Een felle premier Alexander De Croo (Open Vld) en vooral een bijzonder tevreden PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne verdedigen het sociaal akkoord. Die laatste pochte daarbij dat ‘de sociale zekerheid en de staat een deel van de kosten van dit akkoord zullen dragen’, wat net tot scherpe kritiek had geleid. Maar de PS ziet dit als een belangrijke trofee: ‘De solidariteit van alle Belgen wordt aangesproken’, stelde de PS’er wat uitdagend. De oppositie blijft bijzonder scherp. Vanuit de Vlaamse regering reageert N-VA bijzonder fel.

In het nieuws: Vivaldi klopt zich op de borst, de PS op kop.

De details: Tegelijk probeert de premier het akkoord als ‘evenwichtig’ te verkopen

• Pierre-Yves Dermagne (PS) is een fenomeen: nog steeds een dertiger en nu al de nieuwe ster van de Franstalige socialisten. Strijdvaardigheid is zeker één van zijn kenmerken. Als minister van Werk was hij de man die gisteren tijdens het vragenuurtje in de Kamer kon triomferen. ‘In dit akkoord zijn er geen verliezers. Wel zijn de werknemers de duidelijke winnaar‘, zo stelde hij met uitgestreken gezicht. Een stevige boodschap aan het adres van de liberale coalitiepartners.
• Op de forse kritiek – uitsluitend vanuit Vlaanderen – dat het toch vooral de staat en dus de belastingbetaler is, die de kosten van deze sociale vrede op zich zal moeten nemen, had hij een antwoord klaar. Niet toevallig in het Nederlands, gaf hij lik op stuk: ‘Ik ben net tevreden dat de sociale zekerheid en de staat een deel van de kosten van dit akkoord zullen dragen. De minimumlonen zullen stijgen en ik ben bereid om daarvoor de solidariteit van alle Belgen aan te spreken’, zo richtte hij zich tot N-VA, waar men vanop de banken fel reageerde.
• Daar hadden Jean-Marie Dedecker (Onafhankelijk) en Björn Anseeuw (N-VA) net forse kritiek geuit:
  • ‘Vakbonden en werkgeversorganisaties gedragen zich als zatte nonkels die op café een tournée générale geven op kosten van de kelner, in dit geval de belastingbetaler’, zo sneerde Dedecker.
  • ‘Wij gunnen mensen ook een hoger nettoloon, maar hoe moet dat gefinancierd worden? Door besparingen in het overheidsapparaat en door meer mensen aan het werk te helpen, of door vooral de Vlaamse belastingbetaler met nieuwe belastingen op te zadelen?’, klopte N-VA nog eens op dezelfde nagel.
• De enige andere oppositie, die van PVDA, had eveneens scherpe kritiek op Dermagne. Alleen zit men er daar helemaal anders in: men vindt het sociaal akkoord net helemaal geen ‘overwinning’ maar ‘ruim onvoldoende’. ‘Als we uw betoog horen, is het te begrijpen waarom links al dertig jaar lang de nederlagen opstapelt.‘
• Zo zette de PS zich mooi midden het debat. De uren en dagen na het sluiten van het akkoord hadden de PS-politici alvast hun enthousiasme niet onder stoelen of banken gestoken: zij en ‘hun’ vakbonden waren uiteindelijk de grote winnaar, zo leeft het gevoel deze keer. Onder meer de stijging van het minimumloon was een zege die wat onverhoopt was, want niet opgenomen in het regeerakkoord.
• ‘De PS sloot over de wet van 1996 die de loonnormen regelt een deal met de liberalen bij het schrijven van het regeerakkoord, om de wet gaaf te houden. Om vervolgens er wel een paar maanden later oorlog over te maken, wekenlang, met dreigingen van de vakbonden in de rug van de regering. Ze wisten dat ze die strijd dus ook nu niet konden winnen, maar ze hebben zo wel toch maar mooi de Open Vld twee keer laten betalen: nu dus met die minimumlonen. Classic PS, is dat’, zo stelt een hoge regeringsbron.

Om te noteren: Alexander De Croo (Open Vld) is meer dan ooit de premier, die de synthese maakt.

