Vlieslaan, maar gelukkig laat de voorzitter het volk niet op haar honger: deze keer mochten L’Echo en De Tijd komen luisteren. De titel, ‘Ik maak een regering op vijf minuten‘, is een beetje misleidend.
• Immers, de man die ooit beweerde in een soortgelijk weekendgesprek ‘dat Jesus het niet beter gedaan zou hebben dan hijzelf‘, als informateur was dat toen destijds, legt in de tekst net uit waarom hij niet ‘op vijf minuten’ die nieuwe regering maakt.
• ‘Veel ondernemers zeggen me: maak een regering. Goed, ik kan binnen vijf minuten een akkoord sluiten. Maar dan wel eentje met hogere belastingen, een belasting op vermogen, of hogere bedrijfsbelastingen. We hebben niet koste wat het kost een akkoord nodig. Nee, we hebben een goed akkoord nodig’, zo stelt Bouchez.
• Dat de MR-voorzitter op het einde van de rit misschien nog de lastigste noot om te kraken wordt, bij een paars-groen scenario, daar is men zich bij de andere blauwe én rode partijen van bewust: ‘Springt hij op het eind mee of niet? Dat is inderdaad een pertinente vraag’, zo zegt een insider.
• Anderzijds is er de N-VA, waarbij een van De Wevers luitenanten, Ben Weyts, toch even de puntjes op de i zet. Scenario’s als zou de N-VA de Vlaamse regering verlaten, als Vivaldi federaal werkelijkheid wordt, en zowel Open Vld als CD&V in een paars-groen-oranje combinatie stappen op het andere niveau, werden gisteren her en der afgewimpeld als ‘onzin’. Maar Weyts laat toch iets anders horen.
• ‘Een herschikking? Ik ga geen dreigementen uiten. Ik denk alleen dat je niet kunt verwachten dat je met paars-groen kunt starten, een constellatie die haaks staat op hoe de Vlamingen gestemd hebben en op de Vlaamse democratie, en dat we dat dan zonder slag of stoot laten gebeuren. Dan kunnen we toch moeilijk tot de orde van de dag overgaan op Vlaams niveau?‘
• Ook de moeite om te signaleren: het gesprek van Hilde Crevits, Vlaams viceminister-president en leading lady van CD&V, in de Krant van West-Vlaanderen. Het dateert van deze week, maar de boodschap zindert na. Crevits pleit er immers, net als haar voorzitter al een paar maanden geleden, voor een afspiegelingsregering. ‘Als het na zes maanden federaal niet lukt, moeten we daar een afspiegeling maken van de deelstaatregeringen‘, zo stelde ze voor.
• Het is vooral van belang, omdat CD&V zo nog eens onderschrijft dat het Vlaamse niveau voor hen echt wel prioritair is op dit moment. De bedenkingen bij wat er federaal nu gebeurt, waarbij de grootste twee partijen bijeenkomen, en dan alsnog een akkoord niet kan doorgaan door een veto van liberalen en groenen, zijn groot bij de christendemocraten.
• Daar blijven ze van mening dat dergelijke poging veel te snel is afgebroken, en dat de onderliggende analyse, dat enkel PS en N-VA samen iets stabiel oplevert, niet veranderd is.

En nu? Wat tovert Lachaert uit z’n hoed?

