Op een energieconferentie in Moskou heeft de Russische dictator Vladimir Poetin voorgesteld Nord Stream 1 te repareren en de gasstromen naar Duitsland, ook via Nord Stream 2, weer op gang te brengen. Hij stelde ook voor om de door de stopzetting van Nord Stream 1 geblokkeerde gastoevoer naar Turkije te verplaatsen, zodat dit land het nieuwe knooppunt voor de Europese gasmarkt wordt. Maar Europa wil er niets van horen.
Nord Stream 1, de gaspijpleiding van Rusland naar Duitsland, is in september geraakt door een reeks explosies. Voordien had de leverancier Gazprom de stroom al geleidelijk verminderd en begin september werd die zelfs volledig stopgezet. Dat kwam zogezegd door technische problemen die het gevolg zouden zijn van westerse sancties.
Maar dat weerhoudt Poetin er niet van zijn gas (opnieuw) aan Europa aan te bieden. Alsof er niets gebeurd is. Ten eerste zegt hij dat Nord Stream 1 kan worden hersteld, meldt Reuters. Het onderzoek naar de explosies loopt echter nog en het is nog niet zeker dat de pijpleiding kan worden gerepareerd.
Op de bodem van de Oostzee bevindt zich echter ook Nord Stream 2, een pijpleiding die door Rusland is aangelegd en eerder dit jaar is voltooid. Kort na de Russische inval in Oekraïne trok Duitsland de exploitatievergunningen voor de pijpleiding in. Het zou echter minder beschadigd zijn dan Nord Stream 1. Dit is een kans voor Poetin om de kwestie opnieuw op tafel te leggen. De pijpleiding moet worden gebruikt om Europa van gas te voorzien, betoogde hij woensdag op de energieconferentie in Moskou.
Ankara, een hub voor Russisch gas?
Ten tweede stelde hij voor om de gasleveringen die door de sluiting van Nord Stream 1 zijn geblokkeerd, om te leiden naar Turkije. “We zouden de verloren gegane Nord Stream-volumes naar het Zwarte Zeegebied kunnen verplaatsen en zo de belangrijkste aanvoerroutes van ons aardgas naar Europa via Turkije kunnen laten lopen, zodat in Turkije de grootste gashub voor Europa ontstaat”, stelde de autocraat voor. “Als onze partners hierin geïnteresseerd zijn, natuurlijk. En als het economisch haalbaar is, natuurlijk.”
De Turkse minister van Energie, Fatih Donmez, was op dezelfde conferentie aanwezig. “Dit is de eerste keer dat we dit horen. Het is dus te vroeg om een oordeel te vellen,” zei die volgens Reuters. Maar hij leek ook niet meteen tegen het idee dat Turkije een draaischijf wordt voor Russisch gas naar Europa: “Dit zijn dingen die besproken moeten worden”, zei hij.
Gazprom, het Russische staatsgasbedrijf, heeft alvast interesse. “Het lijdt geen twijfel dat we de kwestie van een handelsplatform op de grens van de Europese Unie en Turkije kunnen overwegen”, zei CEO Alexei Miller, waarbij hij opmerkte dat Turkstream, de pijpleiding die diagonaal over de Zwarte Zee loopt van het noordoosten (iets ten oosten van de Krim) naar het zuidwesten (aankomst tussen Istanboel en de Bulgaarse grens), veel dieper is dan Nord Stream. Hij specificeerde niet wat dit inhield: zou de installatie beter bestand zijn tegen aanvallen?
Europa wil het niet meer
Poetin komt mogelijk te laat met dit aanbod. Europa ontdoet zich geleidelijk van de Russische import. In september bijvoorbeeld importeerde het continent 50 procent minder Russische fossiele brandstoffen dan in maart. Toch was het nog steeds de belangrijkste klant van Moskou. De sluiting van Nord Stream 1 en het totale embargo op steenkool zijn de belangrijkste redenen hiervoor.
In ieder geval is Europa bereid om het helemaal zonder Russische energie te doen. Het continent heeft de gasreserves voor de winter kunnen aanvullen door een beroep te doen op andere partners. Dit heeft natuurlijk meer gekost, maar er kunnen binnenkort maatregelen worden genomen om deze kosten te verlagen.
Met deze groeiende Europese onafhankelijkheid en de afwijzing van Russisch gas heeft Poetin een invloedrijke hefboom op het continent verloren. Dus wat wil hij bereiken met dit aanbod? Begint de kolossale winst die verloren gaat van Moskous gasexport de oorlogskas van het Kremlin uit te putten? Wil Poetin, die de civiele infrastructuur in Kiev en andere grote Oekraïense steden bombardeert, via zijn goedkope en beschikbare gas weer invloed krijgen op het continent? Wat wil hij in ruil: het opheffen van sancties en het stopzetten van wapenleveranties aan Oekraïne? Het valt nog te bezien of bepaalde Europese landen, zoals Duitsland en Hongarije, gevoelig zullen blijven voor zijn voorstellen.
(as/evb)