• ‘Zou vicepremier De Croo dit akkoord ooit goedgekeurd kunnen hebben? Dat kan toch niet, het gaat in tegen alles wat ook hij in de Zweedse regering probeerde te doen’, zo sneerde N-VA-ondervoorzitter Lorin Parys vanuit het Vlaams Parlement in Villa Politica.
• In de vorige regering stond De Croo immers vaak schouder aan schouder met die andere vicepremier Jan Jambon (N-VA), tegenover CD&V en MR destijds, om toch maar meer op de arbeidsmarkt in te grijpen en te duwen om meer mensen aan de slag te krijgen. Systemen als het SWT (het brugpensioen, dat nu opnieuw kan vanaf 60 jaar) of halftijdse landingsbanen voor mensen vanaf 55 jaar, werden toen door N-VA en Open Vld verketterd.
• Diezelfde Jambon is nu Vlaams minister-president. In zijn regering ligt de ambitie op een werkzaamheidsgraad van 80 procent voor Vlaanderen. Maar door het sociaal akkoord dat nu federaal uit de bus valt, wordt dit quasi onmogelijk om te halen. Binnen de Vlaamse regering ligt het lastig: N-VA verzet zich fel, maar CD&V en Open Vld keuren het straks federaal wel goed.
• De Croo, die ondertussen premier is, verdedigde dan weer met vuur ‘zijn’ akkoord, ook al waren het de vakbonden en werkgevers die het finaal sloten. Daarbij probeerde de eerste minister expliciet te vermijden dat dit als een ‘links’ akkoord zou gelabeld worden.
  • ‘Mensen die keihard werken tegen een bescheiden loon, zullen na 13 jaar stilstand eindelijk mee kunnen genieten van de stijging van de welvaart. Voor mij is dat geen rechts of links beleid; dat is gewoon goed beleid!’
  • ‘Mensen hebben begrepen dat wij willen samenwerken in plaats van te polariseren.’
  • ‘Dit akkoord houdt het evenwicht tussen koopkracht en concurrentievermogen in stand.’
  • ‘Het akkoord krijgt kritiek van beide kanten van het politieke spectrum, wat bewijst dat het evenwichtig is.’
• Dit moest compenseren voor de triomfantelijke houding van de PS. Tegenover de ‘duidelijke overwinning voor de werknemers’, zoals Dermagne het stelde, klinkt bij de Vlaamse liberalen de mantra van ‘een redelijk compromis voor iedereen‘. ‘Behalve N-VA en bevriende media is iedereen content’, zo vatte Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert het deze week op Twitter samen.

Nog een lastig dossier: De voorstellen van Sammy Mahdi (CD&V) op het vlak van Asiel en Migratie krijgen een veto van Ecolo.

• ‘No pasarán‘, zo tweet vanmorgen Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet, vlak voor de meeting van de Kern van Vivaldi. De groenen zetten hun voet.
• Daarbij heeft het Ecolo-kopstuk het over de gelekte plannen van Mahdi, staatssecretaris voor Asiel en Migratie, in Het Laatste Nieuws. Uit die plannen blijkt dat het schipperen is tussen een aantal punten die op links gevoelig liggen, zoals het opsluiten van uitgeprocedeerde gezinnen met kinderen, wat zou stoppen, en een aantal punten die toch de rechterflank moeten afdekken.
• Op dat vlak springt vooral het voorstel rond een ‘aanklampend asielbeleid’ in het oog: mensen toch wat meer gaan begeleiden om effectief terug te keren, eens uitgeprocedeerd. Een zeer gevoelig punt is daarbij de woonstbetreding.
• Op de achtergrond speelt dat de context in Vlaanderen helemaal anders is dan in Franstalig België. Daar duwen met name Ecolo, maar ook de PS op een heel ander Asiel- en Migratiebeleid, dat naar links moet, terwijl het aan Vlaamse kant – met de numeriek erg sterke oppositie van N-VA en Vlaams Belang – net over de rechterschouder kijken is.
• In het verleden slaagden zowel Maggie De Block (Open Vld) als Theo Francken (N-VA) erin zich met een forse houding op dat departement ontzettend populair te maken.
• CD&V vocht bij de verdeling van de portefeuilles bijzonder hard om voor Mahdi zijn gewenste departement te krijgen. Voorlopig rendeert die invulling niet, op basis van de populariteitscijfers: een jump zoals zijn voorgangers maakt Mahdi in de peilingen niet. 

Pittig: Binnen Vivaldi stelt Ecolo een parlementaire vraag over lobbyisten op het kabinet van coalitiepartner MR.