• De afweging die bij CD&V gemaakt wordt, om toch maar de deelstaten veel meer in bad te krijgen, en een stabiele ploeg te bekomen, is ook de koninklijke opdrachthouder niet vreemd. Als kandidaat-voorzitter pleitte Lachaert zelfs voor die formule.
• De opdrachthouder blijft, anders dan een groot deel van zijn partij dat gretig naar paars-groen lonkt, toch huiverachtig over wat er ideologisch op hem afkomt. Zich nu, met het mes op de keel, gaan smijten in gesprekken met de socialisten en groenen, is geen garantie op succes, beseft men op de Melsensstraat 34.
• Alternatieve scenario’s worden dus toch overwogen: formules naast paars-geel en paars-groen, waarbij het idee van deelstaten, die samen een ‘nationale eenheid’ vormen, niet zo gek klinkt.
• Alleen, of dat nog haalbaar is, blijft zeer de vraag: dergelijke formules vereisen de komst van de N-VA. Die lieten ondertussen wel hun veto tegen de MR varen, maar houden wel vast aan de deal die met de PS en de ‘bubbel van vijf’ werd beklonken. Dus staan ze daar überhaupt nog open voor andere formules dan?
• Overigens deed Bouchez nog maar eens een weinig subtiele aanval naar de N-VA: de MR-voorzitter greep de dood van de oud-burgemeester van Wezenbeek-Oppem, een faciliteitengemeente in de Rand, aan om die aan te prijzen als ‘een symbool van de Franstalige strijd in de rand, en de verdediging van de faciliteiten, het resultaat van de weigering om de taalgrens te verleggen‘.
• Een middenvinger van de MR, die gretig beantwoord werd bij N-VA: ‘Een overlijden aangrijpen om de aloude poging tot ordinaire gebiedsroof wat aan te blazen. In de taal die u begrijpt: faut le faire. Bonne chance avec paars-groen’, zo tweette Weyts in repliek.
• Om maar te zeggen: veel discreet en sereen is er niet aan wat Lachaert zou willen proberen, als hij MR en N-VA alsnog zou willen samenbrengen.
• Tegelijk roept de voorkeursbehandeling van de socialisten meteen ook vragen op: waarom worden de sherpa’s van die partijen al wel apart ontvangen, terwijl er inhoudelijk met de N-VA, maar ook CD&V, nauwelijks gewerkt wordt, zo is in de wandelgangen daar te horen.
• Het antwoord zit hem in een ander gerucht, dat hardnekkig circuleert: de bedoeling is dat Lachaert snel schakelt en eindelijk een keuze maakt. Dan kunnen vervolgens twee formateurs worden aangeduid: een PS’er en een Open Vld’er. De namen die circuleren, zijn niet verrassend: Paul Magnette (PS) en Alexander De Croo (Open Vld).
• Op die manier is Open Vld dan minstens niet meer de enige die de onderhandelingen moet ‘dragen’, en krijgt de partij een mooi uitzicht op de Zestien. Of Magnette dat dan lost, of toch zelf pakt, laat hij mooi als een wortel bengelen.
• Bij de MR is cryptisch te horen dat Magnette toch ‘riskeert het niet te hebben’. Ook daar is het ondertussen een publiek geheim dat in ruil voor het ‘één en ondeelbaar’ zijn van de liberale familie, waarbij Lachaert weigerde om Bouchez te laten vallen op de cruciale momenten van paars-geel, de MR de Zestien wil afgeven. Maar dan wel aan een Vlaamse liberaal, zo is goed te verstaan.

Gelezen vandaag: Een zoveelste rel tussen Marc Van Ranst en een politicus.

• Het ‘dwingend’ advies van viroloog Marc Van Ranst ligt onder vuur. Met name heel de drukdoenerij rond de ’tweede golf’, met maatregelen die de economie verder kreupel slaan en bepaalde sectoren als de evenementen en de horeca bijna doodknijpen, krijgt forse kritiek.
• Maar ook de fameuze ‘bubbel van vijf’, een concept waarvan steeds meer de proportionaliteit in vraag wordt gesteld (heeft dergelijke draconische maatregel wel de nodige en vooral noodzakelijke medische impact?), ligt zwaar onder vuur.
• Daarbij komt uit de Wetstraat de nodige zelfreflectie. Onder meer van vicepremier David Clarinval, van de MR. Die partij maakt een fameuze bocht: de afgelopen maanden draafde haar boegbeeld, premier Sophie Wilmès (MR), steeds maar door met maatregelen. Maar voorzitter Georges-Louis Bouchez heeft nu een andere koers ingezet, frontaal tegen Van Ranst en co.
• ‘Elke dag zijn er doden op de weg. Willen we daar ook nul doden invoeren, dan moeten we maar de auto gaan verbieden. Dat gaat niet, we moeten dus maatregelen opleggen om zo veel mogelijk te voorkomen en risico te minimaliseren. Voor COVID geldt hetzelfde: zonder remedie en vaccin om de ziekte uit te roeien, moeten we helaas aanvaarden dat er doden vallen‘, zo stelt Clarinval in Le Soir.
• De vicepremier is niet meer van plan om blindelings de experten te volgen: ‘We hebben door hen naar de letter te volgen, een deel van de steun van de bevolking verloren‘.
• ‘Neen, meneer Clarinval. Indien het advies van de experten tot de letter gevolgd zou zijn geweest, dan hadden we die bubbel van 15 nooit gehad, en hadden we een grote vakantie zonder tweede golf kunnen hebben. Schaamteloos‘, zo reageerde Van Ranst onmiddellijk op Twitter.
• Net die houding, van wel heel agressief z’n advies te geven, en vervolgens via z’n megafoon in de media te ‘straffen’ als hij niet gevolgd wordt, is wat critici Van Ranst verwijten.
• Ondertussen daalt het aantal besmettingen opnieuw, voor de zesde dag op rij. En vooral: het aantal ziekenhuisopnames, dat nooit bedreigend hoog lag, daalt alweer opnieuw. Het aantal doden heeft zo vermoedelijk haar piek bereikt, met gemiddeld nu 10 per dag. Op een bevolking van 11 miljoen mensen. Tot zover die tweede golf.