De oorlog in Oekraïne sleept langer aan dan Rusland voor ogen had en lijkt ook met de dag slechter uit te draaien voor Poetin en de zijnen. Het lijkt er nu op dat president Poetin himself betrokken is bij de beslissingen op het slagveld, en neemt zo de taken van een doorsnee kolonel op zich.

Eerst en vooral: het zou verbazen dat een autocratische leider de decentralisatie van het leger zomaar zou omarmen. Het lijkt dus wel logisch dat Poetin zelf – de president is ook de opperbevelhebber van het Russische leger – betrokken is bij de oorlog. Waar een opperbevelhebber zich normaal met de grote, algemene strategie moet bezighouden, begint Poetin zelf individuele legertroepen aan te sturen, wat de rol is van een kolonel.

Verliezen

Anderzijds spelen de recente gebeurtenissen op het terrein zeker ook een rol in Poetins rechtstreekse betrokkenheid bij de Russische offensieven en strategie op het terrein. De verovering van Kiev en Charkov mislukte, het offensief in de Donbas stokt en aan Cherson worden de Russische troepen ook elke dag een beetje meer in het defensief gedreven.

Daarnaast verloor Rusland al een twaalftal generaals, enkele schepen waaronder het vlaggenschip Moskva en kennen de Russische soldaten een bijzonder laag moraal en is er een algemeen tekort aan strijdlust. En alsof dit nog niet genoeg is, verloor Rusland de afgelopen week ruim 500 soldaten en 70 voertuigen bij een mislukte rivieroversteek, op klaarlichte dag.

‘Hoog tijd om in te grijpen’, lijkt dus de gedachte van de Russische autocraat. De legerleiding laat heel wat steken vallen op het terrein, waarop Poetin dan maar zelf beslist legereenheden rechtstreeks aan te sturen vanuit Moskou. Door de leiding te nemen over gevechtsgroepen van zo’n 1.500 soldaten sterk, degradeert Poetin zichzelf tot de rang van kolonel, de militaire rang die zo’n troep aanvoert.

Poetin en Hitler

Volgens professor Sir Lawrence Freedman, die doceert aan de faculteit Oorlogsstudies van King’s College London, lijkt Poetins betrokkenheid plausibel. “Poetin wou altijd al een militaire operatie doordrijven. Sinds de invasie van start ging, eiste hij snelle overwinningen. Zeker in de Donbas blijven die nu uit”, liet hij optekenen door The Guardian.

Toch spelen niet enkel de mislukkingen op het terrein een rol. Ook het vertrouwen in zijn generaals lijkt te slinken, waardoor Poetin aanvoelt dat hij best de touwtjes in eigen handen neemt. Auteur Ian Kershaw, die verschillende biografieën schreef over het leven van Adolf Hitler, ziet parallellen tussen Poetin en de Führer.

In de latere fase van de Tweede Wereldoorlog, toen de Verenigde Staten zich mengden en de Sovjet-Unie de Duitsers terug dreven aan het oostfront, vertrouwde Hitler niet langer op zijn generaals. Hij weigerde veldmaarschalk Friedrich Paulus om zich terug te trekken uit Rusland, wat leidde tot de vernieling van het Zesde leger in Stalingrad. In het westen gaf hij het bevel om de geallieerden, die na D-Day al tot in de Ardennen waren opgerukt, constant aan te vallen. Het idee dat hij het allemaal zelf beter wist, kende een destructieve afloop voor nazi-Duitsland en Hitler zelf.

Wantrouwen in militaire kringen

Het is wel al langer duidelijk dat Poetin zijn generaals, of alvast een deel ervan, niet helemaal vertrouwt. Zo spelen er geruchten dat de minister van Defensie, Sergej Shoigu, honderden miljoenen bedoeld voor het leger in zijn eigen zakken stak. Op 12 april werd Vladislav Soerkov, Poetins topstrateeg en brein achter de invasie van Oekraïne, gearresteerd op verdenking van corruptie, samen met 150 agenten van de Fifth Service, de Oekraïne-afdeling van de Russische geheime dienst FSB. De chef van de dienst, Sergej Beseda, werd onder huisarrest geplaatst en zou ondertussen in de zwaarbeveiligde Lefortovo-gevangenis vertoeven.

Maar ook aan het front heerst wantrouwen. Poetin haalde generaal Alexander Dvornikov naar Oekraïne om orde op zaken te stellen na de mislukte omsingeling van Kiev, en ook stafchef Valeri Gerasimov, de opperbevelhebber van het leger, moest plots weer het veld op om de troepen aan te sturen. Die laatste was ook nergens te bespeuren bij de militaire parade op 9 mei in Moskou, hoewel hij enkele dagen ervoor met enkel lichte verwondingen naar de hoofdstad was overgebracht om te herstellen.

(jvdh)