• Moeten we het een ‘open debatcultuur’ noemen of een ‘kibbelkabinet’, of zoekt men nog een nieuwe naam? Die eerste termen zijn al wat opgebruikt, maar benoemen in feite hetzelfde fenomeen: een coalitie die er een toch wat vreemde manier van ‘omgang’ tussen de verschillende regeringspartners op na houdt.
• De Vivaldi-coalitie kan er ondertussen ook al wat van. Deze week, na een storm over de hoofddoeken vorige week, is er ook weer een ‘primeur’: coalitiepartners die, via het Parlement, kritische vragen hebben bij de bemanning van het kabinet van een andere regeringspartij.
• Kop van jut is David Clarinval, minister van Middenstand, maar ook Landbouw, dat ook federaal nog een stukje bevoegdheid is. Deze week kwam het ‘Pesticide Action Network Europe’, een ngo, immers met een forse aanklacht aan het adres van premier Alexander De Croo (Open Vld): op het kabinet van Clarinval zit een ‘expert’ die jarenlang als lobbyist voor Phytofar, de koepel van pesticiden-producenten, werkte. De cabinetard van Clarinval staat zelfs nog op de lijst van in de Kamer officieel gekende lobbyisten.
• Het nieuws haalde Le Soir en Ecolo springt er nu op. Kamerlid Séverine de Laveleye (Ecolo) gaat daarbij niet langs de informele weg, zoals je van coalitiepartners zou kunnen verwachten, maar stelt gewoon aan Clarinval kritische vragen in de Kamer:
  • ‘Dit nieuws doet grondige vragen rijzen over de implicatie op uw werk en met name de uitvoering van het regeerakkoord dat op ambitieuze wijze het gebruik van pesticiden wil doen dalen.’
  • ‘Het doet ons ook twijfelen aan uw steun op het vlak van biodiversiteit.’
  • ‘Hoe garandeert u ons dat u 100 procent het regeerakkoord uitvoert over het verminderen van de pesticiden verminderen én de strijd voor de biodiversiteit?’
• Na de hoofddoek dus opnieuw een dreigende botsing tussen groen en blauw aan Franstalige kant. De relaties tussen beiden zijn daar, met name in Brussel, al langer grondig verstoord.

Om te volgen: Het PFOS-dossier wordt nog een heet hangijzer, politiek gezien.

• De verontreiniging van de terreinen van lijmproducent 3M – die onder andere Post-it in zijn portefeuille heeft – in Zwijndrecht bij Antwerpen, blijkt hoe langer hoe ernstiger. Het giftige PFOS dat in de grond zit en via het grondwater doorsijpelt, heeft een enorme impact. Zodanig dat gisteren het advies kwam om in een straal tot liefst 15 kilometer rond de site best geen eieren van kippen uit de eigen tuin meer te consumeren.
• Nieuws dat zo honderdduizenden mensen aangaat: binnen die straal ligt heel Antwerpen, maar zelfs delen van Sint-Niklaas, Brasschaat en Temse.
• Meteen is er geen weg meer terug voor de Vlaamse coalitie, die afgelopen woensdag in zwaar water kwam door het intern gekibbel rond een mogelijke onderzoekscommissie in het Vlaams Parlement. De meerderheid was vrijdag op de ministerraad overeengekomen om een opdrachthouder aan te stellen.
• Maar minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) had het woensdag zelf plots over zo’n onderzoekscommissie, ze suggereerde het Parlement om die weg te bewandelen. De oppositie – die goed had opgelet – duwde het gaspedaal in.
• CD&V reageerde bijzonder boos: het zijn vooral hun ministers, die de afgelopen jaren het departement Omgeving bemanden, Joke Schauvliege op kop, maar ook Hilde Crevits en Koen Van den Heuvel – allen CD&V – hadden ooit die politieke verantwoordelijkheid.
• Alleen, Demir wilde zich niet laten vernederen en trok haar woorden niet in. Ze kwam zelfs terug naar het Parlement om haar standpunt kracht bij te zetten. Daarop leed CD&V een nederlaag, de onderzoekscommissie komt er. Het is slechts de derde keer in meer dan twintig jaar dat vanuit de Vlaamse assemblee zo’n commissie wordt opgericht.
• Maar de kneuzingen in het dossier lijken toch wel even te zullen blijven. Opvallend was dat vanmorgen – voor de camera’s van de VRT – de leading lady van de CD&V, Vlaams viceminister-president Hilde Crevits, hard naar haar N-VA-collega uithaalde. ‘Wat mij van het hart moet … Mevrouw Demir is straks twee jaar minister en ze heeft in de Vlaamse regering op geen enkel moment, op geen enkel moment het dossier geproblematiseerd.’ Demir zelf haalde dan weer uit, toen haar gevraagd werd of ze in haar optreden te voortvarend was geweest: ‘Voortvarend, na twintig jaar?’, zo schoot ze terug met scherp.
• Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) probeerde olie op de golven te gieten: ‘De demarche die minister Demir woensdag in het Parlement heeft gedaan, was niet doorgesproken. Ze is in deze wat voortvarend geweest. Hadden we die piste van een onderzoekscommissie vorige week doorgesproken, dan had dit gerust in de regering een optie kunnen zijn die we met alle collega-ministers in overweging hadden kunnen nemen.’ Daarbij zette hij zijn partijgenote dus wel wat in de wind.