Europa discussieert over de opvolger van de fameuze Maastrichtnorm: hoeveel schulden mogen eurolanden maken, en hoeveel tekort mag er op de begroting zijn? Daarbij staat het ‘spaarzame Noorden’ (met onder andere Nederland en Oostenrijk) lijnrecht tegen de ‘Club Med’, (Frankrijk, Italie, Spanje …). En België? Wel, de PS legde via staatssecretaris Thomas Dermine (PS) een behoorlijk extreem openingsbod op tafel, dat ons midden in de Club Med zou plaatsen. Maar in de Kamer fluit De Croo zijn staatssecretaris terug: “Het is minister van Peteghem die bevoegd is.” Alleen is de kans groot dat op het eind de federale regering toch de PS-kopman grotendeels zijn zin zal geven.

In het nieuws: Europa start het proces om de begrotingsregels te herschrijven.

De details: Meteen is er binnen Vivaldi wat gerommel over.

• “Het is de bevoegde minister, Vincent Van Peteghem (CD&V), die de discussies voert. Onder meer met de Europese Commissie. Hij is degene die daar de volledige verantwoordelijkheid voor neemt.” Premier Alexander De Croo (Open Vld) zette gisteren in de commissie Binnenlandse Zaken toch even de puntjes op de i.
• Dat was nodig, omdat de PS met Thomas Dermine stevig van zich had laten horen, in het debat over de begrotingsdiscipline in de eurozone, en vooral de toekomst daarvan.

De context: Dinsdag opende de Europese Commissie officieel de debatten over de politiek zeer gevoelige kwestie.

• Vanaf 2023 geldt immers de opschorting van de Maastrichtnormen niet meer. In principe zou elke lidstaat dus terug moeten naar de ‘oude’ normen, van maximum 3 procent van het bbp voor het begrotingstekort en maximum 60 procent van het bbp voor de schuldgraad.
• Dat laatste wordt al jaren niet meer gehaald door een pak eurolanden. De Covid-crisis heeft de schulden enorm doen aangroeien. Frankrijk, Spanje, Griekenland, Italië, Cyprus, Portugal en België (de zogenaamde Club Med-landen) hebben allen nu een schuldgraad hoger dan 118 procent, dus bijna het dubbel van de oude Maastricht-norm.
• Het proces wordt voor de Europese Commissie geleid door de Italiaanse socialist Paolo Gentiloni, de Europese Commissaris van Economie. Uiteraard is wel duidelijk wat hij wil: veel soepelere normen. “We gaan ervan uit dat de geest ’terug naar de starheid’ nu wel weg is”. Hij pleitte voor een “ondersteunend standpunt”.
• Maar naast hem is er de waakhond, Valdis Dombrovskis, de Letse Commissaris van Handel, die uit het rechterkamp komt en wel meer voor spaarzaamheid pleit. Het is duidelijk dat landen als Oostenrijk en Nederland niet zomaar alle regels van de eurozone willen versoepelen. Zonder de ijzeren vuist van Europa dreigen een pak lidstaten immers de begroting te laten ontsporen. En dat zet uiteindelijk grote druk op het gezamenlijke project van één munt.
• Tegen februari-maart moet de discussie afgerond zijn. En België zal toch vroeg of laat kleur moeten bekennen in die discussie: in het verleden schipperden we tussen bij de Club Med-landen horen (wat zeker de MR in de Zweedse regering wel wilde) en bij het Noorden aanschurken (waar toenmalige minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) van droomde).

De politieke realiteit: Vivaldi is de Zweedse regering niet.

• Daar waar binnen de Zweedse ploeg de spanning tussen de MR-premier Charles Michel en zijn minister van Financiën van N-VA soms voelbaar was, is er vandaag geen enkele partij meer die echt op een ‘noordelijke’ koers zit.
• Uiteraard zijn zowel Open Vld (waar De Croo zich als minister van Financiën voor de coronacrisis nog fel verzette tegen onder meer eurobonds) als CD&V vandaag behoedzaam: zij zien zich niet op dezelfde lijn als de ‘echte’ Club Med-landen. Zomaar alle begrotingsregels lossen en oneindig veel schulden aangaan, gaat in tegen hun ideeën van goed staatsmanschap.
• Maar de PS wil meer: de partij zet zich op een veel extremere koers, die van de New Monetary Theory. Die komt erop neer dat landen in de eurozone eigenlijk zoveel schulden kunnen maken als ze willen.
• Daarover gaf staatssecretaris Thomas Dermine, de golden boy van de PS, dinsdag een opvallend interview in L’Echo en De Tijd. Dat viel wat tussen de plooien, omdat grote PS-baas Paul Magnette op hetzelfde moment scudraketten naar de federale coalitie en de premier afschoot.
• Maar wat Dermine stelde is daarom niet minder radicaal: hij wil voor 5.000 miljard aan ‘groene investeringen’. Die miljarden moeten gewoon gefinancierd worden door extra schuld aan te gaan.
  • Dermine gebruikte daarbij bombastische taal: “Als we nu niet voluit gaan, staat de geloofwaardigheid van Europa als politiek project op het spel.”
  • En hij viseerde uiteraard de oude Maastrichtnormen: “De 3 procentnorm heeft de jongste decennia duidelijk tot een enorme terugval in publieke investeringen geleid. Een oplossing kan zijn groene investeringen immuniteit te geven, waardoor ze niet meetellen voor de norm.”
• Overigens kan opgemerkt worden dat dit een klassieke openingszet is in onderhandelingen binnen Vivaldi over de positie van de Belgische regering: “Start altijd met een extreem openingsbod, zij het goed onderbouwd”, zo luidt het in de handboeken van Harvard, waar Dermine school liep. De vraag is of het kan werken, en zo Vivaldi op een Club Med-koers kan duwen.
• “U zit toch met een aantal mensen in uw regering, bij uitstek meneer Dermine, die blijkbaar toch niet goed beseffen dat ze minister of staatssecretaris zijn. Dermine blijft maar gas geven, op de PS-lijn, wat je zou verwachten van Paul Magnette, maar het is uw staatssecretaris die het doet. En die brengt daarmee eigenlijk uw minister van Financiën én vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) voor een stuk toch in verlegenheid. En u eigenlijk ook. Maar goed, ik onthou dat u zegt, ‘negeer Dermine, luister naar Van Peteghem’, dan weten wij meteen welke waarde wij moeten hechten aan al die verklaringen”, zo stelde Sander Loones in de commissie Binnenlandse Zaken.
• Overigens lijkt staatssecretaris Dermine niet te plooien of te temperen, integendeel: “De Europese Commissie berekent zelf dat het 520 miljard per jaar zal kosten om de groene transitie te doen. De lijnen bewegen en dan zitten we niet ver meer van mijn 5.000 miljard tegen 2030!”, zo tweette hij vanmorgen.

De essentie: Het trucje om “investeringen uit de begroting te houden”, wordt de sleutel in het Europese debat.

• Het is hoe dan ook een techniek die steeds vaker opduikt in deze periode van economische relance: tellen ‘investeringen’ mee in een begroting van een overheid? En vooral: wat kan er dan allemaal onder die noemer van ‘investeringen’ geschoven worden, zodat de begroting er plots veel beter uitziet?
• De Waalse en Brusselse regering maakten al erg gretig gebruik van die manier van creatief boekhouden, maar ook de Vlaamse en federale regering maakten zich schuldig: Europa doorzag die techniek en strafte ze nog deze week af.
• Alleen, voor de toekomstige spelregels van de eurozone zou die techniek wel eens de poort kunnen zijn voor de Club Med-landen om heel de discussie open te beuken. Want, zoals Dermine ook aangeeft, is er een sterk offensief bezig om “groene investeringen” uit de begrotingen te laten in de toekomst.
• Er is de brute realiteit van de klimaatambities: als Europa echt tegen 2030 al 55 procent van de CO2-uitstoot wil verminderen, dan is per jaar zo’n 520 miljard euro aan investeringen nodig. Dat geld zal wel van ergens moeten komen.
• Zowel CD&V als Open Vld willen dus toch strikte normen, als opvolger van de Maastrichtregels. Maar tegelijk hebben ze de deur wel al op een kier gezet: voor ‘productieve investeringen’ moeten er uitzonderingen kunnen, zo liet Vincent Van Peteghem (CD&V) al verstaan.
• De vraag zal dus zijn in hoeverre al die (groene) uitzonderingen de strenge regels nog ernstig maken: als er te veel in ondergebracht kan worden, houdt elk kader voor een begroting of schuld binnen de eurozone op te bestaan.
• De brute realiteit is tegelijk dat België, door de corona-uitgaven, fors is weggezakt qua staatsschuld: strenge normen opleggen, waar je daarna als politicus zelf ‘slachtoffer’ van dreigt te worden bij elke begrotingscontrole, evident is dat niet. En dat geldt overigens niet alleen voor de federale, maar ook Waalse en Brusselse regering.

Om te volgen: Een stevige reactie vanuit Vivaldi over wat ze noemen “een plaag seksueel geweld”, aangevuurd door Ecolo en Sarah Schlitz.

• Het is een dossier dat al dagen voor beroering zorgt in Franstalig België, of toch zeker in Brussel: een reeks verkrachtingen in twee bars in Elsene, in de wijk ‘Cimetière d’Ixelles’. Dat is een hippe studentenwijk, en mag gerust als een electoraal bastion van Ecolo gerekend worden. Christos Doulkeridis (Ecolo) is er burgemeester.
• Een hele reeks meisjes meldde zich, omdat ze gedrogeerd en verkracht geweest zijn, in twee bars, met dezelfde eigenaar en overlappend personeel: de Waff en El Café. Er kwam vorige week een protestmars met meer dan 1.000 aanwezigen, op sociale media zijn er allerlei groepen zoals ‘Balance ton bar’, of ‘ontmasker je bar’. Daarbij werd ook één barman geviseerd op sociale media, als zou hij de seriële verkrachter zijn.
• Een heel pak politici sprong mee op de kar, zowel op Twitter, Instagram als Facebook, maar ook door op de protestmars op te dagen. Zo kroop onder meer de nieuwe CD&V-senator Maud Vanwalleghem in de pen, om in een opiniestuk te verklaren dat “seksueel geweld een mensenrechtenprobleem is dat epidemische proporties aanneemt“. “Het gebruik van rape drugs is daarin een ziek orgelpunt”, zo stelt ze.
• Ondertussen greep Sarah Schlitz, staatssecretaris voor Gelijke Kansen van Ecolo, het dossier ook aan om fors actie te ondernemen: zij riep haar collega’s op tot actie en kondigde een grote bijeenkomst van ministers aan, met zowel Vincent Van Quickenborne (Open Vld) op Justitie, als Annelies Verlinden (CD&V) op Binnenlandse Zaken.
• Na dat groot aangekondigd overlegmoment wist ze te vertellen aan de pers “dat het een zeer constructieve bijeenkomst was”. Daarbij schoof Schlitz meteen ook een aantal stevige beloften naar voor:
  • Er komt “een nationaal plan ter bestrijding van gendergerelateerd geweld”.
  • Men zal zorgen voor “een efficiëntere verzameling van bewijsmateriaal in gevallen van seksueel geweld”.
  • Er komt “een grotere zichtbaarheid voor de zorgcentra voor seksueel geweld (ZSG)”.
  • En er komen nog twee centra bij, naast al drie bestaande.
  • Het strafrecht zou hervormd worden rond seksueel geweld, om het begrip ‘instemming’ er meer nadrukkelijk in te zetten.
  • Bovendien belooft men ook “een betere opvang van de slachtoffers”.
  • Verder komt er een proefproject rond de ‘dark numbers‘: het aantal cases dat de politie in aangifte krijgt versus het aantal getuigenissen dat publiek, via sociale media, wordt gedaan. Die kloof willen Schlitz, Verlinden en Van Quickenborne verkleinen.

Belangrijk om te noteren: Het parket van Brussel heeft ondertussen wel nog niemand aangehouden.

• Uitgerekend gisteren, op de dag dat Schlitz haar grote overleg had, kwam het Brusselse parket ook met communicatie, die toch opvallend was. Want al in begin oktober barstte het protest los op sociale media. Vandaag is nog niemand aangehouden.
• Het parket onderstreept “dat elke klacht over zedenfeiten zeer ernstig genomen wordt, en grondig onderzocht wordt”. Maar ze voegen meteen het volgende toe: “We wensen wel te herhalen dat elke persoon het vermoeden van onschuld geniet.” Dat laatste zinnetje, over ‘vermoeden van onschuld’, werd twee keer herhaald in de mededeling.
• “Gezien de specifieke aard van dergelijke dossiers, voert het parket een grondig en zorgvuldig onderzoek”, zo laten ze weten. Ze verzamelen daarbij naar eigen zeggen biologische sporen en camerabeelden, maar “ook worden er zoveel mogelijke getuigen geïdentificeerd en verhoord. (…) Met betrekking tot de feiten in Elsene kunnen we, gelet op het geheim van het onderzoek, geen verdere details meedelen.”
• De aanpak van de federale regering, om zo het gaspedaal op het dossier in te duwen, valt niet overal in goede aarde. “Het is wel heel opvallend: Schlitz en Ecolo profileren zich massaal op het dossier, en zijn er als de kippen bij om maatregelen aan te kondigen. Daarbij moet alles en iedereen opzij, en mee in hun logica: de arrogantie van Ecolo in de hoofdstad is soms toch stuitend”, zo is bij een collega-minister te horen.